Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ρωσία υπήρξαν σύμμαχοι στους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ού αιώνα. Στη συνέχεια, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την κατάρρευση των ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών δυνάμεων, διεμοιράσαντο την παγκόσμια κυριαρχία. Η μεν Ρωσία δημιούργησε μία αυτοκρατορία (τη Σοβιετική Ενωση και το ομόκεντρο Σύμφωνο της Βαρσοβίας) μεταξύ της Βαλτικής Θάλασσας και του Βερίγγειου Πορθμού με σημείο αναφοράς τον μαρξισμό, ενώ οι ΗΠΑ συγκρότησαν έναν συνασπισμό (ΝΑΤΟ και σύμμαχοι) γεωστρατηγικά υποτελών, αν και πολιτικά ανεξάρτητων κρατών στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Ωκεανία με σημείο αναφοράς τον φιλελευθερισμό. Οι δύο αυτοί συνασπισμοί αντιπαρατέθηκαν επί μισόν αιώνα σε ιδεολογικό και διπλωματικό επίπεδο, δεν ήρθαν όμως ποτέ σε άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση. Η οποία λόγω της πυρηνικής τεχνολογίας θα κατέληγε σε παγκόσμια καταστροφή και πιθανώς στο τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού. Οταν κορυφαίοι αναλυτές προέβλεπαν μετά βεβαιότητος και ως αναπότρεπτη την παγκόσμια σύρραξη, άλλοι πιο ψύχραιμοι αντιλαμβάνονταν ότι ο Ψυχρός αυτός Πόλεμος λειτουργούσε ως μια ιδιότυπη παγκόσμια συνθήκη σταθερότητας, κρατώντας σε πειθαρχία τα μέλη των δύο συνασπισμών. Το συμπέρασμα πάντως είναι ότι ούτε ως γεωπολιτικοί αντίπαλοι οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν αντιπαρατέθηκαν σε στρατιωτικό επίπεδο.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, κατέρρευσε όχι το ΝΑΤΟ αλλά η αιτία της υπάρξεώς του. Παρά ταύτα, προκειμένου να διατηρήσει τη συνοχή του, το ΝΑΤΟ παρέμεινε προσκολλημένο σε μια εμμονική αντιπαράθεση με τη Ρωσία, αντί να επιλέξει άλλον προορισμό, π.χ. την προστασία του δυτικού κόσμου από τον φονταμενταλισμό και την τρομοκρατία. Οταν ο Πούτιν επανάφερε τη Ρωσία στη λογική υπερδύναμης (κάτι αναπόφευκτο λόγω του κολοσσιαίου μεγέθους της), το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ επεχείρησαν να αναβιώσουν το ψυχροπολεμικό κλίμα. Οταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, αναλυτές προειδοποιούσαν για «επικείμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις», αν και οι Κίσινγκερ, Μπρεζίνσκι και Αρβελέρ υπενθύμισαν ότι η Κριμαία είναι παραδοσιακά ρωσική. Φυσικά, κανένας πόλεμος δεν έγινε για την Κριμαία, όπως και δεν θα γίνει για την Ουκρανία, πλην κάποιων οικονομικών κυρώσεων.

Τα δύο μεγέθη (ΗΠΑ και Ρωσία) είναι πολύ μεγάλα, πολύ μακρινά μεταξύ τους και πολύ ευφυή ώστε να γνωρίζουν ότι: 1. Ενας πόλεμος μεταξύ τους είναι τεχνικά σχεδόν αδύνατος και πάντως αδιέξοδος και η νίκη του ενός επί του άλλου ανέφικτη. 2. Ο αμοιβαίος σεβασμός των περιοχών επιρροής των δύο υπερδυνάμεων είναι βασικό στοιχείο ισορροπίας. 3. Η πόλωση που ποτέ δεν καταλήγει σε σύγκρουση είναι η συνταγή της παγκόσμιας κυριαρχίας. Και κάτι ακόμα: η Κίνα αποτελεί εξίσου απειλή και για τους δύο.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το συλλεκτικό τεύχος 47 της επιθεώρησης «Νέα Κοινωνιολογία» για την Ελληνική Επανάσταση

Headlines