Σεργκέι Λαβρόφ: Ψυχρός, κυνικός και αφοσιωμένος στον Πούτιν

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι, αναμφίβολα, ο απόλυτος κυρίαρχος του Κρεμλίνου και του πολιτικού σκηνικού της Ρωσίας. Είναι αυτός που έχει πάντα τον τελευταίο λόγο για τις μεγάλες αποφάσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και για τις διεθνείς σχέσεις της Ρωσίας.

Ως άνθρωπος που προέρχεται από τις τάξεις των μυστικών υπηρεσιών και των «σιλόβικι», ο Πούτιν φημίζεται για το «κρύο αίμα» με το οποίο χειρίζεται τα σημαντικά θέματα και τους εκάστοτε συνομιλητές του. Όπως κάνει δε και κάθε καλός παίκτης του πόκερ, έχει καταφέρει να κρύβει και τα καλά χαρτιά και τις αδυναμίες του, διατηρώντας έτσι το πολύτιμο πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι όλα αυτά δεν τα έχει επιτύχει μόνος του. Έχει δίπλα του έναν άνθρωπο ο οποίος εκτελεί αδίστακτα τις εντολές του – αφού, πρώτα, του έχει παρουσιάσει διεξοδικά όλες τις εναλλακτικές λύσεις, με τα υπέρ και τα κατά τους. Κι αυτός δεν είναι άλλος από το αφεντικό της ρωσικής διπλωματίας εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, ο Σεργκέι Λαβρόφ.

Το δεξί χέρι του «τσάρου»

«Είναι το δεξί χέρι του Πούτιν – ψυχρός, κυνικός και άνευ όρων αφοσιωμένος στον πρόεδρο», τον χαρακτηρίζει η γερμανική Handelsblatt. Οι περισσότεροι δε – και πάντως, σίγουρα όσοι ασχολούνται με τη διεθνή γεωπολιτική – θα συμφωνήσουν πως έτσι έχουν τα πράγματα.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο Λαβρόφ είναι από τις φυσιογνωμίες που έχουν ταυτιστεί με όλα σχεδόν τα μεγάλα διπλωματικά γεγονότα. Είναι αυτός που έχει δει να περνούν από δίπλα του πολλοί Αμερικανοί, Ευρωπαίοι, Κινέζοι και λοιποί υπουργοί Εξωτερικών, την ώρα που ο ίδιος αισθάνεται ακλόνητος και αμετακίνητος – κάτι που του επιτρέπει να τους αντιμετωπίζει και να τους χειρίζεται με άνεση.

Μια από τις βασικές αιτίες είναι η άριστη «χημεία» την οποία έχει με τον πρόεδρο της Ρωσίας. Κι αυτό είναι κάτι που οφείλεται, με τη σειρά του, στο γεγονός ότι ο «τσάρος» δεν είδε ποτέ στο πρόσωπο του Λαβρόφ έναν άνθρωπο ο οποίος έχει πολιτικές φιλοδοξίες ή κάποιον ο οποίος θα μπορούσε να «του τη φέρει» σε μια κρίσιμη στιγμή.

Ξεκάθαροι ρόλοι

Οι κανόνες και οι ρόλοι, με άλλα λόγια, ήταν απολύτως ξεκαθαρισμένοι και ο Λαβρόφ ποτέ δεν τους αμφισβήτησε. Έτσι, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι γνωρίζει από πρώτο χέρι και σε βάθος, απέξω και ανακατωτά, τόσο τις θέσεις της Μόσχας (εξάλλου, είναι ο «αρχιτέκτονάς» τους) όσο και εκείνες των εταίρων και ανταγωνιστών της, τον καθιστά πρακτικά αναντικατάστατο.

Όσοι τον γνωρίζουν και τον παρακολουθούν ξέρουν ότι πολύ δύσκολα θα καταφέρει κανείς να τον ξεγελάσει, να τον παρασύρει ή να τον κάνει να χάσει την ψυχραιμία του. Ακολουθεί, άλλωστε, την πολιτική που έχει χαραχθεί απαρέγκλιτα, σαν… τρένο «καρφωμένο» στις ράγες του Πούτιν.

«Δεν πληρώνομαι για να είμαι αισιόδοξος», είχε πει το 2015, κατά την κορύφωση των διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Παρά δε το γεγονός ότι άλλοι «πέταξαν τη σκούφια τους» μόλις υπογράφηκε η σχετική συμφωνία, ο ίδιος φάνηκε να έχει από τότε προβλέψει ότι αυτή δεν αποτελούσε την τελευταία πράξη του δράματος – όπως και αποδείχθηκε λίγα χρόνια αργότερα, επί προεδρίας Τραμπ.

Υπολογισμένες κινήσεις

Ο Λαβρόφ δεν θα πει ποτέ κάτι δημοσίως χωρίς να έχει συγκεκριμένο στόχο, να έχει υπολογίσει τις συνέπειές του και να έχει προβλέψει ποιες θα είναι, πιθανότατα, οι επόμενες κινήσεις εκείνων που έχει απέναντί του.

Πριν μερικούς μήνες, για παράδειγμα, όταν «ταπείνωσε» τον φιλοξενούμενό του Ζοζέπ Μπορέλ, λέγοντάς του κατάμουτρα πως δεν θεωρεί πλέον την ΕΕ «αξιόπιστο εταίρο», ήξερε πολύ καλά τι έκανε. Είχε συνείδηση ότι η Ρωσία μιλά προς την Ευρώπη από θέση ισχύος και ότι ελάχιστοι εκεί θα ήθελαν και θα τολμούσαν μια ολική ρήξη των διμερών σχέσεων.

Γι’ αυτό και έθεσε στον Μπορέλ και τους «27» το εξής δίλημμα: Θα συνεχίσετε να είστε «ουρά» των ΗΠΑ ή θα έρθετε να κάνουμε μια συμφωνία, σαν καλά γειτονάκια, από την οποία μπορούμε να βγούμε κερδισμένοι και οι δύο; Εάν επιλέξετε το πρώτο, πρόσθεσε ουσιαστικά, δεν θα σας δίνουμε καμία σημασία ως ΕΕ και θα συνεχίσουμε να συνομιλούμε με εκείνους που έχουμε κοινά συμφέροντα – όπως με τη Γερμανία και αρκετές άλλες χώρες.

Άλλο Ευρώπη, άλλο ΗΠΑ και Κίνα

Αντιθέτως, απέναντι στους Αμερικανούς και τους Κινέζους ο Λαβρόφ είναι πάντα πιο μετρημένος. Έχοντας συνείδηση ότι απέναντί τους η χώρα του είναι υποδεέστερη (ό,τι και να λέγεται δημοσίως, περί του ένδοξου παρελθόντος της υπερδύναμης), φροντίζει να διασφαλίσει το μέγιστο δυνατό, πότε συνομιλώντας, πότε απειλώντας και πότε μπλοφάροντας: Ότι θα την αντιμετωπίζουν ως ισότιμη και δεν θα την «υποβαθμίσουν» στην διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα.

Αυτός είναι και ο λόγος που έχει επιλέξει – όπως και ο Πούτιν φυσικά – να συνομιλεί κυρίως με την Ουάσιγκτον στη νέα κρίση της Ουκρανίας. Γνωρίζει ότι εάν τα βρει με τον Μπλίνκεν, τον οποίο συναντά και πάλι μεθαύριο στη Γενεύη, τότε οι Ευρωπαίοι αναγκαστικά θα ακολουθήσουν, καθώς πολιτικά και στρατιωτικά παραμένουν «νάνοι».

Ο Λαβρόφ, σε τελική ανάλυση, είναι ο τεχνοκράτης τον οποίο όλοι οι ηγέτες και όλες οι κυβερνήσεις θα ήθελαν να έχουν στις τάξεις τους, σε ένα τόσο κρίσιμο πόστο. Μαζί δε με ορισμένους ακόμη ανθρώπους-κλειδιά – όπως τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, Νικολάι Πατρούσεφ, τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ και τον υπουργό Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου – συγκροτούν τον πολύ στενό κύκλο των συμβούλων του Πούτιν, στον οποίο λαμβάνονται όλες οι κρίσιμες αποφάσεις.