«Ο θρησκευτικός φανατισμός είναι σαν τα ναρκωτικά»

Το ραντεβού μου με τον Μητροπολίτη Δημητριάδος Ιγνάτιο ήταν για τις 6 το απόγευμα σε εστιατόριο στο Σύνταγμα. Αλλά είχαμε υπολογίσει χωρίς τον… Προϋπολογισμό και τις πορείες οργανώσεων στο κέντρο. Φτάνω στις 6.10 και συνειδητοποιώ ότι έχω μία αναπάντητη κλήση από τον μητροπολίτη. Του τηλεφωνώ. «Είμαι μπλοκαρισμένος με το αυτοκίνητο στη Συγγρού. Εχει πορείες και φοβερό μποτιλιάρισμα. Θέλω τουλάχιστον μισή ώρα για να φτάσω. Μήπως να συναντηθούμε μια άλλη μέρα;». Είχε τα δίκια του – ξέρετε πώς είναι να βρίσκεσαι… εγκλωβισμένος στο αυτοκίνητο – και εξάλλου ήταν και κουρασμένος διότι επέστρεφε οδικώς από τη Μεγαλόπολη από την εξόδιο ακολουθία του Μητροπολίτη Γόρτυνος Ιερεμία. Του εξηγώ ότι είναι δύσκολο να το αναβάλουμε, αλλά δεν κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια.

Ο Ιγνάτιος, ένας ιεράρχης επικοινωνιακός, ανοιχτός, λάτρης της κοινωνίας στην Εκκλησία και εκτός αυτής, θα έκανε τα αδύνατα δυνατά για να συζητήσουμε διά ζώσης. Και τα έκανε. Συμφωνήσαμε να συναντηθούμε σε ένα ξενοδοχείο στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Για να μη χάσει χρόνο κατέβηκε από το αμάξι και ήρθε με τα πόδια. Στις 7 ήμασταν με όλα τα απαραίτητα μέτρα στο roof του ξενοδοχείου. Θα ήταν πραγματικά κρίμα να μη γινόταν αυτό το γεύμα-συνάντηση με τον Ιγνάτιο και να μη διαβάζατε τώρα τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα – κατά την ταπεινή μου άποψη – που έχει να πει παραμονές Χριστουγέννων και εν μέσω πανδημίας.

Στη μία ώρα και κάτι που διήρκεσε η συζήτησή μας διαπιστώνω ότι δικαίως συγκαταλέγεται στη δεκάδα των μητροπολιτών που ξεχωρίζουν μέσα στην ιεραρχία. Εκτιμώ ότι θα είναι σίγουρα – ξανά – ένας από αυτούς που θα παίξουν ρόλο, όποτε εκκινήσουν οι διαδικασίες, σε μια επόμενη μέρα στην Εκκλησία της Ελλάδος και την Αρχιεπισκοπή. Μετρημένος, με λόγο παραινετικό, ευαγγελικό, γεφυροποιός – Πόντιο τον αποκαλούσε ο Χριστόδουλος επειδή «έχτιζε» γέφυρες – αλλά και αυστηρός όταν χρειάζεται. Πήρε σαφή θέση υπέρ των εμβολιασμών.

Πριν από λίγες μέρες, μετά από τον θάνατο ενός κληρικού στη Μαγνησία, απαγόρευσε στους ιερείς κάθε αναφορά σε μη εμβολιασμό για να μην κινδυνεύσουν άλλες ζωές. Μάλιστα είναι σφόδρα επικριτικός για τους αρνητές πνευματικούς και τους εξομολόγους που «ειδωλοποιούν τον εαυτό τους και δημιουργούν μια σχέση αρχηγού – οπαδών». Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υπογεννητικότητα, παραδέχεται τον συντηρητισμό της Εκκλησίας σε κάποια θέματα, όπως της γυναικείας συμμετοχής στην ιεροσύνη.

Μπορεί να διαδέχτηκε το 1998 τον Χριστόδουλο, αλλά πλέον η Μητρόπολη Δημητριάδος στον τομέα της κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς φέρει έντονα τη δική του σφραγίδα με δράσεις για τα παιδιά Ρομά, το περιβάλλον (όπως η «πράσινη ενορία» που πρόσφατα ανέδειξαν «Τα ΝΕΑ»), με την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών. Α, και για να μην ξεχνιόμαστε, το επικοινωνιακό χάρισμα που έχει το εξελίσσει διαρκώς. Αφησε εποχή με το τηλεοπτικό «Αρχονταρίκι» στην ΕΡΤ αλλά στα 65 του είναι ένας influencer της Εκκλησίας. Με αφήνει… παγωτό όταν μου λέει ότι όχι απλώς έχει λογαριασμό στο Instagram αλλά και 2.575 ακολούθους!

Η συζήτησή μας δεν θα μπορούσε να μην ξεκινήσει από το θέμα που κυριαρχεί παγκοσμίως, τον κορωνοϊό και τη μετάλλαξη Ο. Από την αρχή της πανδημίας ο Ιγνάτιος έχει πάρει ξεκάθαρη θέση υπέρ των εμβολιασμών, δείχνοντας εμπιστοσύνη στην επιστήμη. «Αξιοποίησα τη φράση του Οικουμενικού Πατριάρχη ότι «δεν κινδυνεύει η πίστη μας, αλλά κινδυνεύουν οι πιστοί»» και σε κάθε ευκαιρία επαναλάμβανε ότι το εμβόλιο είναι «δώρο Θεού». Προ ημερών, όπως μου εξηγεί, στην προσπάθεια της Μητρόπολης να μειώσει την άρνηση κάποιων να εμβολιαστούν αλλά και να σταματήσει τα φαινόμενα της απαράδεκτης στάσης ιερέων που προξενούν τεράστια ζημιά στους πιστούς αναγκάστηκε για δεύτερη φορά να εκδώσει εγκύκλιο.

Απαγόρευσε αυστηρότατα από τους ιερείς «κάθε αναφορά στην ασθένεια COVID-19 και στον μη εμβολιασμό, είτε σε κήρυγμα, είτε σε άλλη περίσταση, καθώς επίσης και στο πλαίσιο της εξομολόγησης και της προσωπικής επικοινωνίας με τους ενορίτες». Αιτία ήταν ο θάνατος ενός κληρικού, ο οποίος άργησε να πάρει την απόφαση για εμβολιασμό. Θα μπορούσε όμως η Εκκλησία να κάνει κάτι περισσότερο για όσους πιστούς και ιερείς αρνούνται να εμβολιαστούν; «Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν» απαντάει. «Αλλά πρέπει να πείσουμε».

Ο ρόλος της Εκκλησίας, σημειώνει, είναι να τους οδηγήσεις στον σωστό δρόμο «με την πειθώ και με τα καλά παραδείγματα. Εξάλλου πρόσφατα χειροτονήσαμε τον καθηγητή, τον κ. Δημήτριο Λινό. Αυτό είναι το καλύτερο παράδειγμα ότι δεν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ επιστήμης και πίστης». Οσοι πιστοί και ιερείς αρνούνται τον εμβολιασμό είναι εξαιρέσεις και μειονότητα στην Εκκλησία, όπως συμβαίνει και στην υπόλοιπη κοινωνία, λέει ο Μητροπολίτης Δημητριάδος. «Το βλέπεις και ανάμεσα σε γιατρούς και νοσηλευτές που δεν εμβολιάζονται».

Η αμαρτία του εγωισμού

Αλλά δεν διστάζει να μιλήσει έξω απ’ τα δόντια για την πρακτική που ακολουθούν αυτές οι «μειονότητες» βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή πολιτών. «Ο θρησκευτικός φανατισμός είναι σαν τα ναρκωτικά. Η έμμονη ιδέα και ο θρησκευτικός φανατισμός δημιουργούν εξάρτηση σε έναν άνθρωπο. Και η απεξάρτηση είναι τόσο δύσκολη όσο είναι και από τις ουσίες και από τα ναρκωτικά. Διότι θωρακίζεσαι σε έναν τρόπο σκέψεως που δεν μπορείς εύκολα να τον εκλογικεύσεις. Δεν θέλεις να δεις την πραγματικότητα. Μένεις εγκλωβισμένος θεωρώντας με έναν τρόπο στον πνευματικό τομέα ότι ξεχωρίζω από τους άλλους, εγώ είμαι ξεχωριστός. Αυτό είναι η αμαρτία μας. Αυτός ο εγωισμός ότι εγώ είμαι πιο πιστός, ξεχωρίζω, είναι ο φαρισαϊσμός που ο Χριστός τον πολέμησε».

Είναι οι ίδιοι άνθρωποι, συμπληρώνει ο Ιγνάτιος, «που καθετί νέο το βλέπουν μ’ έναν τρόπο που ξεφεύγει από τα όρια μιας σωστής πίστεως. Μάλιστα κάποιοι εξ αυτών που αναλαμβάνουν την πνευματική κατεύθυνση ανθρώπων, οι πνευματικοί όπως λέμε, οι εξομολόγοι, ειδωλοποιούν και τον εαυτό τους και τον λόγο τους και δημιουργούν μια σχέση αρχηγού και οπαδών. Αλλά πάντα αυτοί θέλουν έναν εχθρό για να διατηρηθεί αυτή η σχέση». Παρά ταύτα, θεωρεί το να φτάσουμε σε ακραία μέτρα αυστηροποίησης ή επιβολής υποχρεωτικότητας «πολύ έσχατο». «Πάντα προσπαθώ με την πειθώ και τον διάλογο» υπογραμμίζει.

Η επιμονή του στον διάλογο είναι από τα βασικά χαρακτηριστικά του. Εχω παρατηρήσει ότι ακόμα και όταν διαφωνεί στην ιεραρχία για κάποιο θέμα, συνήθως το διατυπώνει με τρόπο που να μην οδηγεί σε σύγκρουση. «Προτιμώ να ενώνω. Νομίζω ότι αρμόζει ή και μου ταιριάζει. Είναι πολύ σημαντικό στη ζωή μας να μπορούμε να διαλεχθούμε. Πρώτα απ’ όλα να ακούσουμε τον άλλον. Αυτό έκανα και στο «Αρχονταρίκι». Η Εκκλησία είναι χώρος διαλόγου. Και στην Ιεραρχία προσπαθώ να πω την άποψή μου κάνοντας μια σύνθεση πραγμάτων. Πρέπει αυτό που θα πεις να οδηγεί κάπου. Αυτό κάνει η γέφυρα, ενώ το τείχος απομονώνει και κάποιες φορές γκρεμίζεται».

Απέναντί μας υπέροχη θέα: Στύλοι Ολυμπίου Διός, Λυκαβηττός, πιο αριστερά η Ακρόπολη. Αλλά η συζήτηση για θέματα της Εκκλησίας και όχι μόνο μάς έχει απορροφήσει. Βοηθάει και το τζαζ μουσικό χαλί στο roof café όπου κουβεντιάζουμε.

Η Εκκλησία του 2022 θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί σε κάποιους τομείς, όπως η γυναικεία ιεροσύνη; Παραδέχεται ότι ειδικά σε αυτόν τον τομέα η Ορθοδοξία έχει έναν συντηρητισμό. «Το θέμα συμμετοχής της γυναίκας είναι πανορθόδοξο. Δυστυχώς πανορθόδοξα υπάρχει ένας έντονος συντηρητισμός που δεν επιτρέπει να δούμε ούτε καν την αναβίωση του θεσμού των Διακονισσών που υπήρχε στην Εκκλησία και δεν καταργήθηκε ποτέ. Είναι κάτι που δεν μπορεί να συμβεί από τη μία στιγμή στην άλλη. Ισως θα μπορούσαμε να το δούμε να αλλάζει ευκολότερα στην Ιεραποστολή» σημειώνει.

Και βέβαια δεν θα μπορούσα να μη ρωτήσω τον Ιγνάτιο, τον άλλοτε στενό συνεργάτη του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου και διάδοχό του στη Μητρόπολη Δημητριάδος, πώς προσεγγίζει σήμερα η Εκκλησία τους νέους. «Είναι το πιο δύσκολο κομμάτι» ξεκαθαρίζει. «Εχουμε μπει σε μια εποχή ταχύτητας. Πρέπει να βρούμε τη «γλώσσα» με την οποία θα μιλήσουμε και θα επικοινωνήσουμε με τους νέους» λέει ο Ιγνάτιος με την εμπειρία που έχει αποκτήσει στα θέματα νεολαίας καθώς είχε διατελέσει και διευθυντής του γραφείου νεότητας στη Μητρόπολη Πειραιώς. Μάλιστα, οι καινούργιες τεχνολογίες έχουν αξιοποιηθεί στη Μητρόπολη ώστε να βοηθηθεί και η νεολαία. Αλλά ο Ιγνάτιος εκφράζει τον προβληματισμό του για την κατάχρηση των νέων μέσων. «Δεν πρέπει να χαθεί η κοινωνία των ανθρώπων στην Εκκλησία μεταξύ τους. Εκεί κινδυνεύουμε λίγο. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος για να κοινωνεί».

«Η Εκκλησία να ενώνει»

Από την κουβέντα για τους νέους βρίσκει την αφορμή να αναφερθεί στην υπογεννητικότητα. «Στη Μαγνησία έχουμε κάθε χρόνο 90 παιδιά λιγότερα στα νηπιαγωγεία και 80 στο Δημοτικό. Το κενό νομοτελειακά θα συμπληρωθεί από άλλους. Αρα δεν θα μας φταίνε οι άλλοι. Αλλά εμείς θα πρέπει να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις να είμαστε με τους άλλους και οι άλλοι μαζί μας. Για εμένα εδώ είναι το σπουδαίο έργο της Εκκλησίας. Θα πρέπει να κρατήσει έναν λαό να μη γίνει ξενόφοβος, να μη γίνει ρατσιστής. Να νιώθει σιγουριά για την ιστορία του, την πίστη του και έτσι να υπερασπίζεται και τις ελευθερίες των άλλων που μπορεί να έχουν άλλη πίστη ή καταγωγή. Εδώ ο ρόλος της Εκκλησίας είναι σημαντικότατος. Γιατί η Εκκλησία πρέπει να ενώνει».

Ο Ιγνάτιος είναι 23 χρόνια οδηγός στο τιμόνι της Μητρόπολης Δημητριάδος. Στον φιλανθρωπικό, κοινωνικό, πολιτιστικό τομέα το προσωπικό του στίγμα είναι ξεκάθαρο. Επαινεί τους συνεργάτες του λέγοντας πως όλα αυτά «δεν γίνονται από μένα αλλά από ανθρώπους που εμπιστεύομαι». Εδώ και μια 10ετία η Μητρόπολη στηρίζει με σειρά δράσεων παιδιά Ρομά. «Υπάρχουν παιδιά που πείστηκαν να πάνε σχολείο. Αρκετά εξελίχθηκαν, πήγαν στο Πανεπιστήμιο. Σπάμε την άποψη ότι όποιο παιδί είναι στον μαχαλά είναι χαμένο. Πολλά κερδίζουν τη ζωή τους. Δεν λύνουμε όλα τα προβλήματα. Κρατάμε όμως ζωντανές ελπίδες. Σπάμε προκαταλήψεις και από τις δύο πλευρές». Πλούσια δράση έχει και η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών που πρόσφατα αναγνωρίστηκε από το υπουργείο Παιδείας και ως ερευνητικό κέντρο. Συνεργάζεται με φορείς και απότοκος μιας τέτοιας συνεργασίας είναι και η «πράσινη ενορία» που δημιουργείται στον Βόλο. Αλλά και στο πεδίο του Πολιτισμού ο Ιγνάτιος δίνει μεγάλο βάρος.

Το πιο πρόσφατο επίτευγμα του φορέα πολιτισμού της Μητρόπολης (Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος) λέει «είναι το Μεγάλo Μονοπάτι του Πηλίου, μήκους 168 χιλιομέτρων. Σηματοδοτήθηκε σε συνεργασία με ομάδα περιπατητών-ορειβατών. Εκκλησιαστικό έργο δεν είναι κι αυτό; Δίνεις την ευκαιρία στους ανθρώπους να επισκεφτούν και εκκλησίες, μοναστήρια. Το μήνυμα του Ευαγγελίου έχει πολλές πτυχές». Αλλά για μένα το καλύτερο – σαν σλόγκαν για την κλιματική αλλαγή – ήταν αυτό που είπε σε έναν από τους περιπατητές: «Εσείς είστε οι πιο κοντινοί στον Χριστό. Περπάταγε μόνο ο Χριστός. Τίποτα άλλο δεν έκανε. Τώρα όπου και να πάμε θέλουμε οπωσδήποτε αυτοκίνητο. Εσείς λοιπόν κάνετε ό,τι έκανε ο Χριστός».

Οπως επισημαίνει, γενικά σε όποιο έργο επιχειρεί η Μητρόπολη, βασική επιδίωξη είναι οι συμπράξεις και οι συνεργασίες με φορείς, την αυτοδιοίκηση. Αλλά και στις σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία «καλώς ή κακώς δεν μπορούμε να πάμε ποτέ σε ένα μοντέλο Γαλλίας. Θα πάμε πάντοτε σε μια συναλληλία. Εχουμε συνείδηση ότι ο καθένας έχει έναν δικό του ρόλο αλλά και μια συναλληλία».

Βίντεο στο Instagram

Η τηλεόραση του λείπει; Μετά από περίπου 20 χρόνια που κράτησε η τηλεοπτική εκπομπή «Αρχονταρίκι», την οποία παρουσίαζε στην ΕΡΤ, «όχι. Ο κύκλος αυτός έχει κλείσει». Εξάλλου τώρα έχω κάτι άλλο, λέει αστειευόμενος. «Μιλάτε για τα βιντεάκια στο Youtube;» τον προλαβαίνω. Είχα δει ότι η Μητρόπολη ανεβάζει στο κανάλι της σειρά βίντεο υπό τον τίτλο ο Σεβασμιώτατος Δημητριάδος σε 60 δευτερόλεπτα, δηλαδή με σύντομα κηρύγματά του. Αλλά τελικά δεν είναι μόνο αυτό. Εχει δικό του λογαριασμό στο Instagram όπου και εκεί ανεβάζει μονόλεπτα βιντεάκια που φτιάχνει ο ίδιος! «Δίνω ένα μήνυμα σε ένα λεπτό. Αυτό είναι πλέον για μένα σαν ιεραποστολή. Και με ακολουθούν και πολλοί νέοι».

Και κάτι ακόμη που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος εκτός Μαγνησίας για τον Ιγνάτιο. Εχει την κλίση να οδηγεί στην ιεροσύνη επαγγελματίες που θέλουν παράλληλα με τη δουλειά τους να προσφέρουν στην Εκκλησία. Κάπως έτσι χειροτόνησε πρόσφατα τον καθηγητή Λινό, νωρίτερα τον σκηνοθέτη Πέτρο Μινώπτερο. Στη Μαγνησία «δημιουργήσαμε έναν τέτοιο θεσμό ανθρώπων που κρατούν το επάγγελμά τους και έγιναν και ιερείς». Υπάρχει οδηγός του ΚΤΕΛ που είναι και παπάς – «είχε το αντερί κρεμασμένο και το έβαζε όταν τελείωνε τα δρομολόγια» – πρώην δήμαρχος, αστυνομικός. «Αν δεν τους είχαμε θα είχαμε μείον 30 κληρικούς. Θα είχαμε πρόβλημα».