Έκθεση-καταπέλτης από την HRW για την Ελλάδα – Επαναπροωθήσεις, γυναικοκτονίες και ρατσισμός

Η Ελλάδα φιλοξενεί μεγάλο αριθμό αιτούντων άσυλο, ενώ δεν προστατεύει τα δικαιώματά τους, συμπεριλαμβανομένης της ώθησης νέων αφίξεων πίσω στην Τουρκία.

Σε αυτό καταλήγει η ετήσια έκθεση του Παρατηρητήριου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) όσον αφορά την Ελλάδα.

Σύμφωνα με αυτή, τα παιδιά μεταναστών αντιμετωπίζουν έλλειψη στέγης και έλλειψη πρόσβασης σε επαρκή υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση, ενώ τα θύματα εγκλημάτων μίσους είναι απρόθυμα να αναφέρουν επιθέσεις στην αστυνομία.

Οι αρχές απέτυχαν να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη βία κατά των γυναικών και θεσπίστηκαν μέτρα που θα μπορούσαν να αυξήσουν τους κινδύνους για ορισμένους επιζώντες ενδοοικογενειακής βίας.

Επίσης, η έκθεση επισημαίνει πως οι περιορισμοί στις ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που βοηθούν τους μετανάστες και οι παρεμβάσεις σε ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης προκάλεσαν ανησυχίες για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα.

Το προσφυγικό

Η HRW αναφέρει πως η ελληνική κυβέρνηση πραγματοποιεί συχνά καταχρηστικούς ελέγχους όσον αφορά το μεταναστευτικό, ενώ αναφέρεται στην πληθώρα καταγγελιών σχετικά με τις βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων.

Τον Μάιο, η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) Ντούνια Μιγιάτοβιτς προέτρεψε τις αρχές να βάλουν τέλος στις επαναπροωθήσεις τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία και να εξασφαλίσουν ανεξάρτητες και αποτελεσματικές έρευνες.

Τον Ιούλιο, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ίλβα Γιόχανσον προειδοποίησε την Ελλάδα να σταματήσει τα pushbacks, χαρακτηρίζοντάς τις ως «παραβιάσεις των θεμελιωδών ευρωπαϊκών αξιών μας».

Η Ελλάδα αρνείται τους ισχυρισμούς και οι αρχές αποτυγχάνουν τακτικά να διεξάγουν τις κατάλληλες έρευνες.

Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν τον Σεπτέμβριο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ελλάδα να δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό για την παρακολούθηση των παραβιάσεων στα σύνορα προτού αποδεσμεύσει 15,83 εκατομμύρια ευρώ (περίπου 18 εκατομμύρια δολάρια) από τη χρηματοδότηση της ΕΕ για τη μετανάστευση.

Τον Ιούνιο, η Ελλάδα επέκτεινε τις απορριπτικές αποφάσεις, με το σκεπτικό ότι η Τουρκία είναι «ασφαλής τρίτη χώρα» για τους πρόσφυγες από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές απειλώντας να αφήσει χιλιάδες ανθρώπους σε αδιέξοδο, και να τους αρνηθεί την προστασία στην ΕΕ.

Παράλληλα δεν είναι δυνατό για αυτούς να επιστρέψουν στην Τουρκία καθώς η χώρα δεν έχει δεχτεί επιστροφές από την Ελλάδα από τον Μάρτιο του 2020. Αυτοί οι υπήκοοι αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 65 τοις εκατό των αιτούντων άσυλο στη χώρα. Οι Σύροι υπόκεινται στους ίδιους κανόνες από το 2016.

Ο ρατσισμός

Οι στατιστικές για τα εγκλήματα μίσους για το 2020, που δημοσιεύθηκαν τον Απρίλιο από το μη κυβερνητικό Δίκτυο Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας (RVNR), έδειξαν αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας κατά προσφύγων και μεταναστών και επιθέσεων σε ομάδες αλληλέγγυων.

Το RVNR κατέγραψε ρατσιστικά περιστατικά στο πλαίσιο επιβολής των περιορισμών μετακίνησης λόγω της πανδημίας.

Το RVRN κατέγραψε επίσης 30 περιστατικά λεκτικής επίθεσης, σωματικής βίας ή σεξουαλικής επίθεσης εναντίον ατόμων με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους.

Από τα 107 περιστατικά εγκλημάτων μίσους που καταγράφηκαν από το RVRN, μόνο 35 καταγγέλθηκαν στην αστυνομία. Σε 46 περιστατικά, τα θύματα είπαν ότι δεν θα προβούν σε περαιτέρω ενέργειες λόγω φόβου, έλλειψης εμπιστοσύνης στις αρχές ή γραφειοκρατικών εμποδίων.

Τα στατιστικά της αστυνομίας που δημοσιεύθηκαν τον Μάιο για πρόστιμα για παραβάσεις των μέτρων Covid-19 στα νησιά Λέσβο, Χίο και Σάμο έδειξαν ότι μεταξύ 23 Μαρτίου 2020 και 24 Μαΐου 2021 το 74% των προστίμων επιβλήθηκαν σε αλλοδαπούς, παρά το γεγονός ότι αποτελούν ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού των νησιών, εγείροντας ανησυχίες για τη χρήση του εθνοτικού προφίλ, ένα μακροχρόνιο ζήτημα στην Ελλάδα.

Το lockdown σε καταυλισμούς σε όλη τη χώρα ήταν αυστηρότερα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

Η δίκη έξι ατόμων, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων αστυνομικών, για πρόκληση θανατηφόρου σωματικής βλάβης στη δολοφονία του 33χρονου ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου το 2018 συνεχίστηκε τον Οκτώβριο μετά την αναβολή της το 2020 λόγω Covid-19.

Δικαιώματα των γυναικών

Η βία κατά των γυναικών αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων κατά τη διάρκεια του έτους, αφού η Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου αποκάλυψε τον Ιανουάριο ότι είχε δεχτεί σεξουαλική επίθεση το 1998 από στέλεχος της ελληνικής ιστιοπλοϊκής ομοσπονδίας, πυροδοτώντας ένα εθνικό κίνημα «#MeToo».

Τον Μάιο, η κυβέρνηση ψήφισε έναν αμφιλεγόμενο οικογενειακό νόμο, παρά τον κίνδυνο που εγκυμονεί ο νόμος για τις γυναίκες και τα παιδιά που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Τον Μάρτιο, η μη κυβερνητική ομάδα Διοτίμα σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας σημειώθηκε αύξηση στα καταγγελόμενα περιστατικά ενδοοικογενειακής και άλλης βίας λόγω φύλου. Τουλάχιστον 11 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από τους νυν ή πρώην συζύγους ή συντρόφους τους τους πρώτους εννέα μήνες του έτους. Οι δολοφονίες συγκλόνισαν την κοινή γνώμη, ανοίγοντας μια συζήτηση για το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πολλαπλά εμπόδια μέχρι να καταγγείλουν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και να αναζητήσουν βοήθεια από το κράτος.