Η πανδημία, η οικονομία και οι κάλπες – Τα σενάρια και ο γρίφος

Η παράταση της υγειονομικής κρίσης και όσα αποδιοργανωτικά τη συνοδεύουν πολλαπλασιάζουν τις κυβερνητικές ανησυχίες. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι παρατεινόμενη η πανδημία περιπλέκει την κατάσταση, τροφοδοτεί το πολιτικά ευαίσθητο θέμα της ενίσχυσης των πληθωριστικών πιέσεων, δεν επιτρέπει στον Πρωθυπουργό να ξεδιπλώσει το σχέδιό του όπως θέλει και όπως έχει περιγράψει, εμποδίζει την ανάπτυξη πλήθους νέων πολιτικών, βυθίζει άλλες και το κυριότερο, μεταφέρει διαρκώς κύματα δυσφορίας στους πολίτες που επιτείνουν τη δεδομένη πια κυβερνητική φθορά.  Δεν είναι τυχαίο ότι στελέχη του κυβερνώντος κόμματος επενδύουν στο αισιόδοξο σενάριο του γρήγορου τέλους της πανδημίας, αν όχι εντός των επόμενων δύο-τριών εβδομάδων, τουλάχιστον εντός του πρώτου τριμήνου του νέου έτους. Ωστόσο, επί του παρόντος, δεν υπάρχουν βεβαιότητες, παρά μόνο αγωνίες για όσα συσσωρεύει το πρωτοφανούς έντασης κύμα της Ομικρον.

Αντοχή απέναντι στο κύμα της Ομικρον

Παρά ταύτα, οι γενικότερες συνθήκες μπορεί να είναι προβληματικές και δύσκολες, αλλά δεν είναι προς θάνατον. Η Ομικρον εμποδίζει μεν την οικονομική δραστηριότητα και περιορίζει την κοινωνική ζωή, αλλά δεν τις αποσυντονίζει πλήρως, όπως πολλοί ανέμεναν.

Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει με τον καιρό άμυνες, η τηλεργασία αξιοποιείται στον μέγιστο βαθμό και γενικώς η οικονομία έχει βρει μηχανισμούς αυτοπροστασίας και προσαρμογής ακόμη και στις δυσκολότερες πανδημικές συνθήκες. Και η κοινωνία επίσης, παρά την κόπωση από την ένταση και τη διάρκεια της υγειονομικής απειλής, δείχνει προσαρμοστικότητα μεγάλη. Πλέον μπορεί να πει κανείς ότι οι περισσότεροι των πολιτών έχουν μάθει να χειρίζονται την πανδημική συμφορά και τελευταίως σχεδόν αισιοδοξούν ότι, παρά τις πολλές αβεβαιότητες, η πανδημία οδεύει προς έλεγχο.

Θετικές οικονομικές προοπτικές

Στη βάση των παραπάνω, οι επιφανέστεροι των επιχειρηματιών και των τραπεζιτών επιμένουν να υποστηρίζουν ότι οι οικονομικές προοπτικές της χώρας παραμένουν θετικές και ικανές να προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης ακόμη και στο παρόν αποδιοργανωτικό υγειονομικό περιβάλλον. Οι τραπεζίτες, για παράδειγμα, δηλώνουν εξαιρετικά αισιόδοξοι στην αρχή του 2022. Στις ημέρες των γιορτών έξι πιστωτικά ιδρύματα υπέγραψαν τις συμβάσεις με το υπουργείο Οικονομικών για τα επιδοτούμενα από την Ευρώπη χαμηλότοκα, σχεδόν μηδενικού επιτοκίου, επενδυτικά δάνεια και στις αρχές Φεβρουαρίου πρόκειται να απευθύνουν επισήμως τις σχετικές προσκλήσεις προς τις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τη μοναδική χρηματοδοτική δυνατότητα που τους προσφέρεται.

Οπως σημειώνουν οι επικεφαλής των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι αρκούντως προετοιμασμένοι, τα πρώτα προς έγκριση επενδυτικά σχέδια είναι εν πολλοίς προεπιλεγμένα, έχουν προηγηθεί δηλαδή οι απαιτούμενες διαβουλεύσεις με τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις, οι έλεγχοι βιωσιμότητας έχουν ολοκληρωθεί και οι επενδύσεις είναι ώριμες πια προς χρηματοδότηση και έναρξη.

Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank κ. Φ. Καραβία, «το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει γρήγορα μια καλή αρχή επειδή υπάρχουν προετοιμασμένες ώριμες επενδύσεις», που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις «θα ενισχύσουν κατά τρόπο δυναμικό την οικονομική δραστηριότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022».

Οι κατασκευαστές θεωρούν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης αντιστοιχεί σε όγκο έργων 4-5 Ολυμπιάδων, γεγονός που κινητοποιεί τους πάντες. Ηδη όλες οι μεγάλες κατασκευαστικές επιχειρήσεις αναζητούν μηχανικούς και σπεύδουν να αποκτήσουν εγκαίρως το απαραίτητο τεχνικό προσωπικό

Δημόσια έργα και κατασκευαστικές

Αλλά δεν είναι μόνο οι προικοδοτημένες ιδιωτικές επενδύσεις που θα αρχίσουν να «τρέχουν» από το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος νέου έτους. Είναι και το πλήθος των, ευθέως επιχορηγούμενων από το Ταμείο Ανάκαμψης, δημοσίων έργων που θα εισέλθουν σε φάση υλοποίησης και θα κινητοποιήσουν πάμπολλες δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα. Ηδη ξεκίνησαν από τον κ. Πιερρακάκη οι δημοπρασίες, με τη συμμετοχή έξι κοινοπραξιών, για τα έργα ψηφιοποίησης κρατικών οργανισμών και υπηρεσιών, με πρώτα τα υποθηκοφυλακεία και τα γραφεία κτηματογράφησης, ύψους 230 εκατ. ευρώ, θα ακολουθήσει το έργο ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης, ύψους περίπου 80 εκατ. ευρώ, και πλήθος άλλων εντός του πρώτου τριμήνου.

Εν όψει αντίστοιχων δημοπρασιών για εκατοντάδες έργα υποδομής, πυρετός προετοιμασίας επικρατεί και στις κατασκευαστικές εταιρείες, όπως και σε εκείνες που ειδικεύονται στην κατασκευή τηλεπικοινωνιακών και ηλεκτρικών δικτύων. Οι κατασκευαστές θεωρούν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης αντιστοιχεί σε όγκο έργων 4-5 Ολυμπιάδων, γεγονός που κινητοποιεί τους πάντες. Ηδη όλες οι μεγάλες κατασκευαστικές επιχειρήσεις αναζητούν μηχανικούς και σπεύδουν να αποκτήσουν εγκαίρως το απαραίτητο τεχνικό προσωπικό.

Προς αύξηση του τουριστικού ρεύματος

Στις τράπεζες επίσης αναμένουν σημαντική ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος στη διάρκεια του 2022. Από την αξιολόγηση των προκρατήσεων εκτιμάται ότι στην τρέχουσα χρονιά η τουριστική κίνηση θα ξεπεράσει το 80% του προπανδημικού 2019, έναντι 55% που κάλυψε στη διάρκεια της περασμένης χρονιάς.

Οι προσδοκίες ισχυρής ανάκαμψης του τουρισμού επιβεβαιώνονται και από το κύμα εξαγοράς ξενοδοχείων από ξένους επενδυτές που εξελίσσεται από τα τέλη της περασμένης χρονιάς, αλλά και από τα γενικότερα σχέδια αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας που βρίσκονται σε εξέλιξη και συμπεριλαμβάνουν ακόμη και τις ίδιες τις τράπεζες.

Εντός του 2022 το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα διαθέσει σε ιδιώτες σημαντικά ποσοστά μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης. Κοινώς οι τράπεζες, με πρώτη την Εθνική Τράπεζα, θα ιδιωτικοποιηθούν εκ νέου σε μια προσπάθεια να επιταχυνθεί η απόδοση επενδυτικής βαθμίδας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, που πέραν των οικονομικών προοπτικών αξιολογούν και τους πολιτικούς κινδύνους.

Αύξηση των παροχών και των δαπανών

Το άνοιγμα του εκλογικού κύκλου επιδρά παραδοσιακά στις οικονομικές εξελίξεις, επαυξάνοντας συνήθως τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Οι ξένοι αξιολογητές ήδη δυσφορούν για μέτρα όπως η οριζόντια, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος, η κάλυψη κατά 50% του κόστους αντικατάστασης των εισαγόμενων λευκών οικιακών συσκευών στο όνομα του περιορισμού της κατανάλωσης ενέργειας, όπως και για τα μπρος-πίσω στα θέματα των συντάξεων. Και υπολογίζουν ότι όσο προσεγγίζουμε τις εκλογές τόσο θα πολλαπλασιάζονται αποφάσεις και μέτρα επηρεασμού των εκλογέων, που θα υπονομεύουν τις οικονομικές προοπτικές.

Ο εκλογικός κύκλος και τα σενάρια

Βάσει των παραπάνω, η κυβέρνηση σχεδόν ασφυκτιά στο παρόν πανδημικό περιβάλλον. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αξιολογεί τις οικονομικές προοπτικές και ταυτόχρονα μετρά τις πανδημικές φθορές, όπως και τις περιπλοκές που το άνοιγμα του εκλογικού κύκλου δημιουργεί. Η εξίσωση είναι όντως πολυπαραγοντική και απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Στην κυβέρνηση τα εκλογικά σενάρια δίνουν και παίρνουν.

Κατά την εκτίμηση ανώτερων κυβερνητικών στελεχών, η διάταξη των πολιτικών δυνάμεων έχει αλλάξει μετά τις εσωκομματικές εξελίξεις και την ανάδειξη νέας ηγεσίας στο ΚΙΝΑΛ. Μέχρι πρότινος ο κ. Μητσοτάκης στηριζόταν στην αδυναμία του κ. Τσίπρα να καταστήσει και πάλι τον ΣΥΡΙΖΑ αξιόπιστη εναλλακτική δύναμη εξουσίας. Τώρα διαπιστώνει ότι ο κ. Ανδρουλάκης αφαιρεί δυνάμεις και από τον ίδιο, υπονομεύοντας τις προοπτικές αυτοδυναμίας στις δεύτερες κάλπες.

Η απλή αναλογική και το μετεκλογικό τοπίο

Κοινή είναι πια η πεποίθηση στο κυβερνητικό στρατόπεδο ότι στην πρώτη εκλογική μάχη με το σύστημα της απλής αναλογικής η Νέα Δημοκρατία θα καταγράψει κάποιες απώλειες από το 39% του 2019 και λογικά η δύναμή της θα περιοριστεί στη ζώνη του 32%-33%.

Σύμφωνα με το βασικό κυβερνητικό σενάριο ο ΣΥΡΙΖΑ θα περιοριστεί μεταξύ 24%-25% και το ΚΙΝΑΛ θα ανέλθει μεταξύ 12%-13%. Για τους κυβερνητικούς εκλογολόγους το παραπάνω σενάριο, στον βαθμό που επιβεβαιωθεί, θα επιτρέψει στον κ. Μητσοτάκη να θέσει με ένταση το δίλημμα «σταθερότητα ή ακυβερνησία» στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση και έτσι να κερδίσει τις 4-5 ποσοστιαίες μονάδες που θα χρειάζεται για να ξεπεράσει το 37%, που του προσφέρει την αυτοδυναμία με τον νέο εκλογικό νόμο.

Το σενάριο φαντάζει ιδανικό για τον κ. Μητσοτάκη, αρκεί βεβαίως να επιβεβαιωθεί η ανωτέρω περιγραφόμενη διάταξη δυνάμεων κατά την πρώτη εκλογική αναμέτρηση με το σύστημα της απλής αναλογικής. Να είναι δηλαδή ελεγχόμενη η φθορά του κυβερνώντος κόμματος και να μη βρει τρόπους αντίδρασης ο κ. Τσίπρας. Οι συνεργάτες του τελευταίου πάντως υπενθυμίζουν ότι ο κ. Τσίπρας έχει αποδείξει ότι στις εκλογές φορτσάρει. Αναφέρονται χαρακτηριστικά στην κούρσα που έκανε το καλοκαίρι του 2019 όταν, παρότι στο καναβάτσο, σχεδόν τελειωμένος, κατάφερε να κερδίζει το 32% των ψήφων και να διατηρήσει ισχυρά ποσοστά μεταξύ 38% και 40% στις λαϊκές γειτονιές της Δυτικής Αθήνας και της Β’ Πειραιά.

Μεγάλες προσδοκίες, ισχυρές αβεβαιότητες

Κοινώς οι εκλογές είναι εκλογές, δεν υπάρχουν βεβαιότητες και τίποτε στην παρούσα περίπλοκη φάση υψηλών προσδοκιών αλλά αντίστοιχου μεγέθους αβεβαιοτήτων δεν μπορεί να δώσει ασφαλείς προβλέψεις. Απλώς, όσοι παρακολουθούν στενά τις πολιτικές εξελίξεις πιστεύουν ακράδαντα πως αν η πανδημία δείξει σημάδια ελέγχου και ανοίξει ένα παράθυρο ελπίδας, ο κ. Μητσοτάκης θα καταληφθεί από τον πειρασμό της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες.