«Ανήκομεν εις την Δύσιν»

Το Δόγμα της Ουδετερότητος αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ελβετικής εξωτερικής πολιτικής. Το εισηγήθηκε στο πολιτικό σύστημα της χώρας των Αλπεων ο Ιωάννης Καποδίστριας, προκειμένου να λύσει τον διχασμό των Ελβετών μεταξύ των υποστηρικτών και των αντιπάλων του Βοναπάρτη. Η Ουδετερότης απέφερε μέγιστα οφέλη στην Ελβετία, στον 20ό αιώνα την κράτησε έξω από δύο Παγκοσμίους Πολέμους και την κατέστησε διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο. Βεβαίως η Ελβετία υποστηρίζει την Ουδετερότητά της με ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και ετοιμοπόλεμη εφεδρεία υψηλού επιπέδου.

Κάτι αντίστοιχο φαντάστηκε ο Μίκης Θεοδωράκης για την Ελλάδα. Διεθνές κέντρο πολιτισμού, παιδείας και διαιτησίας, σε έναν κόσμο που μαστίζεται από συγκρούσεις και διαιρέσεις. Μόνον που η γεωπολιτική θέση της χώρας δεν το επιτρέπει. Η μοίρα της Ελλάδος είναι να αποτελεί πυλώνα του δυτικού συστήματος ασφαλείας και ακρίτα του ευρωπαϊκού κόσμου στο όριο μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας. Αυτό που κάπως άκομψα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κωδικοποίησε με τη φράση «ανήκομεν εις την Δύσιν». Ακομψα, γιατί από τους αντιπάλους του στην αμφίσημη λέξη «ανήκομεν» προσεδόθη μία χροιά ιδιοκτησιακή και αποικιοκρατική στη σχέση της Ελλάδος με τη Δύση. Ενώ η σχέση μας με τη Δύση πρέπει να διέπεται από την αυτοπεποίθησή μας ότι είμαστε ο ιδρυτικός πυρήνας του δυτικού κόσμου.

Για να έρθουμε στο σήμερα, η Ελλάδα μετέχει ποικιλοτρόπως στο δυτικό σύστημα. Ευρωπαϊκή Ενωση, ευρωζώνη, ΝΑΤΟ, συμμαχίες με ΗΠΑ και Γαλλία, αμερικανικές βάσεις επί ελληνικού εδάφους. Αλλά η στήριξη των ελληνικών δικαίων από τη Δύση δεν είναι ούτε σταθερή ούτε αταλάντευτη, Η Γερμανία διακατέχεται από διαχρονικό φιλοτουρκισμό, η Ισπανία λαμβάνει παραγγελίες από την Τουρκία, το ΝΑΤΟ αρνείται πεισματικά να δικαιώσει τις ελληνικές θέσεις στο Αιγαίο και τηρεί στάση Ποντίου Πιλάτου. Πάντως οι ΗΠΑ και η Γαλλία (που στο κάτω κάτω είναι πυρηνικές δυνάμεις και οι περισσότερο παρούσες στην Ανατολική Μεσόγειο) βρίσκονται κοντά στην Ελλάδα σε διπλωματικό επίπεδο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα υποκαταστήσουν τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις σε περίπτωση κρίσης.

Παρά την ένταξή της στο δυτικό σύστημα, η Ελλάδα κατάφερε να διατηρήσει έστω με διακυμάνσεις μία φιλική σχέση με τη Ρωσία. Η αναγνώριση της Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν βοήθησε βέβαια τη σχέση αυτή, όπως αντιστρόφως δεν τη βοήθησε και η σύσφιξη των ρωσοτουρκικών σχέσεων και η στάση της Ρωσίας έναντι της Αρμενίας. Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία στηρίζει τις ελληνικές θέσεις στο Αιγαίο και στην Κύπρο.

Τα μεγάλα διλήμματα θα προκύψουν στην περίπτωση κρίσης στην Ουκρανία. Σε αυτήν την απευκταία περίπτωση, η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να επιχειρήσει να λειτουργήσει ως μέρος της λύσης και όχι ως μέρος του προβλήματος.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το συλλεκτικό τεύχος 47 της επιθεώρησης ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ για την Ελληνική Επανάσταση.