Τραβάει συνεχώς το σχοινί ο Πούτιν

Μία διπλωματική εβδομάδα υψηλού κινδύνου ξεκινά σήμερα στη Γενεύη, με τις συνομιλίες που θα έχουν οι υφυπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Ρωσίας, Ουέντι Σέρμαν και Σεργκέι Ριάμπκοφ, γύρω από την ουκρανική κρίση και τις ρωσικές αξιώσεις για δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας. Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται κανονικά να συνεχιστούν την Τετάρτη στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας και την Πέμπτη στη Βιέννη, στο ευρύτερο σχήμα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.

Τραβώντας ωστόσο περαιτέρω το σχοινί, η Μόσχα διακήρυξε χθες πως δεν σκοπεύει να κάνει «τις οποιεσδήποτε παραχωρήσεις υπό πίεση» και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός απότομου τερματισμού της διπλωματίας έπειτα από μία και μόνο συνάντηση.

«Χαμηλώστε τον πήχη των προσδοκιών σας κι έπειτα χαμηλώστε τον λίγο ακόμα» σχολίασε η Μελίντα Χέιρινγκ, από το Ευρασιατικό Κέντρο του Atlantic Council. Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως η κρίση στο Καζακστάν, και δη η απόφαση της Ρωσίας να στείλει στη χώρα στρατεύματα, προσθέτει ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα στις συνομιλίες για την Ουκρανία.

Η Μόσχα έχει αναπτύξει κάπου 100.000 ρώσους στρατιώτες στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, πυροδοτώντας φόβους ότι προετοιμάζει μια νέα επίθεση, οκτώ χρόνια μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Εστειλε επίσης την περασμένη Πέμπτη στρατεύματα στο Καζακστάν, στο πλαίσιο ενός πολυεθνικού σώματος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, κατόπιν αιτήματος του καζάκου προέδρου.

Το ερώτημα είναι κατά πόσο η αναταραχή στο Καζακστάν, όπου μία καταστολή βίαιων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων έχει αφήσει δεκάδες νεκρούς, έχει αλλάξει τους υπολογισμούς του Βλαντίμιρ Πούτιν καθώς ζυγίζει τις επιλογές του στην Ουκρανία. Κάποιοι εκτιμούν πως ο ρώσος πρόεδρος ίσως να μη θέλει να εμπλακεί σε δύο συγκρούσεις ταυτόχρονα, ενώ άλλοι λένε πως η Ρωσία έχει τις στρατιωτικές δυνατότητες να κάνει και τα δύο, και θα αποφασίσει ξεχωριστά για το κατά πόσο θα επιτεθεί στην Ουκρανία: η αστάθεια στο Καζακστάν, επισημαίνουν, ίσως και να συνδαυλίσει τη βούληση του Πούτιν να ενισχύσει τη ρωσική ισχύ στην περιοχή.

Ερωτηθείς για το Καζακστάν και την Ουκρανία την Παρασκευή, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν δήλωσε πως δεν σκοπεύει να «ανακατέψει» δύο διαφορετικές καταστάσεις. «Τούτου λεχθέντος, πιστεύω πως ένα μάθημα της πρόσφατης ιστορίας είναι πως άπαξ και μπουν οι Ρώσοι στο σπίτι σου, είναι μερικές φορές πολύ δύσκολο να τους κάνεις να φύγουν» πρόσθεσε πυροδοτώντας μια εντονότατη απάντηση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών: «Οταν μπουν οι Αμερικανοί στο σπίτι σου», αντέτεινε το τελευταίο, «μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο να μείνεις ζωντανός, να μη σε ληστέψουν ή σε βιάσουν». Η ανταλλαγή ήταν αποκαλυπτική της πρωτοφανούς για τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έντασης στις αμερικανορωσικές σχέσεις.

Η Δύση έχει απειλήσει τον Πούτιν με «μαζικές» και άνευ προηγουμένου κυρώσεις αν επιτεθεί εκ νέου στην Ουκρανία. Ο ρώσος πρόεδρος, από την πλευρά του, έχει προειδοποιήσει πως οι οποιεσδήποτε νέες κυρώσεις θα ήταν ένα «κολοσσιαίο λάθος». Η Μόσχα αρνείται πως σχεδιάζει εισβολή στην Ουκρανία και επιμένει πως είναι η Δύση εκείνη που προκαλεί τη Ρωσία, αξιώνει λοιπόν να σταματήσει το ΝΑΤΟ την επέκτασή του προς ανατολάς και να θέσει τέλος στη δραστηριότητά του στις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης που εντάχθηκαν σε αυτό μετά το 1997.

Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ δέχονται επισήμως να συνομιλήσουν μόνο για την πιθανότητα αμοιβαίων περιορισμών στις στρατιωτικές ασκήσεις και την ανάπτυξη πυραύλων στην περιοχή. Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά η «Guardian», ελάχιστοι έως κανένας διπλωματικός παρατηρητής δεν αναμένει μία γρήγορη συμφωνία για την επίλυση της κρίσης αυτή την εβδομάδα, το αντίθετό όμως – μία απόλυτη κατάρρευση των συνομιλιών – είναι πιθανό.

Λογικά, θα φανεί γρήγορα αν η Ρωσία ενδιαφέρεται να διαπραγματευτεί γύρω από τις προτάσεις της ή αν αυτές σχεδιάστηκαν ώστε να απορριφθούν, δημιουργώντας ένα άλλοθι για έναν πόλεμο που ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει ήδη αποφασίσει. Μία «διπλωματική λύση» είναι «ακόμα δυνατή» εφόσον η Ρωσία το θελήσει, δήλωσε χθες ο Αντονι Μπλίνκεν, σημειώνοντας παράλληλα πως είναι «πολύ δύσκολο να γίνει πραγματική πρόοδος» με «ένα πιστόλι στον κρόταφο της Ουκρανίας». «Θα βάλουμε τα πράγματα στο τραπέζι. Οι Ρώσοι θα κάνουν το ίδιο… Και θα δούμε αν υπάρχει δυνατότητα να προχωρήσουμε εμπρός» επεσήμανε ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών.