«Σε έναν νέο λογαριασμό…»

Στη διαχείριση μιας μεγάλης κρίσης η κοινωνία απαιτεί από τις κυβερνήσεις χειρισμούς αντίστοιχους ενός μεγάλου μάγου. Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση είναι ακριβώς αυτό. Να πιστέψει ότι διαθέτει «μαγικά» χαρίσματα. Οτι διαθέτει το αλάθητο. Σε γενικές γραμμές, η οικονομική διαχείριση της πανδημίας στην Ελλάδα είχε ως βασικό σκεπτικό την άμεση κάλυψη των πληγών. Εκλεινε η αγορά, καλυπτόταν πλήρως – και σε πολλές περιπτώσεις με το παραπάνω – το κόστος των πληττομένων. Ανοιγε η αγορά, της δινόταν άφθονη ρευστότητα (ξανά με επιδοτήσεις και ρυθμίσεις οφειλών) προκειμένου να πατήσει στα πόδια της. Στόχος ήταν να καλυφθεί γρήγορα η ζημιά. Και καλύφθηκε. Ο,τι χάσαμε το πήραμε πίσω με έναν όχι και τόσο «μαγικό» τρόπο, γιατί ξοδεύτηκαν πολλά λεφτά. Η δουλειά έγινε. Είμαστε όμως στην κατάσταση που ήμασταν το 2019; Ξεκάθαρα όχι. Είμαστε πιο πίσω από πολλές απόψεις, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν και σχέδιο και χρήματα από την παρούσα κυβέρνηση.

Το πρώτο που άλλαξε είναι αυτό που παρατήρησε την προηγούμενη εβδομάδα ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Είπε ότι «λόγω των παροχών της πανδημίας χάθηκε η αίσθηση της προσοχής που είχαμε κερδίσει με αίμα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων και πολλοί έχουν εθισθεί σε μια επιδοματική αντίληψη». Είπε και κάτι ακόμα, «τώρα όλα αυτά πρέπει να μπουν σε έναν νέο λογαριασμό». Αυτός ο νέος λογαριασμός, που λέει ο Βενιζέλος, δεν είναι εύκολος να δημιουργηθεί. Αφενός γιατί η πρωτογενής αιτία, η πανδημία, βρίσκεται ισχυρά παρούσα και αφετέρου γιατί μας έχει βρει ένα ακόμα πρόβλημα, ο πληθωρισμός, με το οποίο φαίνεται ότι θα πάμε για καιρό μαζί. Σίγουρα όλο το 2022.

Ο δεύτερος ανασχετικός παράγοντας είναι η «αυταπάτη» που δημιούργησαν τα πολλά ευρωπαϊκά λεφτά. Οι πολλές επενδύσεις που τα συνοδεύουν δεν σημαίνει κατά ανάγκη άμεση διάχυση των ωφελημάτων της ανάπτυξης σε κάθε πολίτη. Η κυβέρνηση σωστά τόνισε το πόσο σημαντικά είναι τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, δεν είναι στο χέρι της όλα αυτά να γίνουν εισόδημα που θα φανεί στον μέσο πολίτη. Επειδή όμως το βλέπει ως πρόβλημα, τη μη διάχυση της ανάπτυξης, τι κάνει; Προσπαθεί να το επιλύσει «διατάσσοντάς το». Αυξάνοντας τον κατώτατο μισθό.

Οι μισθολογικές ωστόσο αυξήσεις δεν διατάσσονται. Φάνηκε ότι οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να υποχρεωθούν σε τίποτα που οι ίδιες δεν αντέχουν από τα στοιχεία Νοεμβρίου της «Εργάνη». Σχεδόν 80.000 θέσεις εργασίας χάθηκαν μόλις έληξε μεγάλο μέρος των μέτρων στήριξης της απασχόλησης. Η αμέσως χειρότερη επίδοση ήταν τον Νοέμβριο του 2011. Ακόμα και τότε – μόλις συνειδητοποιούσε η αγορά το πρώτο μνημόνιο – οι απολύσεις ήταν περισσότερες των προσλήψεων, πολύ λιγότερο, κατά 55.000.

Ξεκάθαρα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα σήμερα, τόσο στην αγορά όσο και στην οικονομία, από ό,τι το 2011. Αλλά δείχνει τη διάθεση κάποιων εταιρειών. Τον «εθισμό τους στο φάρμακο που τις κράτησε στη «ζωή» στην πανδημία. Προφανώς σε αυτές τις εταιρείες τα προβλήματα περίσσευαν πριν από την εμφάνιση του COVID. Τα μέτρα της πανδημίας τις κράτησαν στη ζωή. Λίγες από αυτές όμως θα επιβιώσουν και σίγουρα η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν τις βοηθά. Αυτές οι εταιρείες δεν μπορούν να συμβάλουν στη διάχυση της ανάπτυξης στην κοινωνία. Αρα έχουμε δύο ζητήματα. Ενα πιο πολιτικά δύσκολο, την εξαφάνιση της παροχολογίας. Και ένα άλλο οικονομικά πιο σκληρό, το νέο ξεκαθάρισμα της αγοράς…