H κρίση στην Ουκρανία, η οποία, μεταξύ άλλων, πιστοποιεί ότι οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί μακροπολιτικού χαρακτήρα έχουν επανέλθει στο προσκήνιο και δημιουργούν μια εντελώς νέα πραγματικότητα και για την περιοχή μας. Τα περιφερειακά ζητήματα, περιλαμβανόμενων και των ζητημάτων ασφάλειας (και αναποφεύκτως και τα Ελληνοτουρκικά), προσεγγίζονται πλέον μέσα από την οπτική αυτού του ανταγωνισμού. Γεγονός που, μεταξύ άλλων, επιβάλλει (για τις ΗΠΑ) ομαλές σχέσεις και επαναφορά της Τουρκίας στο δυτικό στρατόπεδο (ως διακριτή περιφερειακή δύναμη) και τον τερματισμό αντιμετώπισής της ως «παραστρατημένης χώρας». Η νέα αυτή πραγματικότητα χρωματίζει επίσης διαφορετικά και τη στάση/σχέση των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα.

Επενδύσαμε τα τελευταία χρόνια σε υπερβολικά υψηλό βαθμό στις ΗΠΑ για την ασφάλειά μας. Αλλά ας μην περιμένουμε και πάρα πολλά. Η Ελλάδα θα πρέπει να διερωτηθεί τώρα, κάτω από τις νέες συνθήκες, τι ακριβώς την έκανε ισχυρή χώρα μεταπολιτευτικά και τι μπορεί να την κάνει ακόμη ισχυρότερη σήμερα. Πάντως όχι η σχέση με τις ΗΠΑ, όσο σημαντική κι αν είναι. Ισχυρή την έκαναν τρεις κυρίως παράγοντες (εκτός από την εσωτερική οικονομική, πολιτική και αποτρεπτική ισχύ – ήπια δύναμη, κ.λπ.):

(α) η ένταξή της το 1981 στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Κρίσιμη επιλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ακριβώς και πρωτίστως για λόγους ενίσχυσης της ασφάλειας, ανεξαρτησίας της χώρας και αποδέσμευσής της από διάφορες εξαρτήσεις του παρελθόντος (παράλληλα με την εδραίωση της δημοκρατίας και προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης)

(β) η προσχώρησή της στην ΟΝΕ/ευρωζώνη και η υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος, ευρώ. Το ευρώ ήταν αυτό που έκανε την Ελλάδα πράγματι ισχυρή χώρα – στον πυρήνα της ΕΕ. Ηταν (και) η πλέον σοβαρή επένδυση ασφάλειας που έκανε η Ελλάδα μέσω Ευρώπης. Γιατί το ενιαίο νόμισμα, με το οποίο θωράκισε ο Κώστας Σημίτης την ελληνική οικονομία για να αντιμετωπίσει προβλήματα και αντιξοότητες, θωράκισε ταυτόχρονα και την ελληνική ασφάλεια. Ας μην ήταν η χώρα μέλος του ευρώ και πραγματικά κανείς δεν μπορεί να ξέρει ποιος και τι θα συγκρατούσε τον αψύ γείτονά μας.

(γ) Και βεβαίως η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ενταξη που από πολλές απόψεις ενίσχυσε, πέρα από την Κύπρο, την ασφάλεια, τον ρόλο, την επιρροή της Ελλάδας τόσο στο σύστημα της ΕΕ όσο και στην περιφέρεια και ευρύτερα.

Ποιο μπορεί συνεπώς να είναι σήμερα με τις νέες γεωπολιτικές συνθήκες το επόμενο βήμα για την παραπέρα ενίσχυση της ασφάλειας και ισχύος της Ελλάδας; Οχι βέβαια οι συμμαχίες ή τριμερείς με περίεργες χώρες ή η πλήρης πρόσδεση με τις ΗΠΑ. Το επόμενο βήμα, ως νέος οραματικός στόχος, περνά και πάλι μέσα από την Ευρώπη. Και είναι η ανάπτυξη της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας (στη λογική Μακρόν – ευρωπαϊκή κυριαρχία) με πρόβλεψη για την εγγύηση των εξωτερικών συνόρων της Ενωσης (πέραν από την προστασία τους) και σειράς άλλων ρυθμίσεων. Γι’ αυτό όμως χρειάζονται όπως και στο παρελθόν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες (και) από την Αθήνα. Πρωτοβουλίες πολιτικές, όχι γραφειοκρατικές. Οι γραφειοκρατίες δεν είναι καλές για τέτοιες μακρόπνοες, οραματικές πρωτοβουλίες.

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Τελευταίο βιβλίο του: «Επιτεύγματα και στρατηγικά λάθη της εξωτερικής πολιτικής της Μεταπολίτευσης» (εκδόσεις Θεμέλιο)

Headlines