Η εξέλιξη της πανδημίας και οι ανατιμήσεις πλήττουν την οικονομία

*Γράφει ο Γιάννης Αγουρίδης

Υπό την απειλή μιας διπλής κρίσης βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Από τη μία πλευρά, η παραλλαγή Όμικρον έχει θέσει νέα δεδομένα στο τραπέζι, με τα αυστηρότερα μέτρα να βρίσκονται προ των πυλών, ενώ την ίδια ώρα οι ανατιμήσεις στην ελληνική αγορά δημιουργούν ένα «εκρηκτικό» κλίμα σε νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Οι προβλέψεις των επιστημόνων κάνουν λόγο ακόμη και για 20.000 κρούσματα την ημέρα, μέσα στο επόμενο διάστημα και αναλόγως της εξέλιξης της πανδημίας, κάτι το οποίο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, μέσα στις επόμενες ημέρες, θα υπάρχει η δυνατότητα σχηματισμού μιας καλύτερης εικόνας για τις νέες ανάγκες που θα προκύψουν σε οικονομικό επίπεδο και ειδικότερα εάν θα χρειαστεί και σε τι εύρος να ληφθούν νέα οικονομικά μέτρα στήριξης, σχετιζόμενα με περιοριστικά μέτρα. Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει –μέχρι στιγμής- ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει σε lockdown, ωστόσο οι όποιοι περιορισμοί εφαρμοστούν θα έχουν οικονομικό αντίκτυπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα «σκληρό» lockdown, κατά την περυσινή περίοδο, στοίχιζε περί τα 2,5-3 δισ. ευρώ ανά μήνα.

Στον προϋπολογισμό του 2022 έχει περιληφθεί ειδικό αποθεματικό Covid ύψους 1 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο αναμένεται να αποδειχθεί πολύ σύντομα ανεπαρκές για την κάλυψη των αναγκών, κάτι το οποίο θα οδηγήσει στο να στραφεί η προσοχή στα ταμειακά διαθέσιμα.

Πάντως, ένα από τα μεγάλα ζητήματα που αναμένεται να δημιουργήσει η παραλλαγή Όμικρον αφορά στο πόσοι θα αναγκαστούν να λείψουν από την εργασία τους, καθότι η ταχύτητα εξάπλωσης είναι πολύ μεγάλη. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι περίπου 6.300 πτήσεις ακυρώθηκαν από αεροπορικές εταιρίες σε όλο τον κόσμο το σαββατοκύριακο των Χριστουγέννων, με την παραλλαγή Όμικρον να διαταράσσει τα ταξίδια κατά τη διάρκεια των εορτών, καθώς εργαζόμενοι των εταιριών -κυρίως πιλότοι- βρίσκονταν σε καραντίνα!

Αυξήσεις έως 40% σε βασικά προϊόντα

Την ίδια ώρα, αυξήσεις ρεκόρ που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φτάσουν έως και το 40% (π.χ. στα μακαρόνια), αναμένεται να εμφανιστούν στα ράφια των σούπερ μάρκετ από τις αρχές της επόμενης χρονιάς, σύμφωνα με αρμόδιους παράγοντες της αγοράς. Την ίδια στιγμή, τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες ενδέχεται να δημιουργήσουν και μεγάλη έλλειψη προϊόντων.

Ήδη ο ιδιοκτήτης των σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτη  που είχε συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου με τον πρωθυπουργό φέρεται να προειδοποίησε ότι έρχονται τον νέο χρόνο μεγάλες αυξήσεις σε προϊόντα μαζικής κατανάλωσης που κυμαίνονται από 20% έως 40%, ενώ προειδοποίησε και για το ενδεχόμενο ελλείψεων σε βασικά προϊόντα.

Την ίδια ώρα, η ΤτΕ κρούει «καμπανάκι» κινδύνου για την πορεία του πληθωρισμού, προβλέποντας τις τιμές καταναλωτή να αυξάνονται πάνω από 3 φορές συγκριτικά με τις προβλέψεις της κυβέρνησης, οι οποίες εμπεριέχονται στον προϋπολογισμό του 2022

«Μια πιο έντονη και μεγαλύτερης διάρκειας άνοδος των τιμών της ενέργειας και των λοιπών πρώτων υλών ενδέχεται να διατηρήσει υψηλά τον πληθωρισμό για παρατεταμένο χρονικό διάστημα και να αποσταθεροποιήσει τις προσδοκίες γι’ αυτόν, προκαλώντας ταχύτερη αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο διαταραχών στις χρηματοπιστωτικές αγορές και αναστροφής της ανοδικής πορείας των οικονομιών», αναφέρει σχετική έκθεση.

Αυτό θα οδηγήσει σε εκτίναξη του δείκτη τιμών καταναλωτή στο 3% το 2022, όταν η κυβέρνηση προβλέπει μόλις 0,8%, εντός του κειμένου του προϋπολογισμού. Οι πτωτικές τάσεις θα ξεκινήσουν από τα τέλη του 2022, οδηγώντας τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή κοντά στην κεντρική του τάση που είναι για την Ελλάδα το 2%. Το 2023 εκτιμάται ότι ο εν λόγω δείκτης θα πέσει κάτω του 1%.

Υπενθυμίζεται ότι μεγάλη άνοδο κατά 4,8% σημείωσε ο πληθωρισμός τον Νοέμβριο εφέτος από αύξηση 3,4% τον Οκτώβριο ενώ προβλέπεται ότι θα ξεπεράσει κατά πολύ το 5% τον Δεκέμβριο.

Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση της ΤτΕ, Υπάρχουν όμως και κίνδυνοι, που σχετίζονται με την εξέλιξη της πανδημίας, την επιτάχυνση του πληθωρισμού, την πιθανή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) μετά τη λήξη των μέτρων κρατικής στήριξης και ενδεχομένως ένα χαμηλό ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων του NextGenerationEU. Για παράδειγμα, οι νέες μεταλλάξεις του κοροναϊού, εφόσον αποδειχθούν ανθεκτικές στα εμβόλια, θα μπορούσαν να πλήξουν την εμπιστοσύνη, να περιορίσουν τις τουριστικές ροές και να επιβραδύνουν την ανάκαμψη.

Βασική πηγή δημιουργίας νέων κόκκινων δανείων θεωρείται το στοκ που παραμένει σήμερα υπό κάποιο καθεστώς προστασίας (Γέφυρα 1, 2, step up προγράμματα τραπεζών κ.ά.) το οποίο ανέρχεται σε 9 δισ. ευρώ. Ο κίνδυνος αυτός γίνεται ακόμα μεγαλύτερος εάν, με την απόσυρση των μέτρων στήριξης, δεν βελτιωθεί η απασχόληση. Επιβαρυντικά λειτουργεί και η άνοδος του πληθωρισμού.

Στα ύψη το ρεύμα

Επιπλέον, στη δίνη των αλλεπάλληλων ανατιμήσεων στο ρεύμα βρίσκονται παγιδευμένοι οι καταναλωτές. Αξίζει να σημειωθεί πως οι πραγματικές αυξήσεις για καταναλώσεις Οκτωβρίου, Νοεμβρίου, Δεκεμβρίου στην τιμή της κιλοβατώρας υπολογίζεται ότι κυμαίνονται από 105% έως και πάνω από 203% (βάσει τιμής κιλοβατώρας τιμολογίου Γ1-ΔΕΗ χωρίς επιδότηση-εκπτώσεις), ενώ η αντίστοιχη κιλοβατώρα Ιανουαρίου εκτιμάται ότι θα εκτιναχθεί ακόμη περισσότερο!

Οι αυξήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια αναμένεται να συνεχιστούν όχι μόνο αυτόν τον τελευταίο μήνα του 2021 αλλά και το 2022. Οι ασφαλείς προβλέψεις δείχνουν ότι για το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους η κούρσα ανόδου των τιμών θα συνεχιστεί. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουν παράγοντες της αγοράς βλέποντας τα συμβόλαια φυσικού αερίου TTF. Αυτά του Ιανουαρίου διαπραγματεύονται σε επίπεδα ακόμη και 179 ευρώ/MWh, του Φεβρουαρίου είναι στα 176,3 ευρώ/MWh και του Μαρτίου στα 166,8 ευρώ/MWh.

Το ράλι των τιμών του φυσικού αερίου θα συμπαρασύρει και εκείνες της ηλεκτρικής ενέργειας με δεδομένο το ό,τι το συγκεκριμένο καύσιμο είναι κυρίαρχο στην ηλεκτροπαραγωγή.

Κοινωνικά ζητήματα

Όλα τα παραπάνω δημιουργούν υπαρκτά ζητήματα για νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, έχοντας να αντιμετωπίσουν μεγάλους κινδύνους σε μια συγκυρία -κάθε άλλο παρά ευνοϊκή.

Η αύξηση των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ για τον μήνα Νοέμβριο κατά 103.455 (αύξηση 11%) επιβεβαίωσε ότι μετά το τέλος της τουριστικής περιόδου και των μέτρων στήριξης προκύπτουν σημαντικά θέματα

Ο αριθμός των ανέργων στον ΟΑΕΔ ξεπέρασε και πάλι το ψυχολογικό φράγμα του 1 εκατ. ανέργων, φθάνοντας τους 1.091.618, έναντι 987.763 ανέργων τον περασμένο Οκτώβριο.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, πάνω από ένας στους τέσσερις πολίτες στην Ελλάδα -για την ακρίβεια το 27,5%- αντιμετωπίζει το φάσμα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, δείγμα του ότι η χώρα εισέρχεται σε μια κρίσιμη φάση, παρά την αναμενόμενη μεγάλη ανάκαμψη του ΑΕΠ για το 2021.

Πηγή: ΟΤ