Κίνδυνοι από την κλιματική αλλαγή για τις τράπεζες

Σημαντικούς περιβαλλοντικούς κινδύνους που θα μετρηθούν για πρώτη φορά στα πανευρωπαϊκά πράσινα stress tests του 2022 καλούνται να αντιμετωπίσουν τα επόμενα χρόνια οι ελληνικές τράπεζες.

Στις επικείμενες ασκήσεις αντοχής θα αξιολογηθεί από τον επόπτη τους η έκθεση μέσω των δανείων σε επιχειρήσεις που θα βρεθούν σε δύσκολη θέση τα επόμενα χρόνια λόγω των αυξανόμενων φυσικών καταστροφών.

Κατά τα φαινόμενα, θα χρειαστούν παρεμβάσεις και λήψη μέτρων για τον μετριασμό των αναπόφευκτων λόγω της κλιματικής αλλαγής οικονομικών επιπτώσεων.

Τούτο δείχνουν και τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης της ΕΚΤ, σύμφωνα με τα οποία ο τραπεζικός τομέας σε χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας, βρίσκεται σε πιο δυσχερή θέση σε σύγκριση με την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη. Αυτό αποδίδεται κατά βάση στη γεωγραφική της θέση, η οποία οδηγεί σε αύξηση της ευαισθησίας των επιχειρήσεων σε κάθε περιβαλλοντική αλλαγή.

Εκτίμηση ρίσκου

Στόχο των ασκήσεων του 2022, στις οποίες θα πάρουν μέρος και οι τέσσερις συστημικοί όμιλοι (Alpha Bank, Eurobank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς) είναι να καταγραφούν οι ευπάθειες και οι προκλήσεις τους σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, ώστε να επιλεγούν οι βέλτιστες πρακτικές για την αντιμετώπισή τους.

Στο πλαίσιο αυτό, θα αξιολογηθεί ο τρόπος με τον οποίο ενισχύουν την ανθεκτικότητά τους και ταυτόχρονα θα καταγραφούν οι δυνατότητές τους στην ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων διαχείρισης κινδύνου. Κατά την Τράπεζα της Ελλάδος, η ανάλυση της συγκριτικής αξιολόγησης των πιστωτικών ιδρυμάτων, μέσω ενός κοινού συνόλου μετρήσεων κινδύνου για το κλίμα, θα συμβάλει στον εντοπισμό αδυναμιών και στην κατάλληλη ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων στην εποπτική διαδικασία.

Η μελέτη

Σε κάθε περίπτωση, οι κίνδυνοι μόνο αμελητέοι δεν είναι. Οπως επισημαίνεται σε σχετική μελέτη της κεντρικής τράπεζας, πρόκειται για τους εξής:

Πιστωτικός: Σχετίζεται με τη μείωση της ικανότητας εξυπηρέτησης του χρέους των δανειοληπτών και με την ευχέρεια των τραπεζών να ανακτήσουν πλήρως την αξία ενός δανείου σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη. Ενδέχεται ακόμα να οδηγήσει σε απομείωση της αξίας των εξασφαλίσεων / ενέχυρων, ενισχύοντας περαιτέρω τις ζημίες μέσω της διενέργειας αυξημένων προβλέψεων, αλλά και σε περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης.

Αγοράς: Αφορά την προσαρμογή της αξίας των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων όταν ο κλιματικός κίνδυνος δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί πλήρως στις τιμές των ανοιγμάτων. Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές ζημιές, ειδικά στην περίπτωση μιας απότομης μετάβασης σε οικονομία χαμηλών εκπομπών αερίων.

Ρευστότητας: Επηρεάζεται η πρόσβαση των τραπεζών σε σταθερές πηγές χρηματοδότησης, καθώς η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να επιδράσει στις ροές των καταθέσεων / πιστώσεων, αλλά και στις διακρατήσεις τίτλων (fire sales).

Λειτουργικός: Οι φυσικές καταστροφές δύναται να επηρεάσουν άμεσα τη λειτουργία των φυσικών εγκαταστάσεων των τραπεζών (π.χ. υποκαταστημάτων, κεντρικών μονάδων) με την πρόκληση ζημιών, αλλά και τρίτων επιχειρήσεων που είναι εκτεθειμένες σε φυσικούς κινδύνους, με τις οποίες μπορεί να συνεργάζονται.

Νομικός κίνδυνος – Φήμη: Ο νομικός κίνδυνος και ο κίνδυνος φήμης μιας τράπεζας μπορεί να αυξηθούν σε περίπτωση χρηματοδότησης δραστηριοτήτων με υψηλό επίπεδο εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο λόγος γίνεται για το «περιβαλλοντικό ξέπλυμα», για παράδειγμα μέσω των προϊόντων που μπορεί να προωθεί μια τράπεζα στους πελάτες της ως βιώσιμα, ενώ οι πραγματικές επιδόσεις αυτών των επενδύσεων δεν είναι ευθυγραμμισμένες με βιώσιμους στόχους.