Σεζέν Ακσού: Γιατί ο Ερντογάν «πυροβολεί» το «Μικρό Σπουργίτι» της Τουρκίας;

Καθώς τα προβλήματα συσσωρεύονται στην Τουρκία -από την παραπαίουσα οικονομία και την τοξική πολιτική πόλωση ενόψει των εκλογών του 2023 (ή όποτε τέλος πάντων αυτές γίνουν), έως τις γεωπολιτικές εντάσεις- ακόμη και η υπόνοια επικρίσεων κατά της κυβέρνησης Ερντογάν αρκεί για να σε βάλει στο στόχαστρο.

Τελευταία παραδείγματα αποτελούν δύο γυναίκες.

Η μία είναι η γνωστή στη γείτονα δημοσιογράφος του δικτύου Tele1 Σεντέφ Καμπάς,  που προφυλακίστηκε το Σάββατο για «εξύβριση» του Τούρκου προέδρου και τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ποινή φυλάκισης 1-5 ετών.

Το… «έγκλημα» που διέπραξε ήταν η αναφορά της, στη διάρκεια τηλεοπτικής εκπομπής, σε ένα διάσημο ρητό στην Τουρκία.

«Λέει ότι “η εστεμμένη κεφαλή γίνεται σοφότερη”, όμως βλέπουμε πως αυτό δεν αληθεύει», ανέφερε. «Δεν γίνεται βασιλιάς το βόδι που μπαίνει στο παλάτι, γίνεται στάβλος το παλάτι».

Την ίδια δήλωση ανήρτησε μετέπειτα στο Twitter. Προφανώς, ο Ταγίπ Ερντογάν το πήρε… προσωπικά.

5. Sınıf bir artist. Zilli !! O ucuz numaralar bize sökmez.

pic.twitter.com/AgBfr5Wy8r

— KORKMAZ KARACA🇹🇷🇹🇷 (@korkmazkaraca31) January 22, 2022

Η δεύτερη και ίσως ακόμη πιο σοκαριστική περίπτωση είναι αυτή της 68χρονης Σεζέν Ακσού: της διεθνώς αναγνωρισμένης   «βασίλισσας» της σύγχρονης τουρκικής μουσικής και μιας από τις σημαντικότερες φωνές στη γειτονική χώρα.

Γνωστή με το παρατσούκλι «Μικρό Σπουργίτι», τις τελευταίες ημέρες μπήκε ξαφνικά στο «στόχαστρο» ισλαμιστών και εθνικιστών, ακόμη και του ίδιου του προέδρου Ερντογάν.

Αφορμή αποτέλεσε ένα -«βλάσφημο», όπως όψιμα χαρακτηρίστηκε- τραγούδι της, το «Şahane Bir Şey Yaşamak» («Πόσο υπέροχο να είσαι ζωντανός»), που είχε κυκλοφορήσει προ πενταετίας και η ίδια αποφάσισε να το αναρτήσει εκ νέου την Πρωτοχρονιά στο κανάλι της You Tube, ευχόμενη στους συμπολίτες της για το νέο έτος.

Με πρόσχημα… «τον Αδάμ και την Εύα»

«Ευχαρίστηση και πόνος, σχέδια και παιχνίδια, να στέκεσαι ψηλά ή να πιάνεις πάτο, είναι υπέροχο να είσαι ζωντανός», λένε οι στίχοι του τραγουδιού.

«Να ‘μαστε, σε ένα τρενάκι του τρόμου, πηγαίνοντας κατευθείαν στην καταστροφή, απλά πείτε γεια στον Αδάμ και στην Εύα, αυτούς τους αδαείς».

Αν και το τραγούδι χρονολογείται από το 2017, η  αναδημοσίευσή του, συνοδεία ενός προσωπικού μηνύματος της Ακσού προς τους συμπολίτες της με ευχές για «άνευ όρων ελευθερία» και «εγκαθίδρυση πραγματικής Δικαιοσύνης» άνοιξαν για τη διάσημη Τουρκάλα τις «Πύλες της Κολάσεως».

Οι επιθέσεις εναντίον της άρχισαν με υβριστικές αναρτήσεις στο Twitter, όπου χρήστες την κατηγορούσαν για βλασφημία (κατά το Ισλάμ, ο Αδάμ είναι ο πρώτο προφήτη του Ισλάμ, αποδίδοντας στον ίδιο και στην Εύα θρησκευτικούς τιμητικούς τίτλους).

Συνεχίστηκαν με έμμεση, πλην σαφή στοχοποίησή της από την πανίσχυρη Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet), που με ανακοίνωσή της προειδοποίησε τους Τούρκους να προσέχουν τις ευαισθησίες του κοινού όταν αναφέρονται σε θρησκευτικά πρόσωπα, αποφεύγοντας να κατονομάσει την Σεζέν Ακσού.

Το μήνυμα ήταν ωστόσο ξεκάθαρο για τους Τούρκους ισλαμο-εθνικιστές. Μέλη του αυτοαποκαλούμενου «Κινήματος Εθνικής Επιβίωσης» (που διατηρεί στενούς δεσμούς και με το κυβερνών κόμμα AKP) πολιόρκησαν την περασμένη εβδομάδα το σπίτι της Ακσού στην Κωνσταντινούπολη, απειλώντας ότι οι κινητοποιήσεις εναντίον της θα συνεχιστούν.

«Αν είσαι σπουργίτι, μείνε σπουργίτι, μην φιλοδοξείς να γίνεις κοράκι», προειδοποίησε την εμβληματική Τουρκάλα ο εθνικιστής σύμμαχος του Ερντογάν και ηγέτης του ακροδεξιού MHP, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, μάλιστα από βήματος της  κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του.

Μέχρι τη μουσουλμανική προσευχή της περασμένης Παρασκευής, τον λόγο είχε πάρει πια ο ίδιος ο Ερντογάν, υποκινώντας το μίσος και τη βία από το μιχράμπ (βωμό) του Τσαμλιτζά Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη, το μεγαλύτερο της Τουρκίας.

«Καμία γλώσσα δεν μπορεί να διαφημίζει τον προφήτη μας Αδάμ» και «να λέει αυτές τις λέξεις για την μητέρα μας Εύα», τόνισε. «Είναι καθήκον μας να κόψουμε αυτές τις γλώσσες!».

Στο μεσοδιάστημα, οι αναφορές για απειλές κατά ζωής σε βάρος της Σεζέν Ακσού πλήθαιναν.

Το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο της Τουρκίας έδωσε ήδη εντολή στα ΜΜΕ της γείτονος να μην μεταδίδουν το «βλάσφημο» τραγούδι.

Επικαλούμενη δε το άρθρο 216/3 του τουρκικού Ποινικού Κώδικα περί «δημόσιας υποβάθμισης των θρησκευτικών αξιών» (που έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις για τη φίμωση διανοούμενων, αλλά και των πρόσφατων φοιτητικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου), ομάδα δικηγόρων με έδρα την Άγκυρα κατέθεσε μήνυση κατά της τραγουδίστριας, συνθέτριας και στιχουργού που έχει επί σχεδόν πέντε δεκαετίες δοξάσει η Τουρκία.

View this post on Instagram

A post shared by Sezen Aksu ⠀ོ (@f.sezenaksu)

«Δεν μπορείς να με σκοτώσεις»

«Είμαι το θήραμα, εσύ είσαι ο κυνηγός. Πυροβόλησε.

Δεν μπορείς να με αισθανθείς. Δεν μπορείς να συνθλίψεις τη γλώσσα μου», ήταν η έμμεση απάντηση της Ακσού στον Ερντογάν.

«Δεν μπορείς να με σκοτώσεις. Η φωνή μου, το όργανό μου, έχω μια λέξη όταν λέω ότι είμαι όλοι», αναφέρει στους στίχους ενός νέου τραγουδιού που έγραψε και ανήρτησε μέσα στο Σαββατοκύριακο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο ιστολόγιό της, μαζί με ευχαριστίες σε όσους έσπευσαν να τη στηρίξουν.

Πράγματι, πολιτικοί της αντιπολίτευσης, καλλιτέχνες και πλήθος χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εκφράζονται δημόσια υπέρ της, κυρίως μέσω του Twitter, στο hashtag #SezenAksuYalnızDeğildir:  «Η Σεζέν Ακσού δεν είναι μόνη».

View this post on Instagram

A post shared by Sezen Aksu ⠀ོ (@f.sezenaksu)

«Οι καλλιτέχνες θα μιλούν. Είναι η φωνή στην ψυχή αυτής της χώρας. Κανείς δεν μπορεί να τις κάνει να σιωπήσουν, για να αλλάξει την ατζέντα», έγραψε στο Twitter o κεμαλιστής δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και ένας από τους πιθανούς αντιπάλους του Ερντογάν στις επόμενες προεδρικές εκλογές, Εκρέμ Ιμάμογλου.

Στην ανάρτησή του μάλιστα μνημόνευσε, μαζί με την Ακσού, τον Ταρκάν και τον Μουσταφά Σαντάλ: δύο καλλιτέχνες που επίσης στοχοποιήθηκαν από την τουρκική κυβέρνηση, επειδή άσκησαν κριτική για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη γείτονα.

Sanatçıdır konuşacak.

Sanatçılar bu ülkenin iç sesidir. Kimse gündem değiştirmek için bu sesleri kısamaz. #Tarkan #SezenAksu #MustafaSandal

— Ekrem İmamoğlu (@ekrem_imamoglu) January 18, 2022

«Η Τουρκία μπορεί να αναπτυχθεί μόνο εάν υπάρχει ελευθερία σκέψης και έκφρασης», έγραψε στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου, πρώην στενός συνεργάτης του Ερντογάν και πάλαι ποτέ «τσάρος» της οικονομίας,  Αλί Μπαμπατζάν.

«Η στοχοποίηση της Ακσού είναι απαράδεκτη», προσέθεσε, προκαλώντας ωστόσο αντιδράσεις μέσα στο ίδιο του το κόμμα, από το οποίο παραιτήθηκε ήδη ένα τοπικό στέλεχος, σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Türkiye ancak fikir ve ifade özgürlüğü zemininde yükselebilir.

Sanatçılarımız da sanatlarını icra ederken özgür olmalıdır. Şarkı sözlerini çarpıtan zihniyet bu ülkeye sadece kötülük yapmaktadır.#SezenAksu’nun hedef alınması kabul edilemez.

— Ali Babacan (@alibabacan) January 17, 2022

Την αλληλεγγύη τους έχουν έχουν επίσης εκφράσει δημόσια πολλοί καλλιτέχνες, μεταξύ αυτών και ο κορυφαίος Τούρκος συνθέτης Ζουλφί Λιβανελί καθώς και πλήθος νεαρών κυρίως μουσικών, που διδάχθηκαν μέσα από το έργο της Σεζέν Ακσού.

Δεδομένου του καλλιτεχνικού -και όχι μόνο- εκτοπίσματός της, ωστόσο, η στήριξη που έχει λάβει μέχρι στιγμής δεν είναι η αρμόζουσα, σχολιάζει ο αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας Ahval, Γιαβούζ Μπαϊντάρ, κάνοντας λόγο για «ταλιμπανοποίηση της Τουρκίας»

View this post on Instagram

A post shared by Sezen Aksu ⠀ོ (@f.sezenaksu)

Μια πολιτικοποιημένη «ντίβα»

Η Σεζέν Ακσού έχει μακρά πορεία.

Η καριέρα της μετρά σχεδόν 50 χρόνια, στη διάρκεια της οποίας «πάντρεψε» την εγχώρια παραδοσιακή μουσική με τη δυτική και επηρέασε έκτοτε βαθιά τη σύγχρονη μουσική σκηνή στην Τουρκία.

Εχει συμπεριληφθεί στις 50 κορυφαίες φωνές διεθνώς από το Αμερικανικό Εθνικό Δημόσιο Ραδιόφωνο. Οι πωλήσεις των άλμπουμ της φτάνουν τα 40 εκατομμύρια παγκοσμίως.

Οι διεθνείς συνεργασίες της, πολλές. Μεταξύ αυτών με τον Γκόραν Μπρέγκοβιτς και με αρκετούς Έλληνες τραγουδιστές και μουσικούς.

Από τις πλέον πετυχημένες είναι αυτές με τη Χαρούλα Αλεξίου, με την οποία είχαν δώσει και κοινή συναυλία τον Νοέμβριο του 1999 στο αθηναϊκό Παλλάς, λίγες εβδομάδες μετά τους καταστροφικούς σεισμούς σε Ελλάδα και Τουρκία, προς στήριξη των σεισμόπληκτων, αλλά και της ελληνοτουρκικής φιλίας.

View this post on Instagram

A post shared by Sezen Aksu ⠀ོ (@f.sezenaksu)

Λαμπρή στιχουργός, η Ακσού συνδυάζει καθημερινές φράσεις ή και αυθάδεις εκφράσεις σε πιασάρικα ρεφρέν και αποτυπώνει στα τραγούδια της τις πραγματικές πτυχές της ζωής των Τούρκων.

Στήριξε σθεναρά τις μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013, αφιερώνοντας στους εξεγερεμένους το τραγούδι «Yeni ve Yeni Kalanlar» («Οι νέοι και αυτοί που παραμένουν νέοι»).

Εξέφρασε επίσης την υποστήριξή της στον διάλογο με τους Κούρδους επί τότε πρωθυπουργίας Ερντογάν.

Προ δεκαετίας, έδωσε μια θρυλική, αξέχαστη πολυπολιτισμική συναυλία στην Έφεσο, τραγουδώντας στα   κουρδικά, αρμενικά, αραβικά, ποντιακά, μέχρι και στα ελληνικά, ερμηνεύοντας το «Πίστα από φώσφορο» της Χαρούλας Αλεξίου.

Απέκτησε το προσωνύμιο «η Λίζα Μινέλι της Τουρκίας», λόγω της στήριξης που έδωσε στο κίνημα LGBTG+ στη χώρα της, κόντρα στον «σκοταδισμό» της ισλαμιστικής κυβέρνησης.

Είναι ένθερμη ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, του αγώνα των γυναικών για ισότητα και περιβαλλοντικών ζητημάτων.

«Όπως γνωρίζετε, το θέμα δεν είμαι εγώ, είναι η χώρα», αναφέρει στο τελευταίο μήνυμά της. «Γράφω εδώ και 47 χρόνια και θα συνεχίσω. Σας ευχαριστώ».

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εν τω μεταξύ, υπάρχουν ακόμη και αναρτήσεις Τούρκων που απειλούν ότι θα  τη λιντσάρουν δημόσια.

Στη σημερινή Τουρκία, έχει σαφώς στηθεί ένα νέο «κυνήγι μαγισσών».