Πώς η Όμικρον «Stealth» ξεφεύγει από τα ραντάρ

Η Ομικρον 2 δεν έχει βαφτιστεί από τους επιστήμονες «Omicron Stealth» τυχαία. Οπως το μαχητικό αεροπλάνο ξεφεύγει από τα εχθρικά ραντάρ, έτσι και η νέα υποπαραλλαγή βρίσκει τρόπους να ξεφεύγει από τα ραντάρ των διαγνωστικών εργαλείων, με αποτέλεσμα ένας αριθμός διαγνώσεων που αποδίδονται στη Δέλτα να είναι στην πραγματικότητα Ομικρον 2.

Πού οφείλεται αυτό; Στο γεγονός ότι η νέα υποπαραλλαγή δεν φέρει μια μετάλλαξη που παρουσιάζει η Ομικρον και η οποία χρησιμοποιείται ευρέως ως δείκτης για να τη διαχωρίζουν οι επιστήμονες από την παραλλαγή Δέλτα. Εντούτοις και παρά την ιδιότητά της να θολώνει τα νερά, από τις  παρατηρήσεις σε χώρες όπου πλέον κυκλοφορεί ευρέως προκύπτει πως δεν ευθύνεται για νέες νοσηλείες και σοβαρή νόσο.

Μάλιστα, η Ομικρον δεν είναι απλώς… διπρόσωπη, αφού έχει εντοπιστεί ακόμη μία εκδοχή της. Πιο συγκεκριμένα, το στέλεχος της Μποτσουάνα που αναφέρεται επίσημα ως παραλλαγή B.1.1.529 έχει τρεις κύριες υποπαραλλαγές: τη BA.1, τη BA.2 και τη BA.3. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από 99% των περιπτώσεων που προσδιορίστηκαν ως και τον Δεκέμβριο αφορούσαν την BA.1, αυτή που ως τώρα αναφέραμε γενικά ως Ομικρον, με την υποπαραλλαγή BA.2 να κερδίζει, εντούτοις, τις τελευταίες εβδομάδες έδαφος.

Οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), Λίνα Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Γκίκας Μαγιορκίνης (επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας) και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και πρύτανης ΕΚΠΑ) εξηγούν ότι «σε μοριακό επίπεδο η υποπαραλλαγή Ομικρον 2 ή BA.2 παρουσιάζει κάποιες κοινές αλλά και πολλές διαφορετικές μεταλλάξεις συγκριτικά με τη BA.1».

Είναι σημαντικό, δε, να υπογραμμιστεί ότι οι διαφορές BA.1 και BA.2 είναι περισσότερες από εκείνες μεταξύ της αρχικής υποπαραλλαγής Ομικρον και της παραλλαγής Αλφα.

«Αυτό δημιούργησε ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα, καθώς τέτοιες μοριακές διαφορές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διαφορετικές ιδιότητες όσον αφορά την ανίχνευση, τη μολυσματικότητα, τη σοβαρότητα της νόσησης ή την αποτελεσματικότητα των εμβολίων» εξηγούν οι έλληνες ειδικοί. Διευκρινίζουν, όμως, πως η Ομικρον 2 ανιχνεύεται από τα κλασικά διαγνωστικά τεστ, όπως και η Ομικρον.

«Ωστόσο, έχει ονομασθεί «stealth», γιατί η Ομικρον 2 δεν έχει μια μετάλλαξη που παρουσιάζει η Ομικρον και η οποία χρησιμοποιείται ευρέως ως δείκτης για να τη διαχωρίζουμε από την παραλλαγή Δέλτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένας αριθμός διαγνώσεων που αποδίδονται σε Δέλτα να είναι στην πραγματικότητα Ομικρον 2».

Παράλληλα, δεδομένα από χώρες όπου πραγματοποιείται αναλυτική γονιδιωματική ανάλυση, όπως οι σκανδιναβικές, συνηγορούν ότι η Ομικρον 2 είναι πιο μεταδοτική από την BA.1. Χαρακτηριστικά, στη Δανία η BA.2 αντιπροσώπευε το 20% όλων των κρουσμάτων την τελευταία εβδομάδα του 2021, ποσοστό που αυξήθηκε σε 45% τη δεύτερη εβδομάδα του 2022.

Στη Νορβηγία, η Ομικρον 2 είχε ανιχνευθεί σε επτά περιπτώσεις ως τις 4 Ιανουαρίου. Μόλις 15 μέρες μετά τα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα της ΒΑ.2 ανήλθαν σε 611. Αύξηση των περιπτώσεων ΒΑ.2 παρουσιάζουν και άλλες χώρες, όπως η Βρετανία και η Σουηδία, αλλά όχι στο ίδιο αριθμητικό επίπεδο με τη Δανία, μέχρι στιγμής τουλάχιστον.

Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, υπενθυμίζεται πως πρόσφατα εντοπίστηκαν τα πρώτα κρούσματα της μετάλλαξης Ομικρον 2 σε ταξιδιώτες από το εξωτερικό που έχουν ιχνηλατηθεί. Ομως, παρά τον συναγερμό που έχει σημάνει, ένα ιδιαίτερα στοιχείο είναι ότι δεν φαίνεται να αποδίδονται στην Ομικρον 2 άλλα χαρακτηριστικά πιο επικίνδυνης συμπεριφοράς. Στη Δανία, για παράδειγμα, δεν βρέθηκε διαφορά στις νοσηλείες από BA.2 σε σύγκριση με τη BA.1.

Εν τω μεταξύ, με ενδιαφέρον αναμένονται ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι στην υποπαραλλαγή αυτή. «Επικρατεί αισιοδοξία ότι τα εμβόλια θα συνεχίσουν να προστατεύουν από σοβαρή νόσηση και θάνατο λόγω COVID-19 και ύστερα από μόλυνση με την Ομικρον 2» σημειώνουν οι ειδικοί του ΕΚΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, οι εταιρείες Pfizer και BioNTech ανακοίνωσαν ότι ξεκίνησαν κλινικές μελέτες μιας νέας εκδοχής του εμβολίου ειδικά σχεδιασμένου (και) έναντι της Ομικρον, δεδομένου πως έχει αποδειχθεί πως διαφεύγει μερικώς από την προστασία των εμβολίων.