Ναυτιλία: Οι κυρώσεις στη Ρωσία και οι παρενέργειες για τα τάνκερ

Του Λάμπρου Καραγεώργου

Aνω – κάτω κινδυνεύει να γίνει η αγορά δεξαμενόπλοιων από μια ενδεχόμενη επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία εκ μέρους της Δύσης λόγω της ουκρανικής κρίσης, η οποία θα αφορά και τον περιορισμό των εξαγωγών πετρελαίου.

Η Ρωσία είναι ένας από τους μεγάλους εξαγωγείς πετρελαίου στον κόσμο, μέλος του ΟΠΕΚ+, και ως ενεργειακή δύναμη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ενα εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου είναι σίγουρο ότι θα στείλει ακόμη ψηλότερα τις τιμές του και θα προσθέσει νέα μεγάλη αναταραχή στην ήδη ταραγμένη αγορά των δεξαμενόπλοιων, με κάποιες κατηγορίες πλοίων να κερδίζουν και κάποιες άλλες να χάνουν.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Ρωσία παρήγε περίπου 9,9 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (Mb/d) το 4ο τρίμηνο του 2021 και έχει προγραμματίσει αύξηση παραγωγής στα 10,1 Mb/d το 1ο τρίμηνο του 2022. Η εγχώρια ζήτηση υπολογίζεται στα 3,57 Mb/d, άρα οι εξαγωγές είναι περίπου 6,5 Mb/d. Το ρωσικό αργό πετρέλαιο, σύμφωνα με μια ανάλυση του οίκου Poten, διοχετεύεται στην παγκόσμια αγορά, όμως οι σημαντικότεροι όγκοι κατευθύνονται σε Ευρώπη και Κίνα, μέσω δύο αγωγών αλλά και με δεξαμενόπλοια. Το σύστημα αγωγών Druzhba τροφοδοτεί μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ ο αγωγός East Siberia Pacific Ocean (ESPO) συνδέει τα κοιτάσματα πετρελαίου της Ρωσίας στην Ανατολική Σιβηρία με τις κινεζικές αγορές.

Επίσης, τα ρωσικά λιμάνια στη Βαλτική, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Ρωσική Απω Ανατολή είναι τα βασικά σημεία εξαγωγών πετρελαίου με δεξαμενόπλοια. Ο οίκος Poten υπολογίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος από τα 6,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, δηλαδή περί τα 4,5-5 εκατ. βαρέλια, που εξάγονται από τη Ρωσία μεταφέρονται στις αγορές της Ευρώπης διά θαλάσσης. Σχετικά λίγες είναι οι εξαγωγές διά θαλάσσης προς την Ασία και την Αμερική.

Η Ευρώπη

Ως εκ τούτου, πιθανές κυρώσεις που θα στοχεύουν στην απαγόρευση εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου θα έβλαπταν πολύ την Ευρώπη και σχεδόν καθόλου τις ΗΠΑ, εκτιμά ο οίκος Poten, και για τον λόγο αυτό οι αναλυτές θεωρούν σχεδόν απίθανο το σενάριο ευρωπαϊκές χώρες να εμφανιστούν πρόθυμες να επιβάλουν κυρώσεις στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, ειδικά τώρα που και οι τιμές του φυσικού αερίου είναι στα ύψη.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, εφόσον οι κυρώσεις επιβληθούν, αναμένεται μια σειρά αναταράξεων για τον κλάδο των δεξαμενόπλοιων. Πρώτα από όλα, οι τιμές του πετρελαίου βραχυπρόθεσμα θα εκτοξευθούν. Επίσης η Ευρώπη θα χρειαστεί να βρει εναλλακτικές πηγές αργού πετρελαίου ή/και προϊόντων αργού. Οπως εκτιμάται, αυτό που μπορεί να συμβεί είναι οι ευρωπαϊκές χώρες να ενισχύσουν τις αγορές προϊόντων αργού (βενζίνη κ.λπ.) για να αποτρέψουν τις ελλείψεις. Μια τέτοια εξέλιξη θα προσφέρει μια σημαντική βραχυπρόθεσμα ώθηση στη διατλαντική αγορά (Αμερικής – Ευρώπης) με τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς προϊόντων τύπου MR (medium range μεταφορικής ικανότητας 25.000-44.999 dwt), που δραστηριοποιούνται συνήθως σε αυτή την αγορά.

Πρόσθετες αγορές μπορεί να γίνουν από τη Μέση Ανατολή και την Ασία, ευνοώντας τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς προϊόντων τύπου LR1 (Long Range 1 45.000-79.999 dwt) και LR2 (80.000-159.999 dwt).

Ο ΟΠΕΚ

Οσον αφορά το αργό πετρέλαιο, τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια θα πρέπει να στραφούν στις χώρες του ΟΠΕΚ και στη Μέση Ανατολή. Αυτό δημιουργεί και ενδιαφέρον δίλημμα για τις χώρες του ΟΠΕΚ, οι οποίες θα πρέπει να υπολογίσουν εάν θα αυξήσουν τις εξαγωγές τους στην Ευρώπη ενόσω ένας από τους εταίρους τους (Ρωσία) είναι στόχος των κυρώσεων. Εάν ο ΟΠΕΚ αυξήσει τις εξαγωγές του στην Ευρώπη, είναι πιθανό να αξιοποιηθούν περισσότερα Very Large Crude Carrier (VLCC, 200.000-320.000 dwt), ενώ αρνητικά θα λειτουργήσει η εξέλιξη αυτή για τα πλοία Aframax (80.000-120.000 dwt) και Suezmax (120.000-200.000 dwt).

Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία θα πρέπει να αναζητήσει εναλλακτικούς πελάτες για το αργό της, κάποιοι από τους οποίους πιθανότατα θα είναι στην Κίνα. Αυτό θα σημαίνει περισσότερα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων από τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα. Οι υποδομές φορτώσεων στα λιμάνια της Ρωσίας όμως δεν υποστηρίζουν VLCC, επομένως τα Suezmax και σε μικρότερο βαθμό τα Aframax θα χρησιμοποιηθούν, αυξάνοντας τον όγκο μεταφερόμενου φορτίου καθώς είναι μικρότερου, από τα VLCC, μεγέθους πλοία.

Συνοπτικά, σε ένα σενάριο όπου επιβάλλονται κυρώσεις στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, ενδέχεται να υπάρξουν πολύ υψηλότερες τιμές πετρελαίου και ναύλων δεξαμενόπλοιων. Οι κυρώσεις θα διαταράξουν τις εμπορικές ροές προσώρας προς όφελος των δεξαμενόπλοιων. Ομως, εάν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν υψηλές για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό θα μπορούσε να περιορίσει την οικονομική δραστηριότητα και τη ζήτηση αργού, με αρνητικές επιπτώσεις στο εμπόριο και στους ναύλους των δεξαμενόπλοιων.