ΚΚΕ – Παλλαϊκό Μέτωπο: Η πρώτη είσοδος στη Βουλή

Οι εκλογές της 26^ης Ιανουαρίου 1936 είναι οι εκλογές κατά τις οποίες , το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, υπό τον πολιτικό σχηματισμό του «Παλλαϊκού Μετώπου» εισέρχεται για πρώτη φορά στη Βουλή.

Συγκεκριμένα ο κομμουνιστιστικός σχηματισμός έλαβε το 5,76% των ψήφων, ποσοστό που του εξασφάλισε 15 βουλευτικές έδρες.

Το «Ελεύθερον Βήμα» καλύπτει τα πρώτα, τότε, κοινοβουλετικά βήματα του ΚΚΕ και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν.

Tα χρόνια εκείνα, το να διεξαχθούν εκλογές χωρίς έκτροπα και επεισόδια αποτελούσε πραγματική είδηση.

Γράφει το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 27ης Ιανουαρίου 1936:

«Μάλιστα! Η χθεσινή ημέρα των εκλογών υπήρξεν ημέρα νίκης του ελληνικού λαού. Διότι άσχετα με τα αποτελέσματα, τούς αριθμούς, την επιτυχίαν ή την αποτυχίαν του ενός ή του άλλου κόμματος η χθεσινή εκλογέ με τον τρόπον που διεξήχθη απέδειξεν ένα πολιτισμόν ο οποίος ασφαλώς υπήρξε νίκη του.

»Με τον πολιτισμόν του αυτόν απήντησεν εις τους θορυβοποιούς, οι οποίοι από ημερών κατέβαλλον προσπαθείας διά να δημιουργήσουν μίαν ατμόσφαιραν τρομοκρατίας και ανησυχίας υπό την οποίαν να εξεδηλούτο αποχή από τας κάλπας.

»Άφοβος και ανεπηρέαστος ο ελληνικός λαός προσήλθε χθες από το πρωί εις τας κάλπας. Είχε απόλυτον συνείδησιν της ψήφου του και είχε πλήρη αντίληψιν της σημασίας της χθεσινής ψηφοφορίας.

»Το κύρηγμα της αγάπης και της συμφιλιώσεως είχε δημιουργήση βαθειές τις ρίζες του. Και ο κόσμος προσήρχετο ήσυχος αποβλέπων εις την αποκατάστασιν της γαλήνης και της ομαλότητος.

»Η εικών των διαφόρων τμημάτων ήτο εντελώς διαφορετική της εικόνος των άλλων περιόδων και των άλλων προηγουμένων εκλογών».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 27.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

(…)

»Ο καθείς από τους υποψηφίους εσκέπτετο ότι η διαλογή των ψηφοδελτίων θα έλυε διαφορές και θα καθάριζε τα πράγματα…

»Δραστηριώτατοι οι αντιπρόσωποι του παλλαϊκού μετώπου. Αλλά και φιλομειδέστατοι, αντιθέτως προς την βλοσυρότητα μερικών φυσιογνωμιών γιγάντων…Τα τμήματα έξω και μέσα στρωμένα με λευκά χαλιά: από ψηφοδέλτια.

»Γύρω από τα πεταγμένα αυτά ψηφοδέλτια πολλοί μετεβάλλοντο εις οιωνοσκόπους. Έκαμναν πρόχειρες καταμετρήσεις των πεταγμένων και έβγαζαν συμπεράσματα περί των αποτελεσμάτων.

–       Οι φιλελεύθεροι! Δεν χωρεί αμφιβολία

–       Προλεταριάτο, σύντροφε…

–       Κανέλλος…

(…)

»Εις τους προσφυγικούς συνοικισμούς, την Νέαν Κοκκινιάν, την Δραπετσώνα, τα Ταμπούρια και το Πέραμα εψηφίζοντο από πρωΐας με φανατισμόν οι φιλελεύθεροι υποψήφιοι, ελάμβανον δε ψήφους και οι κομμουνισταί».

Το ιδιώνυμο

Όπως ήταν φυσικό η είσοδος του ΚΚΕ στη Βουλή έφερε σε πρώτο πλάνο τον νόμο που έμεινες στην ιστορία ως το «Ιδιώνυμο». Τον νόμο δηλαδή 4229 που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου το 1929 και με βάση τον οποίο ο κομμουνισμός αντιμετωπιζόταν ως ένα ειδικό – ιδιώνυμο αδίκημα.

Με αφορμή λοιπόν μία σειρά άρθρων στο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», του στενού συνεργάτη του Ελευθερίου Βενιζέλου, Παναγή Βουρλούμη, ο Δημήτρης Γληνός, εξέχουσα προσωπικότητα του ελληνικού πνεύματος και του κομμουνισμού στην Ελλάδα, στέλνει στην εφημερίδα επιστολή με τίτλο «Η Αλήθεια περί Κομμουνιστών» και «Οι Κομμουνισταί και το Εθνος» στις οποίες απαντά για τις κατηγορίες της «χρηματοδοσίας έξωθεν» και τη στάση του ΚΚΕ στο Μακεδονικό.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 30.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η χρηματοδότηση

«Α. Όλα τα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος και ο πιο φτωχός εργάτης και αγρότης συνεισφέρουνε ταχτικά και υποχρεωτικά ωρισμένη συνδρομή στο κόμμα κάθε μήνα. (…)

Β. Όλα τα έντυπα του κόμματος συντηρούνται από την κυκλοφορία τους. (…)

Γ. Στις εκλογές και άλλες εξαιρετικές περιστάσεις το κόμμα ενεργεί ανοιχτό έρανο, που δημοσιεύεται ταχτικά και αναλυτικά στο “Ριζοσπάστη”. (…)

Δ. Η “Εργατική Βοήθεια” σωματείο εξωκομματικό, έχοντας δεκάδες χιλιάδες μέλη, κατορθώνει με τις συνεισφορές τους να συντηρή πενιχρότατα τους πολυάριθμούς πολιτικούς κατάδικους και εξόριστους. (…)

Ε. Οι βουλευτές του κομμουνιστικού κόμματος το μεγαλύτερο μέρος από τη βουλευτική τους αποζημίωση το συνεισφέρουνε στο ταμείο του κόμματος, κρατώντας το απόλυτα απαραίτητο για τη διαβίωσή τους»

Το Μακεδονικό

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 31.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Για το Μακεδονικό Ζήτημα και τις κατηγορίες εις βάρος του ΚΚΕ ότι κρατούσε αντεθνική στάση, ο Δημήτρης Γληνός σημειώνει:

«Το κομμουνιστικό κόμμα της Ελλάδας, απάνω στο ζήτημα των εθνοτήτων ακολουθούσε και ακολουθεί τη θεωρητική αρχή της αυτοδιάθεσης και του αυτοκαθορισμού των λαών. (…)

»Αυτή η αρχή ήταν η ηθική δικαίωση όλων των απελευθερωτικών αγώνων, και του δικού μας λαού, ενάντια στους Τούρκους. Αυτή την αρχή διακήρυξαν και οι Σύμμαχοι στον παγκόσμιο πόλεμο για να παρασύρουν όλους τους αλύτρωτους λαούς με το μέρος των.

(…)

»Ακολουθώντας λοιπόν αυτή την αρχή το νεαρό κομμουνιστικό κόμμα της Ελλάδος με τρόπο περισσότερο δογματικό και απόλυτο, και λιγότερο προσαρμοσμένο στα δεδομένα της ρευστής ακόμη τότε πραγματικότητας, γιατί είτανε πρόσφατη η ανταλλαγή των πληθυσμών και όχι συμπληρωμένη και οριστική η εγκατάσταση των προσφύγων στη Μακεδονία και τη Θράκη, διατύπωσε στο συνέδριο του 1924 το σύνθημα της “ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης”, φυσικά με την προϋπόθεση πως το σύνθημα αυτό ήτανε σύμφωνο με τη βασική αρχή της απόλυτα ελεύθερης αυτοδιάθεσης των λαών και με την πεποίθηση πως έτσι θα ελυνόταν οριστικά το Μακεδονοθρακικό ζήτημα και θα έπαυαν οι αγώνες, οι πόλεμοι και οι διωγμοί.  (…)

»Μετά το 1930, το σύνθημα γίνεται κάπως πιο αφηρημένο και λιγότερο κατηγορηματικό “αυτοδιάθεση των καταπιεζόμενων εθνοτήτων ως τον αποχωρισμό τους από το κράτος”. Και τέλος του Μάρτη του 1935 παίρνει την οριστική του και σύμφωνη με τα δεδομένα της αντικειμενικής και παγιωμένης πια πραγματικότητας “ισονομία των μειονοτήτων”.

»Όλα τα επίσημα έγγραφα και οι αποφάσεις και οι υπεύθυνες ερμηνείες του συνθήματος αυτού δείχνουν ότι το κόμμα, σύμφωνο πάντα με τη βασική αρχή της αυτοδιάθεσης και του αυτοκαθορισμού των λαών, αναγνωρίζει ότι “Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ”, άρα η ελληνική Μακεδονία και Θράκη αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του ελληνικού κράτους».

Διαβάστε επίσης: Ο θάνατος του Παύλου Μελά

Το «Παλλαϊκό Μέτωπο» στο επίκεντρο των εξελίξεων

Την ίδια στιγμή στην ελληνική βουλή, η σχετική πλειοψηφία του κόμματος των Φιλελευθέρων, 122 έδρες έναντι 72 του «Λαϊκού Κόμματος», έχει οδηγήσει σε διαδικασίες αναζήτησης συνεργασιών για τη δημιουργία κυβέρνησης.

Οι βουλευτές του «Παλλαϊκού Μετώπου» δηλώνουν αντίθετοι σε συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης, σημειώνοντας πως είναι αντίθετοι σε «οιανδήποτε κυβέρνησιν, εις την οποίαν θα συμμετείχε το κονδυλοθεοτοκικόν κόμμα με το γνωστόν φασιστικοδικτατορικόν παρελθόν του και πρόγραμμα».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 30.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τον Φεβρουάριο του 1936, το παρασκήνιο των διαβουλεύσεων για την εκλογή προέδρου της Βουλής είναι πολύ έντονο και οι προσπάθειες των δύο μεγάλων αστικών κομμάτων, των «Φιλελευθέρων» και του «Λαϊκού Κόμματος»  να εξασφαλίσουν τη στήριξη του «Παλλαϊκού Μετώπου» δεν μένουν για πολύ στο παρασκήνιο

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 1.3.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Bεβαίως, το γεγονός των ημερών, όπως αποκαλύφθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα ήταν το «Σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα».

Το «Σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα»

Πρόκειται για τη συμφωνία μεταξύ των επικεφαλής των Φιλελευθέρων και Παλλαϊκού Μετώπου, Θεμιστοκλή Σοφούλη και Στέλιου Σκλάβαινα η οποία προέβλεπε από τη μία πλευρά, ότι το Παλλαϊκό Μέτωπο θα στήριζε τους υποψήφιους των Φιλελευθέρων για το προεδρείο της Βουλής και έδινε ψήφο ανοχής στην κυβέρνηση που θα σχηματιζόταν με τη συμμετοχή των Φιλελευθέρων, ενώ από την άλλη οι Φιλελεύθεροι θα καταργούσαν το «Ιδιώνυμο», θα αμνήστευαν τους πολιτικούς κρατούμενους και εξόριστους και θα διέλυαν τις φασιστικές οργανώσεις.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 25.4.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η συνεργασία, την εποχή εκείνη, ενός αστικού κόμματος με το κομμουνιστικό «Παλλαϊκό Μέτωπο» ήταν ένα ισχυρότατο πολιτικό ταμπού και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στις τάξεις των αντιπάλων αλλά και των υποστηρικτών των «Φιλελευθέρων»

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 25.4.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η τοποθέτηση του «Ελεύθερου Βήματος» στο κύριο άρθρο του είναι ενδεικτική:

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 25.4.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Διαβάστε επίσης: Δικτατορία 4ης Αυγούστου – Ποιο ήταν το μεταξικό καθεστώς

Ο Μεταξάς στην πρωθυπουργία

Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Μέσα σε αυτό το θυελλώδες κλίμα και αφού στις 13 Απριλίου έχει προηγηθεί ο θάνατος του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Δεμερτζή, ο Ιωάννης Μεταξάς λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης με 241 υπέρ, 16 κατά και 4 λευκά και αναλαμβάνει την πρωθυπουργία της χώρας.

Αρνήθηκαν να του δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης οι 15 βουλευτές του «Παλλαϊκού Μετώπου» και ο Γεώργιος Παπανδρέου.

Λίγους μήνες αργότερα,ο Ιωάννης Μεταξάς θα καταλύσει το Σύνταγμα και θα εγκαθιδρύσει τη δικτατορία της «4ης Αυγούστου».