Το άγνωστο… Καζακστάν – Τα τεράστια αποθέματα ουρανίου, οι υδρογονάνθρακες και η γεωστρατηγική θέση

Η Ρωσία θεωρεί ότι το Καζακστάν ενεργεί ως ανάχωμα έναντι της Κίνας, που διεισδύει σταθερά στην Κεντρική Ασία, σε περιοχές που για χρόνια αποτελούσαν μέρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Ο φόβος… της Κίνας

Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την απειλή της παρέμβασης προκειμένου να αποφευχθεί η υπερβολική προσέγγιση της Δύσης με το Καζακστάν και την Κίνα.

Οι στέπες του Καζακστάν δεν χρησιμεύουν απλώς για τη διέλευση των κινεζικών προϊόντων: είναι στρατηγικό αντιστήριγμα της Κίνας.

Πλούσιο σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο σε ουράνιο, το Καζακστάν της επιτρέπει να διαφοροποιήσει τις προμήθειές της, μειώνοντας την εξάρτησή της από τις εισαγωγές από τον Περσικό Κόλπο, προσφέροντας επίσης και εναλλακτική οδό τροφοδοσίας, αν μπλοκαριστούν τα τάνκερ που διασχίζουν το στενό της Μαλάκκας.

Τμήμα του νέου δρόμου του μεταξιού (One Belt- One Road) διασχίζει το Καζακστάν (εικόνα dnd.com.pk)

Εκτός από τις υποδομές των μεταφορών, η πρωτοβουλία του «δρόμου του μεταξιού» ανοίγει τον δρόμο για κινεζικές συμμετοχές στους ενεργειακούς πόρους και στη βιομηχανία παραγωγής ενέργειας του Καζακστάν.

Προσφέρει επίσης βάση για τον έλεγχο των Ουιγούρων (τουρκόφωνοι), οι οποίοι κατοικούν στην αυτόνομη και έντονα αναπτυσσόμενη επαρχία Σιντζιάνγκ της δυτικής Κίνας, αλλά ζουν επίσης και από την άλλη πλευρά των συνόρων (230.000 από αυτούς στο Καζακστάν).

Η κινεζική παρουσία στο Καζακστάν έχει λάβει πλέον διαστάσεις στρατηγικής συνεργασίας, ικανής να λειτουργήσει ως αντίβαρο στη Ρωσία, της οποίας η οικονομική, στρατιωτική και πολιτιστική επιρροή συνεχίζει να είναι δεσπόζουσα είκοσι πέντε χρόνια μετά την ανεξαρτησία.

Σημαντική ρωσική μειονότητα

Η ρωσική διατηρεί το καθεστώς της επίσημης γλώσσας και η χώρα έχει σημαντική σλαβική μειονότητα (4,5 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού).

Η Μόσχα συνεχίζει να εκτοξεύει τα διαστημόπλοιά της από τον θύλακα του Μπαϊκονούρ, στο πλαίσιο συμφωνίας ενοικίασης, που, το 2005, επεκτάθηκε μέχρι το 2050.

Το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ (φωτογραφία Reuters)

Εξασφαλίζοντας στη χώρα το ένα τρίτο των εισαγωγών της, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής της σε αγαθά και υπηρεσίες και καταλαμβάνει την έκτη θέση των άμεσων ξένων επενδύσεων στο Καζακστάν.

Το χρυσάφι… του ουρανίου

Το Καζακστάν είναι εξαγωγέας καθαρής ενέργειας καθώς διαθέτει αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα και ουρανίου.

Κορυφαίος παραγωγός ενέργειας στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ), είναι μεγάλος παραγωγός πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, καθώς και ο μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας μεταλλεύματος ουρανίου στον κόσμο.

Γι’ αυτό και η τιμή του ουρανίου αυξήθηκε σήμερα κατά σχεδόν οκτώ τοις εκατό στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων εν μέσω των ταραχών στη χώρα, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg, επικαλούμενο δεδομένα της UxC, κορυφαίας εταιρείας έρευνας και αναλύσεων στον τομέα των πυρηνικών καυσίμων.

Η τιμή αυξήθηκε από τα 42 στα 45,25 δολάρια ανά ουγγιά, σύμφωνα με τα δεδομένα της UxC.

Στο Καζακστάν αναλογεί περί το 40% της ποσότητας ουρανίου που διατίθεται στην παγκόσμια αγορά, κατά τους υπολογισμούς του Bloomberg.

Διυλιστήριο πετρελαίου στο Καζακστάν (φωτογραφία Kazakh Energy Ministry)

Η μετοχή της Kazatomprom, επιχείρησης του Καζακστάν που εξορύσσει ακατέργαστο ουράνιο, υπέστη χθες πτώση 8,8% στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, στο οποίο είναι εισηγμένη.

Το βλέμμα των μεγάλων δυνάμεων βρίσκεται στραμμένο στο Καζακστάν καθώς η χώρα της Ασίας διαθέτει σχεδόν το μισό της παγκόσμιας προσφοράς ουρανίου και κατατάσσεται πρώτο στην παγκόσμια παραγωγή ουρανίου.

Η Kazatomprom

Η εθνική εταιρεία εξόρυξης ουρανίου του Καζακστάν, η Kazatomprom, είναι η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής ουρανίου στον κόσμο. Ωστόσο, η χώρα της Κεντρικής Ασίας έρχεται στη δεύτερη θέση όσον αφορά τα αποθέματα ουρανίου.

Οι εξορυκτικοί πόροι ουρανίου παρέχουν το βασικό καύσιμο για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας τα τελευταία 60 χρόνια και σήμερα η πυρηνική ενέργεια εξυπηρετεί το 10% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η παγκόσμια ζήτηση ουρανίου θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, και θα είναι ένας παράγοντας που θα επηρεάσει θετικά την τιμή του ουρανίου.

Η παγκόσμια παραγωγή ουρανίου το 2019 έφτασε τους 53.656 τόνους U3O8.

Οι πέντε κορυφαίες χώρες παραγωγής ουρανίου στον κόσμο είναι το Καζακστάν, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Ναμίμπια και ο Νίγηρας, οι οποίες προσφέρουν τη συντριπτική πλειονότητα αυτής της παραγωγής.

Γράφημα από bankingnews.gr

Το Καζακστάν κατασκευάζει ήδη δύο πυρηνικούς σταθμούς. Το ουράνιο είναι ένα πολύ σημαντικό εμπόρευμα για τον ενεργειακό τομέα.

Πετρέλαιο και φυσικό αέριο

Η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν αναπτύσσεται εντατικά μετά το 1999.

Εκτιμάται ότι το Καζακστάν διαθέτει 30 δισεκατομμύρια βαρέλια αποθεμάτων πετρελαίου.

Με 172 πετρελαιοπηγές, κατέχει το 3% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου, τοποθετώντας το μεταξύ των 15 κορυφαίων χωρών στον κόσμο όσον αφορά τα αποθέματα πετρελαίου.

Αυτά βρίσκονται κυρίως σε πέντε μεγαλύτερες χερσαίες πετρελαιοπηγές των Tengiz – τη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγική περιοχή με 565.000 βαρέλια αργού το 2011 – Karachaganak, Aktobe, Mangistau και Uzen, στο δυτικό τμήμα της χώρας.

Τα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου του Καζακστάν ανέρχονται σε 85 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.

Μεταξύ 2000-2012 η παραγωγή φυσικού αερίου αυξήθηκε τέσσερις φορές στα 40,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2012.

Το Kashagan, τεράστιο κοίτασμα πετρελαίου στην Κασπία Θάλασσα, παρήγαγε περισσότερο αργό πετρέλαιο από οποιοδήποτε άλλο κοίτασμα του Καζακστάν, σημειώνοντας αύξηση 11,5% τον Ιανουάριο-Απρίλιο του 2020 (φωτογραφία caspiannews.com)

Ωστόσο, μόνο το 53% αυτού του αερίου προοριζόταν για εμπορικούς σκοπούς. τα υπόλοιπα εγχύθηκαν εκ νέου σε πετρελαιοπηγές για να βελτιώσουν την παραγωγή.

Η παραγωγή φυσικού αερίου του Καζακστάν αρκεί για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση 10,5 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (2012).

Χώρα διέλευσης

Ωστόσο, λόγω του περιορισμένου εσωτερικού δικτύου αγωγών φυσικού αερίου, που δεν συνδέει όλα τα κέντρα παραγωγής (δυτικά) με κέντρα ζήτησης (νότια, ανατολικά, βόρεια), η χώρα πρέπει να εισάγει αέριο από το Ουζμπεκιστάν, για να ικανοποιήσει τη ζήτηση στο νότο της χώρας και από τη Ρωσία, για να ικανοποιήσει τη ζήτηση στα βόρεια και ανατολικά.

Το 2012, η χώρα εξήγαγε 8,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω του αγωγού Κεντρικής Ασίας – Κίνας.

Το Καζακστάν χρησιμεύει ως σημαντική χώρα διέλευσης για εξαγωγές φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, που προορίζονται για τη Ρωσία και την Κίνα.

Φωτογραφία Kazatomprom

Η πλειονότητα των αποθεμάτων φυσικού αερίου βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της χώρας και συγκεντρώνεται σε τέσσερα πεδία – Karachanganak (46%), Tengiz (12%), Imashevskoye (7%) και Kashagan (12%).

Τεράστια αποθέματα άνθρακα

Το Καζακστάν βρίσκεται στα μεγαλύτερα ανακτήσιμα αποθέματα άνθρακα της Κεντρικής Ασίας. Με 33,6 δισεκατομμύρια τόνους, αυτά αντιπροσωπεύουν το 3,8 % των παγκόσμιων συνολικών αποθεμάτων (2013). Το 2009, το Καζακστάν ήταν ο όγδοος κορυφαίος παραγωγός άνθρακα.

Το 2013, η χώρα παρήγαγε 93,76 δισεκατομμύρια kWH – 70 δισεκατομμύρια kWh (81%) από άνθρακα, 8 από φυσικό αέριο και 8 από υδροηλεκτρικούς σταθμούς.

Η χώρα διαθέτει 71 σταθμούς παραγωγής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων 5 υδροηλεκτρικών σταθμών, που βρίσκονται στον ποταμό Ιρτύς, ο οποίος μεταφράζεται σε συνολική εγκατεστημένη ικανότητα παραγωγής 19,6 GW.

Ο μεγαλύτερος σταθμός ηλιακής ενέργειας Burboye Solar-1 του Καζακστάν τέθηκε σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2015.

Από τότε, κατά τη διάρκεια ενός έτους λειτουργίας, ο σταθμός ηλιακής ενέργειας παρήγαγε πάνω από 38,4 εκατομμύρια kWh.

Σιδηροδρομικά δίκτυα και αγωγοί (υπάρχοντα και υπό σχεδιασμό) στο Καζακστάν

Εκτός από το Burboye Solar-1, η περιοχή Zhambyl υλοποιεί εννέα έργα εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Το Καζακστάν δεν διαθέτει εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και τουλάχιστον το 69% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από άνθρακα, ενώ το υπόλοιπο τροφοδοτείται από φυσικό αέριο (19%), υδροηλεκτρικό (11%) και αιολικό (1%).

Ωστόσο, το σχέδιο ενεργειακής ανάπτυξης της κυβέρνησης του Καζακστάν προβλέπει μεγάλες αλλαγές στο ενεργειακό μείγμα που θα περιλαμβάνει το 4,5% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική ενέργεια και το 10% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030.

Πηγή: ΑΠΕ, Wikipedia, bankingnews.gr, Bloomberg