Μέση Ανατολή – Η συμφωνία Ισραήλ με ΗΑΕ που τρομάζει την Αίγυπτο – Τα γεωπολιτικά παράδοξα

Ανάλυση που δημοσιεύτηκε στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε ότι η Αίγυπτος «ανησυχεί» για τη συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και των ΗΑΕ, η οποία δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, σχετικά με τη μεταφορά πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο στο ισραηλινό λιμάνι του Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας, και επίσης για τη δημιουργία απευθείας σιδηροδρομικής σύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών, επισημαίνοντας διπλωματικά «παράδοξα» καθώς οι δύο πλευρές θέλουν να διατηρήσουν τις μεταξύ τους σχέσεις.

Η δοκιμασία με το Ever Given

Πριν δύο εβδομάδες, η διώρυγα του Σουέζ τέθηκε σε κατάσταση συναγερμού. Χειριστές γερανών, πιλότοι, δυνάμεις ασφαλείας και όλοι οι άλλοι εργαζόμενοι ετοιμάστηκαν για το πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ever Given που επρόκειτο να εισέλθει στο νότιο άκρο της πλωτής οδού.

Αυτό είναι το σκάφος που κόλλησε και έκλεισε το κανάλι για μια εβδομάδα τον Μάρτιο, προκαλώντας απώλειες έως και 15 εκατομμυρίων δολαρίων την ημέρα, καθώς εκατοντάδες πλοία έπρεπε να περιμένουν σε μεγάλη ουρά.

Πριν προσεγγίσει, πριν δύο εβδομάδες, το Ever Given είχε περάσει από το κανάλι τον Αύγουστο, αλλά ήταν άδειο. Τώρα ήταν πλήρως φορτωμένο και βαρύ, θέτοντας σε δοκιμασία όλη τη λειτουργία του καναλιού.

Το πέρασμα κύλησε ομαλά και η διοίκηση του καναλιού, η αιγυπτιακή κυβέρνηση και ολόκληρη η ναυτιλιακή βιομηχανία ανέπνευσαν με ανακούφιση.

Το Ever Given κολλημένο στη Διώρυγα του Σουέζ (φωτογραφία Reuters)

Ωστόσο, η ένταση εξακολουθεί να αιωρείται πάνω από το κανάλι, καθώς το Κάιρο περιμένει με αγωνία την τελική απόφαση του Ισραήλ για μια συμφωνία αγωγού που στέλνει πετρέλαιο από το Εϊλάτ στην Ασκελόν.

Η Αίγυπτος φοβάται ότι ο σχεδιαζόμενος ισραηλινός αγωγός πετρελαίου θα έχει αντίκτυπο στα έσοδά της από τη Διώρυγα του Σουέζ, ειδικά αν αρχίσει να τον χρησιμοποιεί και η Σαουδική Αραβία.

Από τις μεγαλύτερες συμφωνίες

Αλλωστε, κατά την υπογραφή της συμφωνίας, το Reuters είχε γράψει ότι ήταν μία από τις μεγαλύτερες που προέκυψαν από την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ πέρυσι.

Η συμφωνία, που υπογράφηκε μεταξύ κρατικής εταιρείας του Ισραήλ και ομίλου που ανήκει από κοινού σε Εμιράτα και ισραηλινούς επενδυτές, επιτρέπει την εκφόρτωση πετρελαίου από δεξαμενόπλοια στο λιμάνι Εϊλάτ της Ερυθράς Θάλασσας, και, μέσω Ισραήλ, της μεταφοράς του με ήδη υπάρχοντα αγωγό προς την ακτή της Μεσογείου, στην Ασκελόν.

Ωστόσο, το ισραηλινό υπουργείο Προστασίας του Περιβάλλοντος δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι «δεν θα επιτρέψει σε πετρελαιοφόρα να εισέλθουν στο θέρετρο Εϊλάτ στην Ερυθρά Θάλασσα», όπως προβλεπόταν βάσει της συμφωνίας.

Η ανησυχία των Αιγυπτίων έγκειται στο γεγονός ότι η εκτροπή ορισμένων αποστολών πετρελαίου που προέρχονται από την Ασία και τα κράτη του Κόλπου στον ισραηλινό αγωγό θα επηρεάσει την κυκλοφορία στο κανάλι καθώς τα έσοδα από αυτό αντιπροσωπεύουν το 2 τοις εκατό του ΑΕΠ της Αιγύπτου.

Η ανάλυση της Haaretz αναφέρει ότι δεν είναι σαφές γιατί ο υπουργός Αμυνας Μπένι Γκατς επέλεξε να καθυστερήσει την απόφαση και να διεξαγάγει περαιτέρω συνομιλίες για τη συμφωνία του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Θα μπορούσε να οφείλεται σε αναφορές αξιωματούχων ασφαλείας για τους κινδύνους λειτουργίας του αγωγού ή επειδή ο υπουργός περιβάλλοντος και ενέργειας αντιτάχθηκε στο έργο ή επειδή ο αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι ανέφερε τις ανησυχίες του στον ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ σχετικά με τη βλάβη που θα υποστεί η αιγυπτιακή οικονομία.

Τα έσοδα της Διώρυγας

Ο Τζορτζ Σαφβάτ, εκπρόσωπος της Αρχής της Διώρυγας του Σουέζ, είπε στον αιγυπτιακό ιστότοπο «Al Mal News» ότι το 9% των παγκόσμιων εμπορευμάτων διέρχεται από το κανάλι, καθώς και το 24,5% της κυκλοφορίας δεξαμενόπλοιων, συμπεριλαμβανομένης της κυκλοφορίας δεξαμενόπλοιων στη διαδρομή Ασίας-Ευρώπης.

Συνάντηση του ισραηλινού προέδρου Ναφτάλι Μπένετ με τον αιγύπτιο ομόλογό του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι (φωτογραφία AP)

Τόνισε επίσης ότι η αρχή προσπαθεί να αναπτύξει περαιτέρω το κανάλι και να βελτιώσει τις υπηρεσίες, και παρακολουθεί στενά πιθανές ανταγωνιστικές διαδρομές

Επιπλέον, η Αρχή της Διώρυγας του Σουέζ ανακοίνωσε την Κυριακή ότι πέτυχε αύξηση 13% στα ετήσια έσοδά της το 2021, ύψους 6,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, εξηγώντας ότι είναι το μεγαλύτερο ετήσιο ποσό που έχει καταγραφεί στην ιστορία του καναλιού, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο.

Και ο σιδηρόδρομος…

Και δεν είναι μόνο ο αγωγός που ανησυχεί την Αίγυπτο. Σύμφωνα με την εφημερίδα, γίνεται επίσης λόγος για κατασκευή σιδηροδρόμου μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ.

Αλλά η εφημερίδα ανέφερε ότι η κατασκευή μιας γραμμής που θα διέρχεται από την Ιορδανία είναι εντελώς εκτός θέματος, εφόσον η Σαουδική Αραβία δεν είναι στο παιχνίδι, επειδή πρέπει να περάσει από αυτήν.

Και οι αναφορές για την πρόθεση των ΗΑΕ να αγοράσουν το λιμάνι της Χάιφα κάνουν τους αιγύπτιους οικονομολόγους και σχολιαστές να μιλούν για συνωμοσία Ισραήλ – ΗΑΕ για να χτυπήσουν την οικονομία της Αιγύπτου.

Η Κίνα στο παιχνίδι

Ο εμπειρογνώμονας ναυσιπλοΐας, Βάελ Καντούρ, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η ύπαρξη χερσαίου διαδρόμου μεταξύ του Ισραήλ και των κρατών του Κόλπου μπορεί να βλάψει τα έσοδα της Αιγύπτου από τη Διώρυγα του Σουέζ, επομένως η Αίγυπτος πρέπει να εξετάσει πώς να άρει τα εμπόδια στις ξένες επενδύσεις στην περιοχή της διώρυγας.

Είπε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δοθεί στην Κίνα σημαντικός ρόλος στις επενδύσεις κατά μήκος του καναλιού και στην παροχή υπηρεσιών σε διερχόμενα πλοία.

Η εφημερίδα σημειώνει ότι το 2019, η Κίνα και η Αίγυπτος υπέγραψαν μνημόνιο συνεννόησης για κινεζικές επενδύσεις αξίας 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη βιομηχανικής ζώνης έκτασης 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων και η Κίνα επένδυσε δισεκατομμύρια δολάρια για την ολοκλήρωση του νέου διοικητικού κέντρου στα ανατολικά του Καΐρου.

Κατασκευή του νέου διοικητικού κέντρου στα ανατολικά του Καΐρου (φωτογραφία Reuters)

Αυτό που ανησυχεί την Αίγυπτο είναι επίσης η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ των ΗΑΕ, του Ιράν και της Τουρκίας για μεταφορά εμπορευμάτων από τα λιμάνια του Ντουμπάι και του Αμπου Ντάμπι στο νότιο Ιράν και στη συνέχεια αποστολή από εκεί μέσω ξηράς στην Τουρκία και την Ευρώπη, η οποία μπορεί να συντομεύσει τον χρόνο μεταφοράς από 20 ημέρες σε μια εβδομάδα.

Τα παράδοξα στη Μέση Ανατολή

Η ειρωνεία είναι ότι τα ΗΑΕ είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές στη Βιομηχανική Ζώνη της Διώρυγας του Σουέζ. Τον Νοέμβριο υπέγραψε συμφωνία ύψους 800 εκατομμυρίων δολαρίων για επενδύσεις στην υποδομή του νέου λιμανιού δίπλα στην Αλεξάνδρεια και 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων για την κατασκευή δύο ηλιακών πάρκων.

Η ενεργειακή εταιρεία των ΗΑΕ AJ Holding υπέγραψε προκαταρκτική συμφωνία με το Ιράν για την κατασκευή σταθμών φυσικού αερίου και ηλιακής ενέργειας στην επαρχία Χουζεστάν του Ιράν, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις.

Δεν είναι τυχαίο που αξιωματούχοι των Εμιράτων λένε ότι εάν το Ισραήλ ακυρώσει τη συμφωνία για τον αγωγό, δεν θα επηρεάσει τις σχέσεις των ΗΑΕ με το Ισραήλ, σύμφωνα με τη Haaretz.

Και οι σχέσεις με την Αίγυπτο είναι «εξίσου σημαντικές για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τον ισραηλινό αγωγό», κάτι που μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο και χρήμα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε «ασύμφορο διπλωματικό κόστος».

Η Haaretz λέει ότι ο χάρτης των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, των ναυτιλιακών λωρίδων και των χερσαίων ναυτιλιακών οδών είναι σε ροή, όπως και οι διπλωματικές σχέσεις.

Ηταν δύσκολο να φανταστεί κανείς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να υπογράφουν εμπορικές συμφωνίες με το Ιράν, πόσο μάλλον ναυτιλιακές συμφωνίες πετρελαίου με το Ισραήλ, αλλά τα οικονομικά συμφέροντα υπαγορεύουν τώρα τον διπλωματικό χάρτη «στον οποίο το Ισραήλ στέκεται σταθερά» ακόμα κι αν πρέπει επίσης να φιλοξενήσει τις ανταγωνιστικές δυνάμεις.

Συνάντηση του πρίγκιπα διαδόχου του Αμπου Ντάμπι σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν (αριστερά) με τον πρόεδρο του Ιράν (δεξιά) Ιμπραήμ Ραΐσι (φωτογραφία Iranian Presidency Office via AP)

Αλλά με το Ισραήλ υπάρχει ακόμη ένα παράδοξο, το οποίο είναι ότι, παρά την απειλή του να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον του Ιράν, δεν είναι σε θέση να επιπλήξει τα ΗΑΕ για τη στενότερη σχέση τους με την Τεχεράνη.

Θα βοηθήσει και τη Χεζμπολάχ

Επιπλέον, οποιαδήποτε στρατιωτική ή διπλωματική κίνηση κατά του Ιράν απαιτεί από το Ισραήλ να λάβει υπόψη τα συμφέροντα των ΗΑΕ και άλλων χωρών του Κόλπου καθώς ισραηλινή επίθεση στο Ιράν θα μπορούσε να περιορίσει τη ναυτιλία και τα έσοδα αυτών των χωρών.

Αυτό το παράδοξο αφορά επίσης τις σχέσεις με την Αίγυπτο και την Ιορδανία, οι οποίες θα προμηθεύουν φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια στον Λίβανο μέσω Συρίας.

Αυτή η προμήθεια, η οποία έχει εγκριθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ (παρά τις κυρώσεις της στη Συρία), δεν θα βοηθήσει μόνο την κυβέρνηση και τον λαό του Λιβάνου, αλλά και τη Χεζμπολάχ, η οποία μέχρι στιγμής έχει επιλέξει να αγνοεί το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια από την Ιορδανία θα προέρχεται εν μέρει από αέριο που παράγεται στο Ισραήλ.

Πηγή: haaretz.com, alhurra.com, echedoros-a.gr