Φυσικό αέριο: Από πού θα μπορούσε να αγοράσει η Ευρώπη αν η Ρωσία κλείσει τις στρόφιγγες

Η διαρκώς εντεινόμενη κρίση στην Ουκρανία, απειλεί να φουντώσει κι άλλη μια κρίση που μαίνεται εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας: εκείνη των προμηθειών ενέργειας. Η τιμή αγοράς φυσικού αερίου έχει ήδη ξεπεράσει κάθε ρεκόρ, εν μέσω του ψυχρού ευρωπαϊκού χειμώνα και τα νοικοκυριά έχουν δει το κόστος ζωής να αυξάνεται σημαντικά.

Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης, παρέχοντάς της το ένα τρίτο του συνολικού όγκου του καυσίμου που χρησιμοποιεί σε ετήσια βάση, μέσω αγωγών που διατρέχουν την Ουκρανία. Στη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς, η Ρωσία έχει ήδη περιορίσει το αέριο που διοχετεύει στην Ευρώπη, όμως ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούν ότι σε περίπτωση εισβολής, ο Βλάντιμιρ Πούτιν θα μπορούσε να προκαλέσει ενεργειακή καταστροφή, κλείνοντας εντελώς τις στρόφιγγες, ως μοχλό πίεσης ενάντια στις απειλούμενες κυρώσεις.

• Διαβάστε επίσης: Φυσικό αέριο: Τι θα συμβεί στην Ευρώπη αν ο Πούτιν κλείσει τις στρόφιγγες

Παράλληλα, μόλις χθες οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι προτίθενται να παγώσουν τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος θα διοχέτευε αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία, χωρίς να έχουν προς το παρόν αποσαφηνίσει ποια είναι η θέση της δεύτερης, που παραδοσιακά θεωρεί πως η καλύτερη μέθοδος διαχείρισης των διεθνών σχέσεων με τη Ρωσία είναι ο κατευνασμός μέσω της προσέγγισης, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από υψηλή ενεργειακή εξάρτηση από αυτή.

Λίγες ημέρες πριν, οι ΗΠΑ είχαν ανακοινώσει ότι προχωρούν προς την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας που «θα διασφαλίζει ότι η Ευρώπη θα μπορέσει να περάσει τον χειμώνα και την άνοιξη», μέσω της αποστολής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις σημαντικότερες χώρες-παραγωγούς μέσω τάνκερ. Το σχέδιο, ωστόσο, προειδοποιεί ο Guardian, χαρακτηρίζεται από πολλαπλές προκλήσεις.

Από πού θα μπορούσε να φτάσει το φυσικό αέριο «έκτακτης ανάγκης» στην Ευρώπη;

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν κάνει λόγο για «παγκόσμια» αναζήτηση φορτίων LNG.

Όμως το πιθανότερο είναι πως βασικός προμηθευτής θα είναι το Κατάρ, μια από τις σημαντικότερες παραγωγούς χώρες και ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στον κόσμο μετά την Αυστραλία. Το Κατάρ είναι ισχυρός σύμμαχος της Δύσης και προμηθεύει εδώ και χρόνια με LNG τη Βρετανία και άλλα ευρωπαϊκά κράτη μέσω τάνκερ. Η Λιβύη θα μπορούσε να αποτελέσει μια επιπλέον επιλογή, δεδομένης τόσο της μεγάλης παραγωγής της, όσο και της εγγύτητάς της προς την ήπειρο.

Οι ίδιες οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν. Ήδη τον τελευταίο μήνα, τα τάνκερ με LNG που διέσχισαν τον Ατλαντικό για να καταλήξουν στα ευρωπαϊκά λιμάνια άγγιξαν αριθμούς-ρεκόρ, ενώ οι ΗΠΑ έχουν ισχυρό κίνητρο να ενθαρρύνουν την Ευρώπη να απομακρυνθεί από την εξάρτησή της από τη Ρωσία – και τα σχέδια για τον αγωγό Nord Stream 2 – για τα μάτια του δικού της αερίου.

Τι ποσότητα αερίου θα χρειαστεί η Ευρώπη;

Αυτό, σημειώνει ο Guardian, θα εξαρτηθεί από τα επίπεδα της κλιμάκωσης της ουκρανικής κρίσης.

Η Ρωσία αποστέλλει καθημερινά περίπου 230 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου προς την Ευρώπη, το ένα τρίτο εκ των οποίων περνά από αγωγούς που διασχίζουν την Ουκρανία. Όμως ειδικοί της αγοράς διχάζονται για το κατά πόσον η Ρωσία θα ήταν πρόθυμη να διαταράξει το σύνολο των εξαγωγών της προς την Ευρώπη ή μόνο εκείνες που εξαρτώνται από τους ουκρανικούς αγωγούς. Άλλοι εμφανίζονται σκεπτικοί για το κατά πόσον το Κρεμλίνο θα ήταν πρόθυμο να προκαλέσει το οποιοδήποτε πρόβλημα στις προμήθειες.

«Αν η Ρωσία χρησιμοποιήσει ως όπλο τις ενεργειακές της εξαγωγές, σε τι βαθμό θα το κάνει; Είναι δύσκολο να σχεδιάσεις ένα τέτοιο σενάριο», λέει στη βρετανική εφημερίδα η Χελίμα Κροφτ, παγκόσμια επικεφαλής προμηθειών της RBC Capital. Όμως το ερώτημα δεν είναι αν οι ΗΠΑ είναι ικανές να προσφέρουν επιπλέον υποστήριξη στην Ευρώπη, αλλά το αν είναι σε θέση να συγκεντρώσουν αρκετό φυσικό αέριο ώστε να αποκαταστήσουν κάθε πρόβλημα που θα παρουσιαστεί, σημειώνει.

Περισσεύει αρκετό αέριο στον κόσμο για να καλύψει το κενό;

Οι παγκόσμιες προμήθειες φυσικού αερίου δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στη ζήτηση εξαιτίας των οικονομιών να ανακάμψουν από την ύφεση του κοροναϊού – πράγμα που σημαίνει ότι λίγο είναι το αέριο που περισσεύει, σύμφωνα με τον αναλυτή Σι Ναν της Rystad Energy.

Οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει ότι οι διαπραγματεύσεις τους είναι «πραγματικά ευρείες, με πολλές εταιρείες και χώρες σε όλο τον κόσμο», πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι ανάγκη «καμιά εταιρεία ή χώρα να αυξήσει σημαντικά τον όγκο των εξαγωγών της, αλλά πολλαπλές πηγές να προχωρήσουν σε μικρότερες αυξήσεις».

«Το ερώτημα», τονίζει η Κροφτ, «είναι κατά πόσον οι ΗΠΑ μπορούν να βρουν έστω κι αυτόν το λίγο χώρο στο σύστημα».

Αυτή τη στιγμή το Κατάρα παράγει 77 εκατομμύρια τόνους LNG το χρόνο, όμως έχει δεσμευτεί συμβατικά να προσφέρει περίπου 97 εκατομμύρια τόνους LNG το χρόνο σε αγοραστές στην Ασία, την Ευρώπη, το Κουβέιτ, αλλά και σε σημαντικές εταιρείες ενέργειας που μπορούν να επιλέξουν πού θα αποστέλλουν το κάθε φορτίο. Οι ΗΠΑ έχουν επίσης δεσμεύσει 80 εκατομμύρια τόνους LNG σε αγοραστές στην Ασία, την Ευρώπη και τους λεγόμενους «παίκτες χαρτοφυλακίου».

Όμως υπάρχει πιθανότητα ορισμένα φορτία που έχουν συμφωνηθεί για τις ασιατικές αγορές να καταλήξουν αντ’ αυτού στην Ευρώπη, εξαιτίας του ήπιου φετινού χειμώνα της περιοχής που έχει μειώσει τη ζήτηση, σημειώνει η Κροφτ.

Ακόμη, προσθέτει ότι θα χρειαστούν «ευαίσθητες» συζητήσεις μεταξύ των μεγάλων παραγωγών αερίου και των ασιατών αγοραστών τους, για να διασφαλιστεί η αναγκαία ευελιξία στις προμήθειες.

Έχει συμβεί κάτι ανάλογο στο παρελθόν;

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα μέτρων έκτακτης ενεργειακής ανάγκης που προέρχονται από την παγκόσμια αγορά πετρελαίου, παρατηρεί ο Guardian.

Στη διάρκεια του εμφυλίου της Λιβύης, η παγκόσμια αγορά αναγκάστηκε να ανταποκριθεί στο ενεργειακό κενό που άφησε πίσω της η εμπόλεμη αφρικανική χώρα, ανεβάζοντας την τιμή του βαρελιού στα $120. Πιο πρόσφατα, η Σαουδική Αραβία κατέληξε σε συμφωνία με μέλη του ΟΠΕΚ και τους συμμάχους της για άνευ προηγουμένου μείωση της παραγωγής πετρελαίου στη διάρκεια της πανδημίας, με στόχο την αποτροπή της πλήρους κατάρρευσης της αξίας του «μαύρου χρυσού».

Η αγορά φυσικού αερίου δεν χαρακτηρίζεται από αντίστοιχης κλίμακας παγκόσμιες συνεργασίες, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την ανταπόκριση στην παγκόσμια κρίση προμηθειών.

«Ο Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, ο σαουδάραβας διάδοχος του θρόνου, αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως κεντρική τράπεζα του πετρελαίου. Δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην αγορά φυσικού αερίου», υπογραμμίζει η Κροφτ. «Ακόμη κι αν το Κατάρ θέλει να βοηθήσει, δεν έχουν αντιστοίχως εύκολη πρόσβαση με εκείνη των Σαουδαράβων στα κοιτάσματα πετρελαίου τους».

Δεν αποκλείεται, καταλήγει η βρετανική εφημερίδα, οι πρωτόγνωρες εξελίξεις να οδηγήσουν σε πρωτόγνωρα μέτρα.