Μάταιο ψωμί

Τη περίοδο της φρέσκιας χρεοκοπίας τα σημαντικότερα πρόσωπα ήταν οι υπουργοί Οικονομικών. Επαιζαν τον διπλό ρόλο του απορροφητήρα των δανειστών και του αποσβεστήρα των λαϊκών αντιδράσεων. Σήμερα σημαντικότεροι είναι οι υπουργοί Υγείας. Παίζουν έναν μεικτό ρόλο, των αστυνομικών και των γιατρών. Το ίδιο όμως συμβαίνει και με τους γιατρούς. Παίζουν τον διπλό ρόλο των στατιστικών και των ιερέων. Ελίσσονται ανάμεσα στους αριθμούς της πανδημίας και στην παρηγορία. Δύσκολες ισορροπίες για ένα ασχεδίαστο σύστημα και έναν κουρασμένο λαό.

Συνήθως όλοι καταλήγουν στην πιο εκφραστική και γοητευτική εκδοχή της λογικής ανακολουθίας. Οχι στην πρόβλεψη, αλλά στη μαντεία. Οχι στο μέτρο, αλλά στον ασύντακτο κανόνα.

Μέσα σε αυτό το σκοτεινό περιβάλλον πρέπει να δοθούν ορθολογικές απαντήσεις σε ένα ανορθολογικό ερώτημα: πότε θα γυρίσουμε εκεί που ήμασταν; Δηλαδή πότε θα απεγκατασταθεί η μορφή υγειονομικής, πανδημικής οικονομίας, πότε θα ξεκουμπιστεί η αρρώστια, πότε θα εκλείψει η ψυχαγωγική φτώχεια, πότε θα υποχωρήσουν οι δαιμονολόγοι και πότε θα μειωθούν επιτέλους οι αυξανόμενες τιμές στα ράφια της καθημερινότητας; Μια πρώτη αλλά όχι σίγουρη απάντηση είναι «ποτέ».

Φτώχεια δεν είναι η απλή έλλειψη χρημάτων όσο η μαζική αιχμαλωσία στη στοιχειώδη διαβίωση. Στο ίσα ίσα. Εξελίσσεται (και συντρίβει τον πολίτη) ένα πάρτι υγειονομικών περιορισμών, οικονομικών δυσκολιών και ενός δημόσιου χώρου αχανούς βίας. Μεγάλης βίας (εγκλημάτων απίστευτης αγριότητας) και μικρής βίας (ανατιμήσεων, μικρών καθημερινών ανταγωνισμών στους χώρους δουλειάς, στα μέσα μετακίνησης, στις πλατείες). Ο πολίτης περιμένει ένα φως στο τούνελ επί 12 χρόνια και συνεχώς απομακρύνεται η έξοδος. Εκπαιδεύεται στη μάταιη αναμονή. Απαιτείται από τον πολίτη υπομονή, πειθαρχία, συμμόρφωση στις οδηγίες, όταν έχει διαλυθεί κάθε σχέση του με την ελπίδα. Ολες του οι πολιτικές επενδύσεις έχουν φανεί λανθασμένες, αργές ή όχι αποτελεσματικές. Πώς μπορεί να πειθαρχήσει ακόμα μια φορά; Στρέφεται μαζικά στην τρέλα. Δεν είναι ευτυχισμένος, δεν είναι ισορροπημένος, δεν πιστεύει, δεν μαγεύεται. Δεν αγαπά την τέχνη (ώστε να βρίσκει συγγενείς ψυχούλες και να παρηγορείται), δεν έχει φίλους, δεν έχει φράγκα, δεν έχει ζωντανή ερωτική σχέση. Ακούει τον γιατρό και τον αντι-γιατρό, τον νόμο και τον κλέφτη, τον ωμό και τον μυθομανή. Τα βάζει στο μπλέντερ και τρώει τον πολτό.

Πολλά χρόνια μιας προϊούσας φτώχειας οδήγησαν στην κατάκτηση ενός εξαίσιου πάτου: του συλλογικού μιθριδατισμού. Ενα πολιτιστικό μη περαιτέρω. Μια αναισθησία για τα συλλογικά αγαθά, μια ερείπωση των συμπεριφορών, μια εξοικείωση με την αντι-δημοκρατία.

Η οικονομία στις μετρήσεις της κοινής γνώμης ανακτά τα πρωτεία από την υγεία. Ο πληθωρισμός που ροκανίζει εισοδήματα και πιέζει τους πολίτες ξαναπαίρνει κεφάλι στις αξιολογήσεις τους. Η οικονομία, φυσικά, εκλαμβάνεται ως απλή ταμειακή ευχέρεια, όπως η υγεία εκλαμβάνεται ως ανεμπόδιστη δραστηριότητα. Με μια αντιμετάθεση, η οικονομία γίνεται το ισοδύναμο της υγείας. Υποκατάστατο μιας βιολογικής και κοινωνικής ακεραιότητας. «Εδώ παπάς, εκεί παπάς, πού είναι ο παπάς;», Περίπου έτσι. Παπατζήδες στις εννοιολογήσεις.

Τρέμω τον διδακτισμό, αλλά είμαστε σε ένα επικίνδυνο πουθενά, χωρίς προβολές στο μέλλον, χωρίς εκτίμηση κινδύνων, χωρίς φυλαγμένο λίγο ψωμί για αύριο. Ενα δίλημμα έξω από την πολιτική επικαιρότητα (ήτοι, έγκαιρο): τελεία ή ερωτηματικό;