Και σε πιάνει μια μελαγχολία

Δύο ακραία σενάρια μπορεί να φανταστεί κανείς αναφορικά με τις εκλογικές αναμετρήσεις που θα διεξαχθούν φέτος σε διάφορες χώρες και για τις οποίες θα διαβάσετε στις διεθνείς σελίδες. Το ένα είναι ο θρίαμβος του φιλελευθερισμού: να επανεκλεγεί πρόεδρος ο Εμανουέλ Μακρόν, να χάσει την εξουσία ο Βίκτορ Ορμπαν και να διατηρήσουν την πλειοψηφία οι Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο. Το άλλο είναι η ενίσχυση του αντιευρωπαϊσμού, του αντιφιλελευθερισμού και του αντισυστημισμού: να εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλίας η Βαλερί Πεκρές, να νικήσει ο Ορμπαν την ενωμένη αντιπολίτευση και να αλώσουν οι Ρεπουμπλικανοί το Κογκρέσο, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ.

Υπάρχουν φυσικά και άλλοι συνδυασμοί, όπως υπάρχουν και άλλες σημαντικές αναμετρήσεις – οι προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Οκτωβρίου στη Βραζιλία, για παράδειγμα. Πουθενά δεν είναι εύκολες οι προβλέψεις. Κάτι δυσοίωνο όμως πλανάται στην ατμόσφαιρα, μια μελαγχολία, μια αίσθηση εξοικείωσης με την παρακμή. Ισως να φταίει η πρώτη επέτειος εκείνης της πρωτοφανούς επίθεσης στο Καπιτώλιο, σε συνδυασμό με τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι μεγαλώνει το ποσοστό των Αμερικανών που θεωρούν τον Μπάιντεν «παράνομο». Ισως να φταίει η σιγουριά ότι θα πνιγεί στο αίμα άλλη μια εξέγερση υπέρ της δημοκρατίας, αυτή που ξέσπασε στο Καζακστάν. Ισως να φταίνε απλώς τα διαδοχικά κύματα της πανδημίας, που μας έχουν σπάσει τα νεύρα.

Δεν λείπουν κάποιες αισιόδοξες αναγνώσεις. Σύμφωνα με τον Πίτερ Σπίγκελ των «Financial Times», ο ξεσηκωμός στο Καζακστάν, ύστερα από εκείνους στη Γεωργία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, δείχνει πως υπάρχουν όρια στα σοβιετικά όνειρα του Πούτιν. Ορισμένες δημοσκοπήσεις στη Γαλλία δείχνουν ότι ο Μακρόν μπορεί να γυρίσει το παιχνίδι και, απαλλαγμένος από το άγχος της επανεκλογής του, να αφοσιωθεί μαζί με τον Ολαφ Σολτς στην επανίδρυση της Ευρώπης. Αναμφίβολα όμως βαραίνουν αυτά που έγραψε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στους «New York Times» για τα δύο πράγματα που υποτίμησε όταν προέβλεψε το τέλος της Ιστορίας, πριν από τριάντα χρόνια. Το ένα είναι η δυσκολία να δημιουργηθεί όχι μόνο μια δημοκρατία, αλλά κι ένα σύγχρονο κράτος χωρίς διαφθορά. Το άλλο είναι η πιθανότητα πολιτικής σήψης στις ανεπτυγμένες δημοκρατίες. Από τους φοιτητές της πλατείας Τιεν Ανμέν μέχρι τους διαδηλωτές των «χρωματιστών επαναστάσεων» στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, κάποτε όλοι κοίταζαν το παράδειγμα της Αμερικής για να παίρνουν θάρρος. Οι ελπίδες εκείνες έχουν δώσει πια τη θέση τους τώρα σε μια αίσθηση εγκατάλειψης και προδοσίας.

Να γιατί είναι κρίσιμη αυτή η χρονιά: επειδή μπορεί να επιβεβαιώσει μια τάση ή να σηματοδοτήσει μια νέα αρχή. Επειδή μπορεί να διαλύσει τα σύννεφα ή να φέρει καταιγίδα.