Πρωτοχρονιά – Τα γαστρονομικά έθιμα ανά τον πλανήτη

Αντίστροφη μέτρηση, πυροτεχνήματα, ευχές για υγεία και καλή τύχη συνθέτουν το σκηνικό της υποδοχής του νέου έτους, που λίγο – πολύ είναι το ίδιο στις περισσότερες γωνιές του πλανήτη.

Εκεί, όμως, που τελειώνουν οι ομοιότητες είναι όταν ο κάθε λαός κάθεται στο εορταστικό τραπέζι.

Νουντλς από φαγόπυρο, μαυρομάτικα μπιζέλια, ρέγγες τουρσί, πράσινες φακές, χοιρινό σε διάφορες εκδοχές, αλλά και λογής – λογής γλυκοί πειρασμοί συνθέτουν τον πολύχρωμο γαστρονομικό καμβά της Πρωτοχρονιάς ανά τον κόσμο.

Οι Ιάπωνες, στην αλλαγή του χρόνου τρώνε νουντλς από φαγόπυρο (soba noodles), ή toshikoshi soba όπως λέγονται, προκειμένου ν’ αποχαιρετίσουν τη χρονιά που φεύγει και να καλωσορίσουν τη νέα. Μάλιστα, τα συγκεκριμένα νουντλς είναι μακρύτερα απ’ ό,τι τα συνηθισμένα, συμβολίζοντας τη μακροζωία και την ευημερία, ενώ το έθιμο, που χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, θέλει όσους τα τρώνε να τα ρουφούν κι όχι να τα μασούν.

Στο Μεξικό, τα Tamales (Ταμάλες), οι πίτες από καλαμπόκι, γεμιστές με κιμά, τυρί ή ό,τι άλλο τραβάει η όρεξη κάποιου, που μαγειρεύεται στον ατμό μέσα σε φύλλα καλαμποκιού, είναι φαγητό για κάθε περίσταση. Την Πρωτοχρονιά, ωστόσο, έχουν την τιμητική τους, καθώς ετοιμάζονται δεκάδες πακέτα που καταλήγουν στα σπίτια συγγενών και φίλων. Μάλιστα, την πρώτη μέρα του νέου έτους, τα Tamales συνοδεύονται συνήθως από ένα είδος σούπας, τη menudo, που λέγεται πως είναι ιδανική για… hangover!

Στον νότο των Ηνωμένων Πολιτειών, η Πρωτοχρονιά φέρνει μαυρομάτικα μπιζέλια στο τραπέζι, με το Hoppin’ John να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή πιάτα που μαζί με τα μαυρομάτικα μπιζέλια συνδυάζεται συχνά με ρύζι και χοιρινό κρέας. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές γιατί προτιμούν τα μαυρομάτικα μπιζέλια τη συγκεκριμένη μέρα οι Αμερικανοί (κυρίως στο νότο). Άλλοι λένε πως επειδή «φουσκώνουν» όταν μαγειρεύονται, συμβολίζουν και την αύξηση του πλούτου όλο τον χρόνο, ενώ άλλοι ερμηνεύουν την τάση αυτή μέσα από την παροιμία που λέει: φάε φτωχά την Πρωτοχρονιά και λίπος όλο τον υπόλοιπο χρόνο.

Στις γαλλόφωνες περιοχές του Καναδά και κυρίως στο Κεμπέκ, μια παραδοσιακή κρεατόπιτα είναι αυτή που κλέβει την παράσταση στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι, η Tourtière. Φύλλα αφράτης ζύμης «κρύβουν» στο εσωτερικό τους κομμάτια κρέατος «δεμένα» με μπαχαρικά και μυρωδικά – από κανέλλα, γαρύφαλλο και μοσχοκάρυδο μέχρι φασκόμηλο, θυμάρι και δενδρολίβανο – αφήνοντας στο στόμα μια ιδιαίτερη γεύση που απογειώνει τον ουρανίσκο. Η συνταγή για το συγκεκριμένο έδεσμα ποικίλει και, μάλιστα, λέγεται πως είναι τόσες πολλές οι παραλλαγές που κάθε οικογένεια φτιάχνει τη δική της.

Στη Γαλλία, από την άλλη, η Πρωτοχρονιά είναι γλυκιά και το Croquembouche, μια πυραμίδα από σουδάκια και καραμέλα, στημένη με τρόπο που να θυμίζει πύργο, που δεν λείπει από τα περισσότερα εορταστικά τραπέζια. Εκτός της Πρωτοχρονιάς, το γλυκό αυτό σερβίρεται και σε άλλες ξεχωριστές στιγμές, όπως οι γάμοι.

Στην Ολλανδία, η Πρωτοχρονιά είναι γαστρονομικά συνυφασμένη με τα Oliebollen, ένα παραδοσιακό γλύκισμα που μπορεί η μετάφρασή του να είναι «μπάλες λαδιού», ωστόσο είναι γνωστό και σαν ολλανδικό ντόνατ. Είναι αφράτα ζυμαράκια, συνήθως γεμιστά με σταφίδες, που ετοιμάζονται με απλά καθημερινά υλικά και τηγανίζονται σε καυτό λάδι. Σερβίρονται ζεστά, με μπόλικη ζάχαρη άχνη και αν κάποιος προτιμά ν’ αποφύγει το τηγάνισμα δεν έχει παρά να αναζητήσει στους δρόμους τα Οliebollenkraams, που πωλούν τα λαχταριστά αυτά εδέσματα.

Με αρωματικό ζεστό κρασί, βρασμένο με κανέλα και μπαχαρικά, το γνωστό Glühwein, χοιρινό αλλά και μάρτσιπαν, υποδέχεται ο ουρανίσκος Αυστριακών και Γερμανών το νέο έτος. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς (Sylvesterabend, όπως αποκαλείται), οι Αυστριακοί πίνουν ζεστό κρασί, τρώνε χοιρινό στο δείπνο και διακοσμούν το τραπέζι με γουρουνάκια από αμυγδαλόπαστα, τα marzipanschewein. Τα γουρουνάκια λέγεται ότι φέρνουν καλή τύχη, γι’ αυτό και τα Glücksschwein, φτιαγμένα από διάφορα υλικά, είναι ένας πρώτης τάξης δώρο για το νέο έτος.

Μπορεί η πίτσα και τα μακαρόνια να είναι συνυφασμένα με την ιταλική γαστρονομική παράδοση, ωστόσο οι Ιταλοί υποδέχονται την Πρωτοχρονιά με το Cotechino con Lenticchie (πράσινες φακές με λουκάνικο), με τις φακές να συμβολίζουν τα χρήματα και την καλή τύχη. Το χοιρινό έχει τη δική του ξεχωριστή θέση στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι των ιταλικών νοικοκυριών, καθώς και το γεμιστό zampone.

Με ρέγγα τουρσί κάνουν ποδαρικό στο νέο έτος στην Πολωνία και σε πολλές περιοχές της Σκανδιναβίας, όπου τη βρίσκει κανείς σε αφθονία. Το ασημένιο χρώμα της θεωρείται ότι φέρνει ευημερία, γι’ αυτό κι έχει ξεχωριστό θέση στο εορταστικό τραπέζι. Ρέγγα τουρσί σε σάλτσα κρέμας ή με κρεμμύδια είναι κάποιες από τις παραλλαγές που αρέσουν ιδιαίτερα στους λαούς αυτούς. Μάλιστα, στην Πολωνία η συνταγή για Sledzie Marynowane επιτάσσει το μούλιασμα της ρέγγας με αλάτι σε νερό για ένα 24ωρο και στη συνέχεια την τοποθέτησή της σ’ ένα βάζο με μπαχάρια, κρεμμύδια, λίγη ζάχαρη και λευκό ξύδι.

Βέβαια, Δανοί και Νορβηγοί προσθέτουν μια γλυκιά νότα στο τραπέζι τους, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με το Kransekage (που μεταφράζεται σε στεφάνι), το οποίο φτιάχνεται από ντόνατς μάρτσιπαν ή κέικ που στοιβάζονται το ένα πάνω στον άλλο, κολλημένα με γλάσο για να θυμίζουν πύργο. Μάλιστα, πολλές φορές τοποθετείται στο κέντρο του  Kransekage ένα μπουκάλι κρασί, με το οποίο συνοδεύουν το γλυκό έδεσμα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ