Θεοφάνεια στη Λιβαδειά

Ως φίλος της καλής και πρωτότυπης φωτογραφίας, αλλά και ως ζωγράφος, απέφευγα και αποφεύγω τις ρετσέτες, τις πολυσυνηθισμένες συνταγές των τουριστικών φωτογραφικών ατραξιόν. Προτιμώ, σαν τον αξέχαστο Θεσσαλονικιό και φίλο φωτορεπόρτερ, τον Γιάννη Κυριακίδη, ν’ ανεβαίνω ακόμη και σε ετοιμόρροπες στέγες για ν’ απαθανατίσω, μέσα από υπέροχες οπτικές γωνίες, τα πιο απίθανα τοπία και τους πιο σπάνιους μορφολογικά χαρακτήρες. Τις ίδιες αρχές τηρώ και στη ζωγραφική, όπου προτιμώ την ακουαρέλα με την ιμπρεσιονιστική της γρηγοράδα και φρεσκάδα. Χωρίς όμως να υποτιμώ τις λαδομπογιές, πάνω σε καμβά, που δίνουν απεριόριστες εντυπωσιακές εικαστικές λύσεις.

Όμως, στα Θεοφάνεια της Λιβαδειάς άξιζε μια παραπανίσια επιμονή για ν’ απαθανατίσω την υπέροχη κοσμοσυρροή των πιστών κάθε ηλικίας και φύλου στον αρχιερατικό αγιασμό των υδάτων της Έρκυνας. Το βασικό οπτικό συμπλήρωμα του σημερινού μου σημειώματος είναι η ελαιογραφία μου με φόντο τα κατακόρυφα βράχια που σχηματίζουν ένα στενόμακρο φαράγγι. Στο μέσον αυτού του περάσματος τρέχουν αμέτρητοι τόννοι βρόχινου νερού που ενώνονται με τα πηγαία νερά της Έρκυνας και χωρίζονται στην πορεία τους σε μικρούς καταρράκτες ή σε αυλάκια συνδεόμενα με τις φτερωτές, τις πελώριες ρόδες της υδροκίνησης των παλιών εργοστασίων.

Κυρίαρχη θέση σ’ αυτό το υπερθέαμα η εξέδρα του τουριστικού περιπτέρου απ’ όπου ο μητροπολίτης αγιάζει με το σταυρό τα πηγαία νερά της Έρκυνας. Ο αγιασμός στο αενάως τρεχούμενο νερό μετατρέπει σύμφωνα με την εκκλησιαστική τελετουργία, όλο το ποτάμι σ’ ένα αγίασμα. Από την άποψη αυτή, οι γαιοκτήμονες αγρότες κολυμπούσαν σε πελάγη ευτυχίας, για τα αγιασμένα νερά της Έρκυνας που δίνουν ευφορία στους καρπούς της γης, καθώς, διασχίζοντας κάτω  από γέφυρες την πόλη, καταλήγουν στον πλούσιο λιβαδείτικο κάμπο που ενώνεται με την εύφορη Κωπαΐδα.

Ένα από τα υδροκίνητα εργοστάσια της Λιβαδειάς που είχε επιλεγεί να λειτουργήσει ως μουσείο υδροκίνησης. Τελικά, λόγω της ασυνεννοησίας και των διχονοιών μεταξύ των υπευθύνων, το εργοστάσιο αυτό κατέρρευσε συμπαρασύροντας και βυθίζοντας στις παρόχθιες λάσπες τον μηχανολογικό του εξοπλισμό. (Ακουαρέλα του Πέτρου Μακρή).

Το ρέκβιεμ μιας  υπέροχης περιόδου

Η γενέτειρά μου, η Λιβαδειά, μπορεί να μην έχει το προνόμιο άλλων πόλεων, με τις δαντελωτές ακτές και τα γοητευτικά λιμάνια. Έχει όμως την Έρκυνα, το ποτάμι με τις πηγές του, που αναβλύζουν στην καρδιά του ιστορικού της κέντρου της και επί ένα περίπου αιώνα τα νερά της Έρκυνας κινούσαν ως ανανεώσιμη και οικολογική πηγή ενέργειας 15 βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες μαζί με δύο ακόμη μονάδες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.*

Η αδυσώπητη εισβολή του πετρελαϊκού λόμπι, στην Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα, είχε ως αποτέλεσμα, όλο αυτό το εν μικρογραφία «Μάντσεστερ του λευκού άνθρακος», δηλαδή του νερού, να παραδοθεί αμαχητί σε κάθε μορφή ρυπογόνου ενέργειας. Και επιπλέον, να κηρύξουν πτώχευση τα υπέροχα λιθόκτιστα παλιά υδροκίνητα εργοστάσια. Αλλά το χειρότερο, οι κυβερνώσες ηγεσίες των 10ετιών 1960, 1970, 1980 κατεδάφισαν με την ανοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης τα περισσότερα από αυτά τα υπέροχα λιθόκτιστα εργοστάσια και τα μοναδικά εναπομείναντα, αντί να τα διατηρήσουν οι κατοπινές κυβερνήσεις και να τα αναδείξουν σε διεθνούς ακτινοβολίας μουσεία υδροκίνησης, τα μετέτρεψαν σε … καφετέριες και υπολειτουργούντα ή αμπαρωμένα δημοτικά κτίσματα.

Η διαδρομή από γέφυρα σε γέφυρα επιφυλάσσει και μια νέα έκπληξη. (Ακουαρέλα του Πέτρου Μακρή).

Όμως, το χείριστο τέλος το είχε το υδροκίνητο εκκοκκιστήριο βάμβακος Παπαϊωάννου, που ενώ προοριζόταν για υποδειγματικό μουσείο υδροκίνησης, τελικά ερειπώθηκε και όλος ο μηχανολογικός του εξοπλισμός βυθίστηκε στις παρόχθιες λάσπες της Έρκυνας.

O tempora, o mores, Ω καιροί, Ω ήθη…

* Τα κυριότερα υδροκίνητα εργοστάσια ήταν: εκκοκιστήρια βαμβακιού, νηματουργεία, υφαντήρια, αλευρόμυλοι, βαφεία νημάτων.

Υ.Γ.: Τα Θεοφάνεια είναι η ημερομηνία των γενεθλίων μου.