Ελιγμοί

Η κρίση στην Ουκρανία ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία βρέθηκε στην κορύφωσή της τις τελευταίες εβδομάδες, αλλά λογικά δεν θα οδηγήσει σε επέμβαση της Μόσχας, ούτε καν σε πλήρη ρήξη ανάμεσα στην τελευταία και τη Δύση. Μήπως τελικά αυτή η κλιμάκωση αποτέλεσε συνειδητή επιλογή Κρεμλίνου και Λευκού Οίκου, για διαφορετικούς λόγους, αλλά πάντως χωρίς την πρόθεση να φτάσουμε σε σύρραξη; Χωρίς να μπορούμε να αποκλείσουμε την εκ νέου πρόκληση έντασης (ιδίως αν η Ουκρανία κινηθεί πρώτη) και πολύ περισσότερο τη χρήση υβριδικών μεθόδων συστηματικής υπονόμευσης της κυβέρνησης του Κιέβου από τη Μόσχα, μοιάζει η αντιδικία να ήταν περισσότερο πλασματική, όχι τόσο στην ουσία της όσο στον τρόπο που εκφράστηκε δημόσια. Οι αντεγκλήσεις σε κάποιον βαθμό έγιναν (και) για τα μάτια του κόσμου, σε μία προσπάθεια έκαστης πλευράς να στείλει τα μηνύματά της προς εταίρους και αντιπάλους, να κάνει επίδειξη δύναμης, ακόμη και να αποπροσανατολίσει το εσωτερικό ακροατήριο. Χαρακτηριστικότερη όλων είναι η περίπτωση τoυ Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο αναζητεί έναν παγκόσμιο ρόλο κυρίως μέσα από το ΝΑΤΟ και την ειδική σχέση του με τις ΗΠΑ και βολεύεται από τη δαιμονοποίηση της Ρωσίας, με στόχο να κερδίσει πολιτικό χρόνο ο Τζόνσον και να πουληθούν οπλικά στην Ουκρανία. Εκτός εάν το Λονδίνο λειτούργησε και ως υποεργολάβος της Ουάσιγκτον, η οποία φρόντισε πάντως, σε γενικές γραμμές, να κρατήσει μια πιο μετριοπαθή στάση.

Για τον Μπάιντεν, ειδικά μετά το Αφγανιστάν, η υπόθεση της Ουκρανίας, χωρίς να βρίσκεται στις προτεραιότητές του, εξελίχθηκε σε ζήτημα γοήτρου αλλά μερικώς και ουσίας. Την τελευταία εβδομάδα, η αμερικανική ηγεσία είτε σκοπίμως προκάλεσε σύγχυση ως προς τις προθέσεις της, σε ανταπόδοση ανάλογων πρακτικών που ακολουθεί η ρωσική ηγεσία, ή παλινωδούσε λόγω του ότι η σημασία της Ουκρανίας είναι στην πραγματικότητα μικρότερη απ’ όσο έπρεπε να δείχνει, και ως μεγάλη δύναμη, χωρίς να συμμερίζεται, ίσως κατανοεί κάποιες από τις ρωσικές ανησυχίες, ιδίως σε σχέση με τον μετασοβιετικό χώρο. Ομως, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να δεχτούν, με το βλέμμα στραμμένο στην Κίνα, ότι μία δύναμη, όπως η Ρωσία, με χαρακτηριστικά διαπεριφερειακού ηγεμόνα αλλά χωρίς τα μέσα να προβάλλει την ισχύ της σε παγκόσμια κλίμακα, θα επέβαλε εν τέλει τις θέσεις της, εξαναγκάζοντας το ΝΑΤΟ σε αναδίπλωση. Ετσι όπως εξελίσσεται η κατάσταση, ο Μπάιντεν μπορεί να ισχυριστεί ότι χάρη στις ενέργειές του και σε μία μεικτή τακτική απειλών και διαλόγου απετράπη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Μήπως, όμως, εξαρχής το διακύβευμα για τη Μόσχα δεν ήταν κάποια επιθετική κίνηση αλλά τη χρησιμοποίησε, έχοντας πρώτα ενισχύσει το ενδεχόμενο κυρίως με τη συγκέντρωση 100 χιλιάδων στρατιωτών της στα σύνορα με την Ουκρανία, για να στρέψει τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας πάνω της; Γιατί, αν ο στόχος της Ρωσίας είναι να διεμβολίσει το δυτικό στρατόπεδο, τυχόν εισβολή της στην ουκρανική επικράτεια, αντιθέτως θα το συσπείρωνε. Από την άλλη, με τους έως τώρα χειρισμούς του, το Κρεμλίνο κατάφερε να του αναγνωριστεί ρόλος υπολογίσιμου συνομιλητή, να ανοίξει μετά από καιρό τη συζήτηση με τις ΗΠΑ, που παρέμενε «παγωμένη» για αρκετό καιρό και να θέσει μια αρχική ατζέντα. Μπορεί, λοιπόν, η Μόσχα να μην αντιμετωπίζεται από τις ΗΠΑ όπως η Κίνα, δηλαδή ως μία μεγάλη παγκόσμια δύναμη, όμως, μέσα από τον εκφοβισμό κατάφερε μέρος του σκοπού της. Και αυτό συνιστά μία αρνητική εξέλιξη εν γένει, που εμμέσως αφορά και εμάς, δεδομένου ότι φαίνεται να επιβραβεύονται μέθοδοι εξαναγκασμού και πίεσης, που παραπέμπουν στο μοτίβο που χρησιμοποιεί η Τουρκία σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής IGA και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Κυκλοφορεί το βιβλίο του «Διεκδικητικός Πατριωτισμός. Ανατομία μίας συζήτησης που δεν έγινε ποτέ»