Ουκρανία: Θα κάνει πόλεμο τελικά ο Βλαντιμίρ Πούτιν;

To 1961 o μεγάλος ρώσος ποιητής Γεβγκένι Γεφτουσένκο έγραψε στίχους για ένα αντιπολεμικό τραγούδι με τίτλο: «Θέλουν οι Ρώσοι πόλεμο;». Στους στίχους ανακαλεί εικόνες από την ειρηνική ρωσική εξοχή και τα εκατομμύρια των ζωών που χάθηκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτές τις μέρες το τραγούδι ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα, ιδιαίτερα στους κύκλους της ρωσικής αντιπολίτευσης, που βλέπουν τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να παίζει με τη φωτιά στα σύνορα της Ουκρανίας.

Το εάν η Ρωσία θα εισβάλει τελικά στην Ουκρανία, με ποιον τρόπο και πότε αποτελούν το κυρίαρχο ζήτημα αυτές τις ημέρες στη διεθνή ειδησεογραφία. Οι Ρώσοι συγκεντρώνουν διαρκώς νέες δυνάμεις στην περιοχή και η Δύση απαντά με την αποστολή όπλων από κάποιες χώρες στην Ουκρανία, με το να σταλούν αμερικανικά μαχητικά F-15 και τη Ρουμανία να δηλώνει έτοιμη να δεχθεί και άλλους νατοϊκούς στρατιώτες στο έδαφός της.

Τα σενάρια είναι πολλά. Η αλήθεια είναι ότι μετά τον Ψυχρό Πόλεμο δεν έχουμε γίνει μάρτυρες τόσο οξυμμένης αντιπαράθεσης και μάλιστα σε μια περιοχή που έχει συγκεντρωθεί τόσο μεγάλη δύναμη πυρός. Αυτή τη στιγμή κανείς δεν γνωρίζει επακριβώς τις προθέσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν – το εννοεί ή μπλοφάρει; Οι απόψεις διίστανται και τα επιχειρήματα είναι ισχυρά και από τις δύο πλευρές.

Γιατί θα γίνει η εισβολή

Η συγκέντρωση τόσων μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων και δύναμης πυρός στα σύνορα με την Ουκρανία αποτελεί για τη Ρωσία επίδειξη δύναμης. Υπό αυτή την έννοια, όταν κάνει κάποιος μια τόσο επιβλητική κίνηση είναι σχεδόν υποχρεωμένος να προχωρήσει και στην επόμενη, έστω και σε μικρότερη κλίμακα. Οπως γράφει ο μεγάλος ρώσος συγγραφέας Αντον Τσέχοφ, «αν στη πρώτη σκηνή του έργου έχεις κρεμάσει ένα πιστόλι στον τοίχο, τότε στην επόμενη σκηνή πρέπει να εκπυρσοκροτήσει. Αλλιώς, μην το βάλεις εκεί».

Ειδικοί που μίλησαν στους «Financial Times» θεωρούν ότι οι 125.000 ρώσοι στρατιώτες δεν αποτελούν δύναμη ικανή για επίθεση ευρείας κλίμακας. Προς το παρόν δεν έχει ολοκληρωθεί ο σχηματισμός ταγμάτων μάχης που να περιλαμβάνουν άρματα μάχης και εναέρια μέσα, ούτε η δημιουργία και στελέχωση φορητών νοσοκομείων – αυτά βέβαια μπορούν να μεταφερθούν άμεσα εκεί, εάν χρειαστεί.

Από την άλλη, η μετακίνηση τόσο μεγάλων ρωσικών στρατιωτικών μονάδων στη Λευκορωσία υπό το πρόσχημα των κοινών ασκήσεων μεγαλώνει την έκταση της επικράτειας που θα υποχρεωθούν, σε περίπτωση εισβολής, να υπερασπιστούν οι ουκρανικές δυνάμεις και ταυτόχρονα δημιουργεί επιπλέον ανοίγματα για τα ρωσικά τανκς. Την ίδια ώρα ο βρετανός υφυπουργός Αμυνας Τζέιμς Χίπι δηλώνει πως υπάρχουν πληροφορίες που δείχνουν ότι γίνονται προσπαθειες προετοιμασίας για επίθεση. «Πληροφορούμαστε ότι σημαντικός αριθμός ατόμων, οι οποίοι θεωρούμε ότι συνδέονται με προωθημένες επιχειρήσεις του ρωσικού στρατού, βρίσκονται ήδη σε ουκρανικό έδαφος» είπε, εννοώντας τις περιοχές του Ντονμπάς όπου δρουν οι αυτονομιστές αντάρτες.

Σε αυτή την περιοχή λοιπόν εστιάζεται όλο το ενδιαφέρον καθώς είναι εξαιρετικά πιθανό να επιχειρήσει το Κρεμλίνο εκεί. Εκεί διεξάγεται άλλωστε εδώ και οκτώ χρόνια πόλεμος μεταξύ του ουκρανικού στρατού και των ανταρτών, οι οποίοι εξοπλίζονται από τη Μόσχα. Περισσότερα από 14.000 άτομα έχουν χάσει τη ζωή σε αυτό τον «ξεχασμένο πόλεμο», όπως τον αποκαλούν τα δυτικά ΜΜΕ. Αναλυτές θεωρούν ότι παράλληλα με την εστιασμένη αυτή επίθεση θα χρησιμοποιηθούν υβριδικά μέσα, όπως κυβερνοεπιθέσεις και χτυπήματα σε κρίσιμες υποδομές, οι οποίες θα έχουν ως βασικό στόχο να καμφθεί το ηθικό του ουκρανικού λαού.

Το γεγονός ότι το Κρεμλίνο στρατολογεί ενεργά μισθοφόρους σε περιοχές εκτός Ρωσίας ενισχύει αυτό το σενάριο. Οι μισθοφόροι έπειτα από ένα εντατικό πρόγραμμα εκπαίδευσης περνούν λαθραία στο Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Στο στόχαστρο μπορεί να μπει και το λιμάνι της Μαριούπολης, που απέχει μόλις 15 μίλια από το μέτωπο – μια πόλη η οποία, σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, μπορεί να καταληφθεί μέσα σε δύο-τρεις ημέρες. Κάτι τέτοιο, μεταξύ άλλων, θα προκαλούσε και μεγάλη κρίση στο Κίεβο. Η επίθεση μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό τη σημαία του ρωσικού θυλάκου της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ, επιτρέποντας έτσι στο Κρεμλίνο, εάν το επιλέξει, να αρνηθεί τη συμμετοχή του.

Ο ρώσος αναλυτής Βλαντίμιρ Φρολόφ έγραψε ότι «η απειλή χρήσης βίας εις βάρος της Ουκρανίας δεν μπορεί να είναι πειστική επ’ άπειρον χωρίς τελικά να γίνει χρήση βίας και επικαλέστηκε μια φράση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν: «Οι υπερδυνάμεις δεν μπλοφάρουν».

Γιατί δεν θα γίνει η εισβολή

Ο Γιούρι είναι πρώην αξιωματικός της KGB. Μιλώντας στον δημοσιογράφο Πολ Γουντ του «Spectator» σχολιάζει τη συσσώρευση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα της Ουκρανίας: Η αντιπολίτευση στη Ρωσία, παρά τα δρακόντεια μέτρα, ενισχύεται και ο Πούτιν έχει μπροστά του εκλογές το 2024. «Οτιδήποτε κι αν εξασφαλίσει από τον Μπάιντεν, θα είναι ο ρώσος ήρωας που κέρδισε τον δεύτερο Ψυχρό Πόλεμο. Ακόμα και εάν το μόνο που θα καταφέρει θα είναι ένταση, δεν τον πειράζει. Αυτή είναι η ιστορία που πουλάει πάντα ο Πούτιν στους Ρώσους».

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είπε πρόσφατα αναφερόμενος στα σχέδια του Πούτιν για την Ουκρανία: «Πιστεύω ότι θα κινηθεί. Πρέπει να κάνει κάτι». Οι «New York Times» έγραψαν αμέσως μετά ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια συγκεκριμένη ενημέρωση από τις μυστικές υπηρεσίες, αλλά επρόκειτο για κοινή λογική, μια και η Δύση ήδη προσπαθεί να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει τη ρωσική στάση. Το μέτωπο των δυτικών χωρών μπορεί να δείχνει ενιαίο, στη πραγματικότητα όμως οι διαφωνίες είναι αρκετές. Αρκεί η Μόσχα να κρατήσει ψηλά την ένταση και αυτές οι διαφωνίες θα πολλαπλασιαστούν. Αυτός είναι ένας από τους στόχους του Κρεμλίνου.

Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και άλλες χώρες εξοπλίζουν ήδη την Ουκρανία, κυρίως με αντιαρματικούς πυραύλους. Η Γερμανία αντιτίθεται, με αποτέλεσμα τα βρετανικά μαχητικά αεροσκάφη που μετέφεραν όπλα στην Ουκρανία να αποφύγουν να περάσουν μέσα από τον γερμανικό ενάεριο χώρο. Το Βερολίνο συμφώνησε τελικά να στείλει 5.000 στρατιωτικά κράνη στο Κίεβο.

Η Λιάνα Φιξ, ειδικός για τη Ρωσία στο Ιδρυμα Κέρμπερ του Βερολίνου, βλέπει πως οι περισσότεροι θεωρούν ότι ο Πούτιν μπλοφάρει. «Στην Ευρώπη, η γενική αίσθηση είναι ότι η Ρωσία θέλει να εξασφαλίσει κάποιες παραχωρήσεις, γι’ αυτό εντείνει τη στρατιωτική πίεση». Είναι δυνατόν να εισβάλει η Ρωσία στην Ουκρανία πιστεύοντας ότι οι μόνες κυρώσεις θα είναι οικονομικές; ρωτούν.

Για τον Πούτιν, η τρέχουσα αντιπαράθεση είναι μια ευκαιρία να ανατραπεί αυτό που βλέπει ως άδικη μεταψυχροπολεμική τάξη. Για τον ρώσο πρόεδρο το κλειδί γι’ αυτή την ανατροπή φαίνεται να είναι η Ουκρανία. Οχι επειδή ονειρεύεται να αναστήσει τη Σοβιετική Ενωση ή να διευρύνει το έδαφος της χώρας του με τη βία, όπως γράφει στο «New Yorker» η Τατιάνα Κουλάκεβιτς, ειδικός στη Ρωσία. Η Ουκρανία παρουσιάζει μια ευκαιρία για τη Ρωσία να επιβεβαιώσει εκ νέου τη γεωπολιτική της σημασία, μια για πάντα. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν θεωρεί πως μόνο η απειλή πολέμου μπορεί να ξανανοίξει μια συζήτηση η οποία, για πολλούς στη Δύση, μοιάζει εδώ και καιρό παγιωμένη: η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, η αίσθηση ότι η Ρωσία έχασε τον Ψυχρό Πόλεμο. Εάν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή βρεθεί σε μια de facto στρατιωτική συμμαχία μαζί της, τότε το σχέδιο του Πούτιν θα έχει αποτύχει. Εάν η Ουκρανία δεν το κάνει, ο Πούτιν θα έχει εκπληρώσει, σύμφωνα με αναλυτές, τον ιστορικό του ρόλο.