Η σχέση των κυβερνήσεων με τις επιχειρήσεις αλλάζει συνεχώς. Από το 1945 κι έπειτα, πολλές χώρες προσπάθησαν να ανοικοδομήσουν την κοινωνία μέσω των κρατικών επιχειρήσεων. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, το κράτος είχε αναλάβει, ουσιαστικά, τον ρόλο του διαιτητή, ο οποίος επέβλεπε τους κανόνες των ιδιωτικών εταιρειών που ανταγωνίζονταν στην παγκόσμια αγορά – δίδαγμα που αντλήθηκε, κατά κάποιον τρόπο, από το κομμουνιστικό μπλοκ.

Σήμερα, διανύουμε μια νέα και ταραχώδη περίοδο, με τους πολίτες να απαιτούν να ληφθεί δράση για την αντιμετώπιση προβλημάτων που μπορεί να αφορούν διάφορα ζητήματα, από την κοινωνική δικαιοσύνη μέχρι και το κλίμα.

Σε απάντηση, οι κυβερνήσεις καθοδηγούν τις εταιρείες στο πώς θα κάνουν την κοινωνία ασφαλέστερη και δικαιότερη, χωρίς, όμως, να ελέγχουν τις μετοχές τους ή τα διοικητικά τους συμβούλια. Αντί να είναι ο ιδιοκτήτης ή ο διαιτητής, το κράτος έχει αναλάβει τον ρόλο του «συνοδηγού».

Αυτού του είδους ο αυταρχικός επιχειρηματικός παρεμβατισμός είναι καλοπροαίρετος. Αποδεικνύεται, όμως, λάθος.

Ενδείξεις αυτής της εξέλιξης υπάρχουν παντού, όπως εξηγεί η ειδική έκθεση του Economist.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, επιδιώκει μια ατζέντα ήπιου προστατευτισμού, βιομηχανικών επιδοτήσεων και ορθών ρυθμίσεων, με στόχο να καταστήσει την πατρίδα της ελεύθερης αγοράς ασφαλή για τα μεσαία στρώματα.

Στην Κίνα της «Κοινής Ευημερίας» του Σι Τζινπίνγκκ, η λήψη αυστηρών μέτρων έχει ως σκοπό να περιορίσει τις υπερβολές της ανεξάρτητης οικονομικής άνθησης και να δημιουργήσει μία επιχειρηματική σκηνή που θα είναι περισσότερο αυτάρκης, ήπια και υπάκουη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση απομακρύνεται από τις ελεύθερες αγορές, ώστε να αγκαλιάσει τη βιομηχανική πολιτική και τη «στρατηγική αυτονομία». Δεν είναι μόνο οι μεγαλύτερες οικονομίες που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο, καθώς και οι μεσαίες οικονομίες, όπως η Βρετανία, η Ινδία και το Μεξικό, έχουν διαρθρωτικό ρόλο στην οικονομία.

Το κρίσιμο είναι ότι στις περισσότερες δημοκρατίες, το δέλεαρ της παρέμβασης είναι δικομματικό. Λίγοι είναι οι πολιτικοί που θέλουν να παλέψουν για την εκλογή τους σε ένα σύστημα ανοιχτών συνόρων και ελεύθερων αγορών.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί πολίτες φοβούνται ότι οι αγορές και οι ρυθμιστικές αρχές δεν στέκονται στο ύψος των περιστάσεων. Η οικονομική κρίση και η αργή ανάκαμψη εντείνουν τον θυμό για την ανισότητα.

Υπάρχουν, όμως, και πιο πρόσφατες ανησυχίες. Οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο είναι τουλάχιστον δύο φορές μεγαλύτερες από ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια και, μερικές φορές, φαίνεται να συμπεριφέρονται σαν να είναι υπεράνω του νόμου.

Το γεωπολιτικό σκηνικό διαφέρει πολύ από τη δεκαετία του 1990, όταν η επέκταση του εμπορίου και η δημοκρατία προσπάθησαν να συμβαδίσουν, αλλά και από τον Ψυχρό πόλεμο, όταν η Δύση και η Σοβιετική Ένωση δεν διατηρούσαν πολλούς επιχειρηματικούς δεσμούς.

Σήμερα, ωστόσο, η Δύση και η αυταρχική Κίνα διατηρούν τέτοιου είδους δεσμούς. Οι μπλοκαρισμένες εφοδιαστικές αλυσίδες προκαλούν πληθωρισμό, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η παγκοσμιοποίηση έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Παράλληλα, η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία όλο και περισσότερο σημαντική απειλή.

Οι κυβερνήσεις αναδιαμορφώνουν τον παγκόσμιο καπιταλισμό, ώστε να εξαλειφθούν αυτοί οι φόβοι. Ωστόσο, λίγοι είναι οι πολιτικοί ή οι ψηφοφόροι που επιθυμούν να επιστρέψουν στην πλήρη εθνικοποίηση.

Διαβάστε περισσότερα εδώ

Headlines