Προσυμπτωματικός έλεγχος και θεραπεία επιταχύνουν την εξάλειψη της ηπατίτιδας C

Σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελεί η χρόνια ηπατίτιδα C (XHC), καθώς πρόσφατα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) αναφέρουν πως περίπου 71 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως ζουν με χρόνια ηπατίτιδα C, ενώ περίπου 400.000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη νόσο, κυρίως λόγω επιπλοκών όπως κίρρωσης του ήπατος και ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Στη Ελλάδα  ο επιπολασμός της Ηπατίτιδας C στους ενήλικες εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 0,83-1,79% στο γενικό πληθυσμό και  1,03-1,87% σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών.  Σε αδρά μεγέθη, περίπου 74.000 άτομα στον ενήλικο πληθυσμό της χώρας φαίνεται να πάσχουν από  χρόνια ηπατίτιδα C.

Όπως εξηγεί στο in.gr η Παθολόγος – Ηπατολόγος, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος (ΕΕΜΗ) Μέλανι Ντόιτς, η XHC είναι φλεγμονή του ήπατος οφειλόμενη στον ιό της ηπατίτιδας C, που μπορεί να προκαλέσει οξεία και χρόνια βλάβη. Η οξεία ηπατίτιδα C είναι συνήθως ασυμπτωματική, με ένα ποσοστό 15-45% των μολυσμένων ατόμων να «καθαρίζουν» τον ιό μέσα σε 6 μήνες από τη μόλυνση χωρίς να λάβουν θεραπεία. Ωστόσο, το υπόλοιπο 55-85% αναπτύσσει χρόνια HCV λοίμωξη με κίνδυνο εξέλιξης σε κίρρωση σε ποσοστό  15-30% μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Τα άτομα με XHC είναι κατά κύριο λόγο ασυμπτωματικά, ενώ η εμφάνιση των συμπτωμάτων υποδηλώνει προχωρημένη και μη αναστρέψιμη ηπατική βλάβη.

Μέχρι πρόσφατα, η XHC αποτελούσε μια δυσίατη νόσο. Τα θεραπευτικά σχήματα που ακολουθούνταν συμπεριελάμβαναν συνδυασμό ιντερφερόνης και ριμπαβιρίνης, με χαμηλή αποτελεσματικότητα και αρκετές παρενέργειες.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, με την ανακάλυψη των νέων, αμέσως δρώντων αντιϊκών (DAAs) φαρμάκων κατά της XHC, η νόσος κατέστη ιάσιμη σε πολύ υψηλά ποσοστά. Η θεραπεία είναι πλέον ελεύθερη ιντερφερόνης, υπάρχει ποικιλία θεραπευτικών επιλογών ανάλογα με τον γονότυπο του ιού και τις ειδικές απαιτήσεις που μπορεί να έχει ο κάθε ασθενής, τα φάρμακα χορηγούνται από το στόμα, στερούνται παρενεργειών, η δε διάρκεια θεραπείας είναι 8 ή 12 εβδομάδες. Η θεραπεία μπορεί να χορηγηθεί ουσιαστικά σε όλες τις ομάδες ασθενών με αποτέλεσμα την ίαση σε πάνω από 90% (σχεδόν 100%) των ασθενών, είτε αυτοί έχουν πρώιμη, είτε προχωρημένη νόσο, και ανεξαρτήτως συννοσηροτήτων.

Προσυμπτωματικός έλεγχος – Ποιους αφορά

«Σε αυτό το πλαίσιο, δίνεται η μοναδική ευκαιρία να επιτευχθεί η σταδιακή μείωση και τελικά η εκρίζωση της ηπατίτιδας C ως πρόβλημα Δημόσιας Υγείας, με τον ΠΟΥ να έχει συντάξει ένα αισιόδοξο σχέδιο για την εξάλειψη της νόσου έως το έτος 2030», επισημαίνει η κ. Ντόιτς και προσθέτει: «Η Ελλάδα ακολουθήσε αμέσως το κάλεσμα του ΠΟΥ και ήταν από τις πρώτες χώρες στη Ευρώπη που το 2017 εκπόνησε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση της Ηπατίτιδας C με την εφαρμογή του να τελεί υπό την επίβλεψη της Επιτροπής Υλοποίησης, τα μέλη της οποίας είναι επίσης και ενεργά μέλη της ΕΕΜΗ.  Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι λόγω του «αθόρυβου» χαρακτήρα της νόσου, ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί το κλειδί για την εκρίζωση της νόσου. Ομάδες υψηλού κινδύνου παραμένουν οι χρήστες ενδοφλεβίων ουσιών, τα άτομα που μεταγγίστηκαν με αίμα ή παράγωγά του πριν το 1992, τα άτομα που έκαναν χρήση βελονών-συριγγών ή οποιουδήποτε αντικειμένου-εργαλείου που μπορεί να έχει έρθει σε επαφή με μολυσμένο αίμα και οι αιμοκαθαιρόμενοι ασθενείς. Ωστόσο, και άτομα από το γενικό πληθυσμό κυρίως αν γεννήθηκαν μεταξύ 1945-1980 συνίσταται να υποβληθούν σε έλεγχο. Πρέπει να επισημανθεί ότι η θεραπεία της ηπατίτιδας C στη Ελλάδα μπορεί να χορηγηθεί σε όλους τους ασθενείς και είναι δωρεάν».

Οι δράσεις της ΕΕΜΗ

Αναφερόμενη στις δράσεις της ΕΕΜΗ, η κ. Ντόιτς σημείωσε πως η ΕΕΜΗ ήταν και παραμένει τα τελευταία χρόνια πρωτοπόρος και αφοσιωμένη στη προσπάθεια αντιμετώπισης της ηπατίτιδας C στη χώρα μας, οργανώνοντας ή παραχωρώντας την αιγίδα της σε πολλαπλές επιστημονικές εκδηλώσεις  (Ημερίδες, Συνέδρια κ.α ) όπου μεταξύ άλλων θεμάτων υπάρχει κάθε φορά και ένα Τραπέζι με θέμα την Ηπατίτιδα C και την πρόοδο των προσπαθειών εκρίζωσης. Παράλληλα, οργανώνει ενημερωτικές εκδηλώσεις για το κοινό, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού και ιδιαίτερα των ομάδων υψηλού κινδύνου για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αλλά και την πρόληψη  μετάδοσης του ιού της ηπατίτιδας C.

Ιδιαίτερα σημαντική δράση της ΕΕΜΗ σε συνεργασία με το Σύλλογο Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» και τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, αποτελεί το ολιστικό πρόγραμμα εξάλειψης της Ηπατίτιδας C σε σωφρονιστικά καταστήματα «Cμαχία».

 Η «Cμαχία»

Στο πλαίσιο της Cμαχίας – η οποία άρχισε το 2020 στις φυλακές Λάρισας και Τρικάλων και συνεχίζει τώρα στα Χανιά  – σημαντικός αριθμό κρατουμένων άρχισε θεραπεία για την ηπατίτιδα C παρά τα όποια προβλήματα επέφερε η πανδημία COVID.

Στο πλαίσιο των προσπαθειών εξάλειψης της ηπατίτιδας C στη χώρα μας εντάσσεται  και το πρόγραμμα που πραγματοποιείται σε τρόφιμους σε όλους τους ΟΚΑΝΑ της χώρας με την ονομασία «Τιτυός». Πρόκειται για ένα  Εθνικό Πρόγραμμα σύμπραξης ΟΚΑΝΑ-ΕΕΜΗ με την υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρίας GILEAD. Φαίνεται ότι  παρόλες τις μεμονωμένες προσπάθειες θεραπείας της ηπατίτιδας C στα προγράμματα ΟΚΑΝΑ συνεχίζουν μέχρι σήμερα να υπάρχουν περίπου 2.500 άτομα που δεν έχουν λάβει θεραπεία.

Τιτυός

Ο Τιτυός είναι το πρώτο πανελλαδικό πρόγραμμα για την εκρίζωση της Ηπατίτιδας στον ΟΚΑΝΑ. Περιλαμβάνει την χαρτογράφηση όλων των ωφελούμενων του Οργανισμού με ηπατίτιδα, έχοντας ως τελικό στόχο την ένταξή τους σε θεραπεία. Τα αναμενόμενα οφέλη του προγράμματος είναι η αποτροπή 180 κιρρώσεων, η αποφυγή 82 περιπτώσεων ηπατοκυτταρικού καρκίνου και η πρόληψη 26 θανάτων μέχρι το 2028. Αναμένεται να εξοικονομηθούν 8 εκατ. ευρώ από το σύστημα υγείας από τις δαπάνες νοσηλείας και τις δαπάνες θεραπείας της ηπατίτιδας C για τους ωφελούμενους. Υπολογίζεται επίσης ότι με το πρόγραμμα ΤΙΤΥΟΣ η εκρίζωση στα προγράμματα ΟΚΑΝΑ θα επιτευχθεί 5 χρόνια νωρίτερα.

«Συμπερασματικά», επισημαίνει η κ. Ντόιτς, «ο δρόμος για την εκρίζωση είναι ανοιχτός, η πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία είναι καθολική και υπάρχουν σημαντικές προσπάθειες πανελλαδικά για διαρκή επαγρύπνηση, έγκαιρη και χωρίς εμπόδια χορήγηση θεραπείας και προσπάθεια πρόληψης της ηπατίτιδας C.  Οι δράσεις αυτές, συμπεριλαμβανομένων  και των δράσεων της  EEMH σε συνεργασία με άλλους φορείς θα μας επιτρέψουν να προσεγγίσουμε ρεαλιστικά το στόχο ενός κόσμου απαλλαγμένου από την ηπατίτιδα C».