Αρκτική – Πώς η κλιματική αλλαγή κατεδαφίζει σπίτια και ξηλώνει δρόμους

Θεμέλια που υποχωρούν, τοίχοι που ραγίζουν, δρόμοι που στραβώνουν και διαλύονται.

Το λιώσιμο του μονίμως παγωμένου εδάφους απειλεί το 70% των υποδομών της Αρκτικής, προειδοποιούν ερευνητές που επανεξέτασαν τη διαθέσιμη βιβλιογραφία.

Το φαινόμενο βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και μέχρι τα μέσα του αιώνα το κόστος των ζημιών θα φτάνει τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, δείχνει η μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Reviews Earth & Environment.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια, το έδαφος της Αρκτικής παραμένει παγωμένο όλο τον χρόνο, συχνά σε βάθος αρκετών μέτρων. Πάνω σε αυτό το κατεψυγμένο υπόστρωμα, γνωστό και ως περμαφρόστ, ζουν σήμερα πέντε εκατομμύρια άνθρωποι στον Καναδά, τη Σκανδιναβία και τη Ρωσία.

Εδώ και δεκαετίες, οι κλιματολόγοι ανησυχούν ότι το λιώσιμο του περμαφρόστ θα απελευθερώσει στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες άνθρακα που μένουν μέχρι σήμερα εγκλωβισμένες στο υπέδαφος.

Αυτό δεν έχει ακόμα συμβεί, όμως οι επιπτώσεις στις υποδομές είναι ήδη ορατές: σε ορισμένες ρωσικές πόλεις, έως και το 80% των κτηρίων εμφανίζει σοβαρές ζημιές, εκτιμά η διεθνής ερευνητική ομάδα.

Μια γιγάντια καταβόθρα σχηματίστηκε από το λιώσιμο του περμαφρόστ στο Ουνάλακλιτ της Αλάσκας το 2021 (Siquaq)

Η μέση θερμοκρασία στην Αρκτική αυξάνεται δύο με τέσσερις φορές ταχύτερα από ό,τι στον υπόλοιπο πλανήτη. Από τη δεκαετία του 1980, επισημαίνουν οι ερευνητές, η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη θερμοκρασία του υπεδάφους κατά 0,3 έως 1,0 βαθμούς ανά δεκαετία.

Ως αποτέλεσμα, το παγωμένο νερό που βρίσκεται εγκλωβισμένο στο χώμα λιώνει και το έδαφος συρρικνώνεται και υποχωρεί.

Η διεθνής ερευνητική ομάδα εξέτασε δορυφορικά δεδομένα και εκτίμησε ότι τουλάχιστον 120.000 κτίρια, 40.000 χιλιόμετρα δρόμων και 9.500 χιλιόμετρα αγωγών βρίσκονται σε κίνδυνο. Στον Καναδά, χώρα όπου το περμαφρόστ καταλαμβάνει το ήμισυ της συνολικής έκτασης, ορισμένοι αυτοκινητόδρομοι και αγωγοί υδρογονανθράκων θα κινδυνεύσουν να διαλυθούν έως τα μέσα του αιώνα.

«Οι υποδομές βρίσκονται σε κίνδυνο» δήλωσε στο Reuters ο Ντμίτρι Στρελέτσκι του Πανεπιστημίου «Τζορτζ Ουάσιγκτον». «Δεν μοιάζει όμως με σεισμό. Είναι μια σχετικά αργή διαδικασία».

Οι κυκλικοί σχηματισμοί που εμφανίστηκαν ανάμεσα στα σπίτια στη Γιακουτία της Ρωσίας σχηματίστηκαν από διαδοχικούς κύκλους τήξης και ψύξης του εδάφους (Reuters)

Όμως, παρά το γεγονός ότι το φαινόμενο επιταχύνεται, οι χώρες της Αρκτικής συνεχίζουν να χτίζουν σε σαθρά εδάφη. Σύμφωνα με διαφορετική μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρυσι στο Environmental Research Letters, η επιφάνεια που καταλαμβάνουν παράκτιες υποδομές στην Αρκτική έχει αυξηθεί από το 2000 κατά 15%, ή 180 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Το 70% της ανάπτυξης αυτής σχετίζεται με τις βιομηχανίες πετρελαίου και φυσικού αερίου, κυρίως στη χερσόνησο Γιαμάλ και το κοίτασμα αερίου Γιάμπουργκ της Ρωσίας, επισήμανε η Άνετ Μπάρτς του αυστριακού ερευνητικού οργανισμού b.geos και πρώτη συντάκτρια της μελέτης.

Στην κατασκευή νέων υποδομών χρησιμοποιούνται ορισμένες δαπανηρές τεχνικές, όπως η χρήση πορωδών υλικών που περιορίζουν την απορρόφηση θερμότητας.

Όμως οι λύσεις αυτές δεν επαρκούν. Σύμφωνα με το πιο συντηρητικό σενάριο της μελέτης, το κόστος συντήρησης για μεγάλες υποδομές θα έχει αυξηθεί έως τα μέσα του αιώνα στα 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος.

Για τους εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην Αρκτική, η ζωή θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη.