Κάρολος Παπούλιας – Η πολιτική του πορεία στο υπουργείο Εξωτερικών

Εκτός από την Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Κάρολος Παπούλιας είχε υπηρετήσει τα εθνικά συμφέροντα από το υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Κάρολος Παπούλιας, που απεβίωσε σήμερα Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2021, πριν τη θητεία του, στην Προεδρία της Δημοκρατίας, είχε διατελέσει υφυπουργός Εξωτερικών στην πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1984 για να αναβαθμιστεί στη συνέχεια σε Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών.

Την περίοδο 1985-1989 διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών, ενώ στην οικουμενική Κυβέρνηση Ζολώτα 1989-1990 διετέλεσε Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας. Στη θέση του Υπουργού Εξωτερικών επανήλθε το 1993, για να παραμείνει μέχρι το 1996 και την παραίτηση της Κυβέρνησης Παπανδρέου,  ενόψει της εκλογής του Κώστα Σημίτη στο αξίωμα του Πρωθυπουργού, ο οποίος τον αντικατέστησε με το μεγάλο εσωκομματικό του αντίπαλο Θεόδωρο Πάγκαλο.

Τέλος, διατέλεσε πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής.

Η εξωτερική πολιτική και τα μεγάλα θέματα

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης θητείας του στο Υπουργείο Εξωτερικών διακρίθηκε για την πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική που άσκησε στο πλαίσιο των κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου.

Πιο συγκεκριμένα, ταυτίστηκε με μια διορατική και πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική. Τη δεκαετία του 1980 πρωταγωνίστησε σε όλες τις προσπάθειες επίλυσης του μεσανατολικού ζητήματος με κορυφαίο γεγονός την επιτυχή διαμεσολάβησή του για την ασφαλή αποχώρηση των εγκλωβισμένων μαχητών της παλαιστινιακής αντίστασης και του ίδιου του Γιάσερ Αραφάτ με ελληνικά πλοία από την Τρίπολη του Λιβάνου.

Ιούλιος 1995. Υποδεχόμενος τον Γιάσερ Αραφάτ στο υπουργείο Εξωτερικών

Με την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον το 1985 και την αντεπίσκεψη του τότε επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζ. Σουλτς συνέβαλε σημαντικά στην επανατοποθέτηση και εξομάλυνση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων που τα προηγούμενα χρόνια είχαν δοκιμαστεί σκληρά.

Οι στενές σχέσεις με τους Άραβες και το μνημόνιο με τον Γιλμάζ

Απέδωσε ιδιαίτερη σημασία στη δημιουργία στέρεων σχέσεων με τον αραβικό κόσμο, είναι δε ενδεικτική η εξομάλυνση των ελληνοαιγυπτιακών σχέσεων και η θεσμοθέτηση της τριμερούς συνεργασίας Ιράν-Αρμενίας-Ελλάδας.

Πολιτικός που υπέγραψε το μνημόνιο με τον Γιλμάζ για ένα θερινό μορατόριουμ
με την Τουρκία, ο υπουργός που ήρε το εμπόλεμο με την Αλβανία, καθιέρωσε την
παρευξείνια συνεργασία και στήριξε τη Γιουγκοσλαβία και τον Γιάσερ Αραφάτ στα
δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του ’80, πέτυχε τελικώς να είναι αποδεκτός και
από τις ΗΠΑ ως ισότιμος συνομιλητής (στη δεύτερη φωτό το 1985 στη συνάντησή του με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Τζορτζ Σουλτς)

Συνομίλησε με δώδεκα συνολικά Υπουργούς Εξωτερικών της Τουρκίας και ήταν σταθερά προσανατολισμένος στη διαρκή και επίπονη προσπάθεια εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Η προσπάθεια αυτή κορυφώθηκε με την υπογραφή του Μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ το 1988. Υποστήριξε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας υπό τον όρο του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και του κοινοτικού συστήματος αξιών. Την τριετία 1993-96 υπήρξε σημαντική η συμβολή του στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ιδιαίτερα στο καθοριστικό για την ένταξη της Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στο Έσσεν.

Φιλίες και με τις χώρες των Βαλκανίων

Ως εκπρόσωπος της ελληνικής προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το δεύτερο εξάμηνο του 1994 συμμετείχε στην Ομάδα Επαφής για την πρώην Γιουγκοσλαβία, μαζί με τους Κρίστοφερ, Κίνκελ, Ζιπέ, Κόζιρεφ και Βαν ντερ Μπρουκ. Υπέγραψε την Ενδιάμεση Συμφωνία με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (13 Σεπτεμβρίου 1995), στην οποία η πΓΔΜ υποχρεώθηκε να αλλάξει τη σημαία της μετά το ελληνικό εμπάργκο.

• Διαβάστε επίσης: Σακελλαροπούλου για θάνατο Παπούλια – Τίμησε με το ήθος του και τη συμπεριφορά του τον ανώτατο πολιτειακό θεσμό

Διατηρούσε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με όλους τους Βαλκάνιους ηγέτες και λειτούργησε κατ’ επανάληψη ως μεσολαβητής της ΕΕ. Είχε έντονο ενδιαφέρον για τις σχέσεις Ελλάδος με τις βαλκανικές χώρες και με δική του πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε η πρώτη διαβαλκανική διάσκεψη Υπουργών Εξωτερικών στο Βελιγράδι (1988), όπου πέτυχε την έναρξη συνομιλιών με τη Βουλγαρία και την τότε ΕΣΣΔ για τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.

Σημαντικές πρωτοβουλίες με στόχο την ειρήνη

Ο Κάρολος Παπούλιας υποστήριξε με αμείωτο ενδιαφέρον κάθε θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της ύφεσης της ειρήνης και του αφοπλισμού. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται: Η «πρωτοβουλία των έξι» για την ειρήνη και τον αφοπλισμό (Αλφονσίν, Ντελαντρίντ, Νυερέρε, Πάλμε, Γκάντι, Παπανδρέου). Η συμμετοχή στη Διάσκεψη για τον αφοπλισμό και την ειρήνη στην Ευρώπη, στη Διάσκεψη για την κατάργηση των χημικών όπλων, οι προτάσεις για τη δημιουργία αποπυρηνικής ζώνης στα Βαλκάνια, η προώθηση της ιδέας για τη μετατροπή της Μεσογείου σε θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας.

• Διαβάστε επίσης: Κάρολος Παπούλιας – Τα 28 χρόνια στενής φιλίας και συνεργασίας με τον Ανδρέα Παπανδρέου

Υπήρξε εμπνευστής της τριμερούς Διάσκεψης συνεργασίας Ελλάδος-Βουλγαρίας-Ρουμανίας  και ένθερμος υποστηρικτής της Διάσκεψης των παρευξείνιων χωρών, της οποίας διατέλεσε και πρόεδρος επί σειρά ετών.

Στις εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004 εξετέθη για μια ακόμη φορά υποψήφιος βουλευτής στο Νομό Ιωαννίνων, αλλά δεν εξελέγη. Σε λιγότερο από ένα χρόνο και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2005 θα ξεκινούσε η θητεία του στην προεδρία της Δημοκρατίας.