Κασμίρ: ο σκοτεινός πόλεμος στη στέγη του κόσμου

Υπάρχει μια περιοχή του κόσμου όπου μαίνεται ένας ακήρυκτος πόλεμος για πάνω από 25 χρόνια. Ο υπόλοιπος κόσμος ή κάνει πως δεν γνωρίζει ή αδιαφορεί. Κι όμως. Η σύγκρουση στο Τζαμού και στο Κασμίρ, ανάμεσα στις υψηλότερες κορυφές του κόσμου, το Κ2 και το Εβερεστ, είναι ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις της Ινδίας και κάποιες του Πακιστάν καθώς και ισλαμιστών τζιχαντιστών που ενισχύονται απ’ αυτό. Μια σύγκρουση που περιλαμβάνει φανατικούς του Ισλάμ δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορο τον υπόλοιπο κόσμο.

Aπό την εποχή της ανεξαρτησίας της Ινδικής Υποχερσονήσου, το Τζαμού – Κασμίρ, που τότε βρισκόταν κάτω από την εξουσία του ινδουιστή ηγέτη Χάρι Σινγκ, αποδόθηκε στην Ινδία αντί να αποκτήσει δική του ανεξαρτησία ή να υπαχθεί στο Πακιστάν, λόγω πλειοψηφικού μουσουλμανικού πληθυσμού. Εκτοτε ξέσπασαν αιματηρές συγκρούσεις που οδήγησαν επανειλημμένα σε εμπόλεμες αντιπαραθέσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν και σε τρομοκρατικές ενέργειες εκ μέρους μουσουλμάνων τζιχαντιστών. Ενίοτε και μέσα στην ίδια την Ινδία.

Η θρυαλλίδα της σκληρής αντιπαράθεσης, ανάμεσα σε δύο χώρες με πυρηνικό οπλοστάσιο μάλιστα, είναι πάντα εκεί. Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόσφατο βιβλίο από τη Sumantra Bose («Kashmir at the Crossroads: Inside a 21st Century Conflict» Yale University Press, 2021), που ο διάσημος συγγραφέας γεωπολιτικών αναλύσεων Dominuc Lieven αποκαλεί «μοναδικά ευφυέστατο», εξηγεί σε απόλυτη λεπτομέρεια τις πτυχές αυτής της εξαιρετικά σύνθετης αντιπαράθεσης. Επεξηγεί με απόλυτη δεξιότητα πώς μια σύγκρουση που ξεκίνησε σαν ζήτημα ανεξαρτησίας του Κασμίρ έχει εξελιχθεί σήμερα σε ζήτημα απεγκλωβισμού των κατοίκων της περιοχής από την καταπιεστική διακυβέρνηση είτε της Ινδίας είτε του Πακιστάν. Οπως και στον κίνδυνο που διατρέχουν όλοι από τις κινήσεις των ακραίων οπαδών της τζιχάντ.

Στην ανάλυση εμπεριέχεται και ο αμφιλεγόμενος ρόλος της Κίνας. Μετά την περίφημη αντίθεση Ινδίας – Κίνας για το Ακτσάι Τσιν γίνεται αναφορά και για την πρόσφατη κρίση του Γκάλουεϊ (2019). Η Bose δεν αφήνει ασχολίαστη και τη θέση των ΗΠΑ, μετά το φλερτ του Τραμπ με τον ινδό πρωθυπουργό Μόντι, αλλά και τις τρέχουσες πολιτικές επιλογές του Μπάιντεν. Κοντολογίς η σύγκρουση στο Κασμίρ αφορά ολόκληρο τον κόσμο – κι αυτό όχι επειδή αφορά δύο χώρες που διαθέτουν πυρηνικά οπλοστάσια. Αυτό που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την ανάλυση της Bοse για το θέμα, το οποίο κατέχει απόλυτα, είναι οι συχνές αναφορές της σε προηγούμενο βιβλίο της («Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace», 2003) ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να διακρίνει τις εξελίξεις και τη δυναμική της σύγκρουσης που μαίνεται, ουσιαστικά απαρατήρητη, για τόσα χρόνια.

Η αντιπαράθεση αυτή, στη «στέγη ουσιαστικά του κόσμου», η ελπίδα είναι πως θα οδηγηθεί σε κάποια διαδικασία διπλωματικών συνεννοήσεων που θα οδηγήσει στον κατευνασμό της. Διαφορετικά οι κίνδυνοι ενός γενικότερου ολοκαυτώματος είναι πάντοτε εκεί. Ιδιαίτερα διότι διαθέτει και πρόσφορο έδαφος για την προώθηση στόχων των τζιχαντιστών και πεδίο δοκιμών για τους φανατικούς της τζιχάντ. Ο κίνδυνος για τον υπόλοιπο κόσμο είναι προφανής.