Σεισμός στη Χαλκιδική – Από το πιο επικίνδυνο ρήγμα στο Β. Αιγαίο ξεπήδησαν τα 5,4 Ρίχτερ

Από το μεγαλύτερo και πιο επικίνδυνo ρήγμα που βρίσκεται στον υποθαλάσσιο χώρο του Βορείου Αιγαίου, προκλήθηκε το μεσημέρι της Κυριακής ο ισχυρός σεισμός των 5,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, που ταρακούνησε την Χαλκιδική και έγινε αισθητός μέχρι την Αττική.

160 χλμ. μήκος

Το ρήγμα αυτό που έχει μήκος περί τα 160 χλμ., είχε χαρτογραφηθεί για πρώτη φορά από ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον τότε καθηγητή Γεωλογίας και διευθυντή του Εργαστηρίου Φυσικών Καταστροφών στο Πανεπιστημίο Αθηνών, Δημήτρη Παπανικολάου και είχε δημοσιευτεί στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Marine Geology» και στην Αμερικανική Γεωλογική Εταιρεία.

Μάλιστα, από την ανάλυση των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν, οι Ελληνες επιστήμονες είχαν διατυπώσει την εκτίμηση ότι το ρήγμα μπορεί να δώσει καταστροφικό σεισμό μεγέθους 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ αλλά και ένα τσουνάμι που θα έπληττε τις ακτές του Θερμαϊκού Κόλπου.

Από Σποράδες μέχρι Λήμνο

Το ρήγμα έχει μήκος 160 χιλιόμετρα και εκτείνεται από τις Σποράδες μέχρι τη Λήμνο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών επιστημόνων, άρχισε να δημιουργείται πριν από περίπου 4-5 εκατομμύρια χρόνια.

Στο απώτατο παρελθόν μάλιστα, το ρήγμα προκάλεσε σφοδρές σεισμικές δονήσεις με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί από τη διάρρηξη των πετρωμάτων του πυθμένα η τάφρος του Βορείου
Αιγαίου που φθάνει σε βάθος μέχρι τα 1.650 μέτρα.

Σήμερα, οι δύο πλευρές εκατέρωθεν του ρήγματος εξακολουθούν να κινούνται είτε οριζόντια με αντίθετη μεταξύ τους φορά είτε κατακόρυφα η μία προς την άλλη. Το αποτέλεσμα είναι ένα μεγάλο τμήμα του Κεντρικού και Νοτίου Αιγαίου να ωθείται προς τα νοτιοδυτικά εξαιτίας αυτής της διεργασίας.

Το ρήγμα, δηλαδή, συμβάλλει στη διαπλάτυνση του Βορείου Αιγαίου με ρυθμό που φθάνει ακόμη και τα 25 χιλιοστά τον χρόνο, ανάμεσα σε Χαλκιδική και Σποράδες.

Από την Ανατολία

Αυτή η αργέγονη γεωλογική δομή, σύμφωνα με τον Δημήτρη Παπανικολάου, «είναι στην ουσία η δυτική προέκταση του μεγάλου ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας». «Το ρήγμα θεωρείται αρκετά επίφοβο γιατί στην περίπτωση που ενεργοποιηθεί ολόκληρο θα απελευθερωθεί ιδιαίτερα μεγάλη ενέργεια, η οποία μπορεί να προκαλέσει έναν σεισμό μεγέθους 7,6 βαθμών της Κλίμακας Ρίχτερ», σύμφωνα με τον Δρ. Γεωλογίας Γιάννη Παπανικολάου, που κατά την περίοδο της έρευνας ήταν μέλος του Κέντρου Έρευνας Benfield Φυσικών Καταστροφών στο University College του Λονδίνου.

«Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως αναμένουμε ένα τέτοιον σεισμό στα αμέσως επόμενα  χρόνια. Όλα τα στοιχεία που έχουμε επεξεργαστεί μάς δείχνουν πως ένας τόσο ισχυρός σεισμός θα μπορούσε να εκδηλωθεί κάθε μερικές εκατοντάδες χρόνια.

Παλιότερα, υπέθεταν ότι το μέγιστο πιθανό μέγεθος που θα μπορούσε να δώσει η περιοχή κυμαινόταν από τα 7,2 έως και τα 8,5 Ρίχτερ. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι το μέγιστο μέγεθος δεν αναμένεται να υπερβεί τα 7,6 Ρίχτερ».

Σε τρία τμήματα

Οι Έλληνες ειδικοί διαπίστωσαν ότι το ρήγμα χωρίζεται σε τρία επί μέρους τμήματα, καθένα από τα οποία μπορεί να ενεργοποιηθεί αυτόνομα και να «δώσει» έναν σεισμό με μέγιστο μέγεθος 7,1 βαθμούς της Κλίμακας Ρίχτερ. Το δυτικό από τα κομμάτια του ρήγματος, το οποίο έχει μήκος περίπου 55 χιλιόμετρα, βρίσκεται στις Σποράδες και η κίνησή του είναι κυρίως κατακόρυφη.

Στην περίπτωση ενεργοποίησής του, το ρήγμα θα μπορούσε να προκαλέσει μια μετατόπιση του πυθμένα κατά δύο μέτρα και στην περίπτωση αυτή θα δημιουργούνταν οι προϋποθέσεις για την εμφάνιση ενός παλιρροϊκού κύματος, ενός τσουνάμι μέτριας έντασης, που θα κατευθυνόταν προς τον Θερμαϊκό Κόλπο.

6 χιλιόμετρα η βύθιση

H ΟΜΑΔΑ των Ελλήνων επιστημόνων, στην οποία συμμετείχαν οι τότε διδάκτορες Γεωλογίας Εύη Νομικού και Ματίνα Αλεξανδρή, επισκέφθηκε την περιοχή του ρήγματος με το ωκεανογραφικό σκάφος «Αιγαίο» του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών.

Με τα εξειδικευμένα όργανα του πλοίου συνέλεξαν έναν μεγάλο όγκο δεδομένων και στη συνέχεια με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτύπωσαν για πρώτη φορά σε τρισδιάστατο χάρτη το γεωλογικό ανάγλυφο της τάφρου και ταυτόχρονα τη μορφολογία του μεγάλου ρήγματος.

Πριν 5 εκατ. χρόνια

H έκπληξή τους ήταν μεγάλη όταν διαπίστωσαν ότι στο χρονικό διάστημα των 4-5 εκατομμυρίων χρόνων οι δύο πλευρές του ρήγματος διολίσθησαν οριζόντια μεταξύ τους τουλάχιστον κατά 10 χιλιόμετρα, ενώ η κατακόρυφη βύθισή τους βόρεια των Σποράδων έφθασε στα 5 με 6 χιλιόμετρα. «Αυτό σημαίνει πως η λεκάνη του Βορείου Αιγαίου θα είχε και αντίστοιχο βάθος αν ο πυθμένας δεν επικαλυπτόταν συνεχώς από τα ιζήματα που εναποθέτουν στη θάλασσα οι ποταμοί που εκβάλλουν στο Βόρειο Αιγαίο», σύμφωνα με τον  κ. Δημήτρη  Παπανικολάου.