Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα – Τα πέντε προβλήματα που οδηγούν στον αποκλεισμό δικαιούχων

Ελλείψεις και αδυναμίες στην εφαρμογή του προγράμματος για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα διαπιστώνει έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η έκθεση ελέγχου που πραγματοποιήθηκε φέτος αφορά τη χρονική περίοδο 2018-2019.

Προβλήματα που οδηγούν στον αποκλεισμό δικαιούχων

Σύμφωνα με την «Εφημερίδα των Συντακτών» που παρουσιάζει το πόρισμα προκύπτουν πέντε βασικά προβλήματα στην εφαρμογή του προγράμματος που κατατείνουν να οδηγούν στον αποκλεισμό κάποιους από τους δικαιούχους. Σημειώνεται ότι δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, οι οποίοι ανέρχονται σε περίπου 273.000 νοικοκυριά, ανήκουν στις πλέον κοινωνικά ευάλωτες ομάδες καθώς διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.

Σύμφωνα με τα πορίσματα του ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου:

Πρώτον, υπάρχει έλλειψη στρατηγικής ενημέρωσης/δημοσιότητας που δεν διασφαλίζει ότι λαμβάνουν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα όσοι πραγματικά το έχουν ανάγκη για να προστατευτούν από την ακραία φτώχεια. Αν και το ΕΕΕ απευθύνεται κυρίως σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (άστεγοι, Ρομά, αλλοδαποί, μονογονεϊκές οικογένειες, άνεργοι που βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας φτώχειας), οι πρακτικές δημοσιοποίησης του προγράμματος δεν είναι κατάλληλες για την ενημέρωση αυτών των ομάδων του πληθυσμού.

Διαπιστώνεται ότι οι μέθοδοι δημοσιότητας του φορέα δεν λαμβάνουν υπόψη τυχόν διαφορές στη γλώσσα, ενώ δεν προκύπτει πως σχεδιάζεται η προσέγγιση άλλων κατηγοριών εν δυνάμει δικαιούχων (αναλφάβητοι, άτομα με ειδικές ανάγκες). Η ανάγκη καλύτερης επικοινωνίας με τους εν δυνάμει δικαιούχους του Προγράμματος καταδεικνύεται και σε έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Ιανουάριος 2019), στην οποία αποτυπώνεται ότι ποσοστό 40% όσων υποβάλλουν τελικά αίτηση για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα πλήρωσαν κάποιον τρίτο (κυρίως λογιστές) για να υποβάλει την αίτηση γι’ αυτούς.

Δεύτερον, το Ελεγκτικό Συνέδριο υπογραμμίζει ότι τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο δεν προβλέπεται η τήρηση ενιαίου ηλεκτρονικού αρχείου ανά νοικοκυριό, το οποίο να προσφέρει αναλυτική και διαχρονική εικόνα για τον κάθε ωφελούμενο, με στοιχεία από την πρώτη επαφή και τη λήψη του πρώτου ιστορικού μέχρι την αναλυτική παρουσίαση των εισοδημάτων καθώς και των υπηρεσιών και παροχών που έχει λάβει μέσα από την ένταξή του σε όλους τους πυλώνες του προγράμματος και τα αποτελέσματα της προσπάθειας επανένταξης.

Οι δε ελεγχόμενοι δήμοι στην πλειονότητά τους είχαν εικόνα μόνο για τον αριθμό των δημοτών που υπέβαλαν σχετική αίτηση στην υπηρεσία τους, αλλά όχι εικόνα του πληθυσμού-στόχου, δηλαδή των δημοτών που ενδεχομένως έχουν ανάγκη ένταξης στο πρόγραμμα.

Τρίτον, δεν υπάρχει επικαιροποίηση της πληροφόρησης στις ηλεκτρονικές διασταυρώσεις και διασυνδέσεις σε ένα πρόγραμμα στο οποίο εμπλέκονται 11 συναρμόδιοι φορείς!

Τέταρτον, αδυναμίες διαπιστώθηκαν και στον τρόπο επεξεργασίας των δικαιολογητικών που υποβάλλονται, ενώ το εργαλείο της κοινωνικής έρευνας χρησιμοποιήθηκε σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Η κοινωνική έρευνα δεν είναι πολυτέλεια. Υφίστανται κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα, τα οποία δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν μέσω ηλεκτρονικών διασταυρώσεων, όπως για παράδειγμα η αστεγία, για την απόδειξη της οποίας είναι απαραίτητη η πραγματοποίηση κοινωνικής έρευνας από τον δήμο ή η προσκόμιση βεβαίωσης χρήσης υπνωτηρίων που λειτουργούν στους δήμους

Πέμπτον, ατελής παραμένει και η διασύνδεση της παροχής του επιδόματος με συμπληρωματικές κοινωνικές υπηρεσίες (2ος πυλώνας του προγράμματος), ενώ μόλις τον Ιούνιο ξεκίνησε η σύνδεση του ΕΕΕ με την απασχόληση (3ος πυλώνας).