Γκούντραμ Βολφ – «Δύσκολα θα μεταβεί η Τουρκία σε μια νέα, πιο σταθερή κυβέρνηση»

Το μεγάλο στοίχημα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στο άμεσο μέλλον «είναι η διατήρηση των δημοσίων επενδύσεων, ακόμη και η αύξηση των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών ρύπων».

Ο Γκούντραμ Βολφ, διευθυντής του Bruegel, ενός από τα σημαντικότερα think-tank διεθνώς, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, στο πλαίσιο της εμβάθυνσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Δεν αποκλείει εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και πιστεύει ότι το Βερολίνο θα διατηρήσει τον ηγετικό του ρόλο στην ΕΕ, παρά την αποχώρηση Μέρκελ. Οσο για την Τουρκία, θεωρεί ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως θα μπορέσει να διαχειριστεί σωστά τη μετάβαση σε μια νέα, πιο σταθερή κυβέρνηση.

Το 2022 είναι μια χρονιά μεγάλων προκλήσεων. Ενταση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Μπορούν τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο;

Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι τα χειρότερα μπορούν πάντα να προληφθούν. Αν και δεν είναι το βασικό μου σενάριο, νομίζω ότι είναι απολύτως πιθανό να δούμε, για παράδειγμα, τη Ρωσία να εισβάλλει στην Ουκρανία. Οι οικονομικές και πολιτικές συνέπειες θα ήταν σημαντικές.

Η ΕΕ έχει πολλές εσωτερικές συγκρούσεις. Πιστεύετε ότι θα υπάρξει τρόπος συναίνεσης ή αυτές οι αντιπαραθέσεις μπορούν να οδηγήσουν σε απροσδόκητα αποτελέσματα;

Και πάλι, οι συγκρούσεις μπορούν πάντα να οδηγήσουν σε απροσδόκητα και δυσάρεστα αποτελέσματα, αλλά είμαι βέβαιος ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι σε θέση να διαχειριστεί καλά τις εσωτερικές της συγκρούσεις. Συνήθως, υπάρχει τρόπος να βρεθεί συναίνεση. Για παράδειγμα, πιστεύω ότι η Πολωνία και η Ουγγαρία θα υποχωρήσουν στη σύγκρουση που αφορά τα θέματα του κράτους δικαίου.

Με την αποχώρηση της Ανγκελα Μέρκελ, υπάρχει ανάγκη για νέες ισορροπίες στην ΕΕ. Κάποιοι βλέπουν τη Γαλλία και την Ιταλία να κινούνται για να πάρουν το προβάδισμα. Βλέπετε κάτι να αλλάζει;

Δεν είμαι σίγουρος ότι τα πράγματα οδεύουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ο νέος γερμανός καγκελάριος είναι αφοσιωμένος στο ευρωπαϊκό εγχείρημα και ισχυρός πολιτικός ηγέτης. Είμαι βέβαιος ότι ο γερμανός καγκελάριος θα παραμείνει βασικός μοχλός της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Μία από τις μεγάλες συζητήσεις της ευρωζώνης είναι το πώς θα μεταρρυθμιστούν οι δημοσιονομικοί κανόνες προτού επανεισαχθούν. Τι πιστεύετε ότι θα είναι πιο ωφέλιμο;

Ανεξάρτητα από τους ακριβείς δημοσιονομικούς κανόνες που ισχύουν, τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να χαρακτηριστούν από μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης μετά την έκτακτη στήριξη που δόθηκε στην πραγματική οικονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η βασική πρόκληση στη φάση της ενοποίησης θα είναι η διατήρηση των δημόσιων επενδύσεων, ακόμη και η αύξηση των επενδύσεων για τη μείωση των εκπομπών ρύπων. Ως εκ τούτου, τάσσομαι υπέρ ενός πράσινου χρυσού κανόνα που θα απαλλάσσει τις σαφώς καθορισμένες δαπάνες για το κλίμα από τις ανάγκες εξυγίανσης του ελλείμματος. Εν τω μεταξύ, οι υπόλοιποι κανόνες θα αποκατασταθούν και θα εφαρμοστούν. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ μειώνει σημαντικά τις ανάγκες δημοσιονομικής προσαρμογής και αποτελεί σημαντική βοήθεια.

Πώς βαθμολογείτε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την πανδημία;

Συνολικά νομίζω ότι η Επιτροπή έκανε πολύ καλή δουλειά τόσο από την άποψη της μακροοικονομικής διαχείρισης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη από νωρίς, καθώς και τον συντονισμό των πολιτικών για την υγεία και την ανάπτυξη ενός πιστοποιητικού Covid. Αρχικά, με ανησύχησαν οι καθυστερήσεις στις αγορές εμβολίων, που εν μέρει οφείλονταν στην Κομισιόν αλλά και στην αναβλητικότητα των κρατών-μελών. Αλλά αυτά τα προβλήματα λύθηκαν έπειτα από λίγους μήνες. Επομένως, συνολικά, είμαι πεπεισμένος ότι οι ευρωπαϊκές χώρες ωφελήθηκαν πραγματικά από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας.

Υπάρχει αρκετός θυμός στην Ευρώπη αυτές τις μέρες και μπορούμε να το δούμε στους δρόμους πολλών πόλεων – καθώς και στην ενίσχυση αντισυστημικών κομμάτων. Πώς εξηγείτε αυτό το φαινόμενο και πού πιστεύετε ότι θα μας οδηγήσει;

Φυσικά υπάρχει θυμός. Η πανδημία αποτελεί τεράστιο βάρος για τους πολίτες, τις οικογένειες, τους εργαζομένους και όλη την κοινωνία. Αλλά δεν βλέπω πραγματική άνοδο στα αντισυστημικά κόμματα. Αντίθετα, σε ορισμένες χώρες όπως η Γερμανία τα άκρα έχασαν ουσιαστικά. Υπάρχει ένα πρόβλημα στη Γαλλία, ωστόσο, όπου οι ιδέες τής Ακροδεξιάς φαίνεται να έχουν ευρύτερη υποστήριξη.

Η Τουρκία γίνεται όλο και πιο ασταθής – λόγω της νομισματικής κρίσης και της αμφιθυμίας του προέδρου Ερντογάν απέναντι στους δυτικούς συμμάχους του. Αποτελεί αιτία συναγερμού;

Ναι. Η Ευρωπαϊκή Ενωση χρειάζεται μια σταθερή Τουρκία. Δεν βλέπω πώς η σημερινή κυβέρνηση μπορεί να το επιτύχει αυτό, αλλά επίσης δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η Τουρκία θα διαχειριστεί σωστά τη μετάβαση σε μια νέα, πιο σταθερή κυβέρνηση. Θα είναι σημαντικό να παρακολουθούμε από κοντά την κατάσταση.

Τα μεταναστευτικά κύματα συνεχίζονται προς την Ευρώπη, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει βρει επαρκή απάντηση. Υπάρχει ανάγκη για νέα προσέγγιση;

Δεν είμαι σίγουρος ότι συμφωνώ. Υπάρχει και υπήρξε σημαντική μετανάστευση στην Ευρώπη. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτής της μετανάστευσης είναι τακτική και νόμιμη. Υπάρχει, ωστόσο, και κάποια παράνομη μετανάστευση. Οι απελπισμένοι άνθρωποι που αναζητούν μια καλύτερη ζωή πολύ συχνά βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Το ερώτημα είναι πώς μπορεί να μοιάζει μια πιο ανθρώπινη προσέγγιση για την πρόληψη αυτής της ιδιαίτερα δύσκολης κατάστασης. Η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει πιστή στις αξίες της.

Για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις. Πιστεύετε ότι μπορούμε να επιτύχουμε τον στόχο των μηδενικών ρύπων έως το 2050, την ώρα που, μέχρι στιγμής, όλα δείχνουν να κινούνται αργά;

Η γρήγορη μείωση των εκπομπών ρύπων αποτελεί τεράστια πρόκληση. Υπολογίζουμε ότι απαιτεί ταχεία αύξηση της αποσύνδεσης των εκπομπών ρύπων από την οικονομική δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα, στην Ευρώπη, η αποσύνδεση πρέπει να προχωρήσει τρεις φορές πιο γρήγορα από ό,τι την προηγούμενη δεκαετία. Παγκοσμίως, χρειάζεται να είναι έξι φορές πιο γρήγορη. Ωστόσο, υπάρχει λόγος για αισιοδοξία: η ΕΕ έχει δεσμευτεί στους στόχους της για την απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου.

Επιπλέον, οι τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών ρύπων έχουν πλέον γίνει φθηνότερες από την παραγωγή ενέργειας με βάση τα ορυκτά καύσιμα. Επομένως, είμαι αρκετά βέβαιος ότι θα δούμε μια σημαντική μεταμόρφωση του ενεργειακού μας συστήματος τα επόμενα 20 χρόνια. Η πραγματική πρόκληση θα είναι να γίνει αυτό μια παγκόσμια πραγματικότητα.