Το Μάλι, το Σαχέλ και τα διλήμματα Μακρόν και ΕΕ

«Should I stay or should I go?» (πρέπει να μείνω ή να φύγω;). Ο τίτλος του γνωστού τραγουδιού των Clash αποτυπώνει, σύμφωνα τουλάχιστον με την εφημερίδα «Le Monde», το δίλημμα που αντιμετωπίζει σήμερα η Γαλλία του Εμανουέλ Μακρόν στο Σαχέλ της Δυτικής Αφρικής όπου διατηρεί 4.800 στρατιώτες, όπως παραδέχθηκε και ο υπουργός Εξωτερικών, Ζαν-Ιβ λε Ντριάν. Κυρίως δε στο Μάλι, η στρατιωτική χούντα του οποίου προχώρησε στην απέλαση του γάλλου πρεσβευτή την περασμένη Δευτέρα – ενώ χθες κήρυξε ουσιαστικά στάση πληρωμών και οι εκλογές έχουν αναβληθεί επ’ αόριστον (έως το 2025 σύμφωνα με πληροφορίες).

Σε αυτή τη χώρα, με τον εξαιρετικά μεγάλο ορυκτό πλούτο, μοιάζει να κρίνεται η αξιοπιστία του Παρισιού και η αλήθεια είναι ότι οι εξελίξεις δεν το ευνοούν. Τους περασμένους μήνες, άλλωστε, έχουν γίνει σε χώρες της περιοχής τέσσερα πραξικοπήματα, ενώ μόλις προχθές εκδηλώθηκε και μία αποτυχημένη απόπειρα – με πιο συνήθη δικαιολογία την ανεπάρκεια της πολιτικής ελίτ να αντιμετωπίσει τόσο τη διαφθορά και τη φτώχεια όσο και τον κίνδυνο των τζιχαντιστών. Το σίγουρο είναι ότι, σε κάθε περίπτωση, αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός εξαιρετικά επικίνδυνου πεδίου – ενός ναρκοπεδίου, επί της ουσίας – για όσες χώρες εμπλέκονται άμεσα στις εξελίξεις, που είναι ένα «κουβάρι» δύσκολο να ξεμπλεχτεί.

Ετσι, εκτός των άλλων, οι Γάλλοι βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι και με την ολοένα αυξανόμενη δυσπιστία των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Πολύ περισσότερο καθώς είναι ορατή και η ανάπτυξη ανταγωνιστικών δυνάμεων στην περιοχή, όπως της Ρωσίας που το επιχειρεί κυρίως μέσω των μισθοφόρων της γνωστής ομάδας Wagner (με την οποία έχει έρθει σε συμφωνία και η χούντα του Μάλι). Για του λόγου το αληθές, μάλιστα, η κυβέρνηση της Γερμανίας ανακοίνωσε χθες ότι επανεξετάζει την παρουσία των δυνάμεών της στο Μάλι, στο φόντο και της απέλασης του γάλλου πρεσβευτή. Η Νορβηγία, επίσης, αποφάσισε ότι στις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να στείλει δυνάμεις εκεί. Η δε Δανία έλαβε την εντολή από τη χούντα να αποσύρει τις δικές της μονάδες – ενώ και άλλες χώρες (Αυστρία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Λιθουανία) βρίσκονται σε ανάλογη διαδικασία.

Αναμφίβολα, όλα τα παραπάνω περιορίζουν και τη δυνατότητα του Μακρόν να προωθήσει τον μεγάλο στόχο της «στρατηγικής αυτονομίας» της ΕΕ. Για να το κάνει, εξάλλου, θα έπρεπε να πείσει τους εταίρους του ότι αξίζει τον κόπο να αναπτύξουν στρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες να είναι σε θέση να επεμβαίνουν αποφασιστικά σε διάφορα μέτωπα, εντός και εκτός Ευρώπης – κάτι που δεν φαίνεται πως, για την ώρα τουλάχιστον, είναι σε θέση να κάνει. «Από την Ουκρανία ως το Μάλι, ο ευρωπαϊκός βολονταρισμός του Εμανουέλ Μακρόν δοκιμάζεται», όπως επίσης σημειώνει η «Le Monde», για να προσθέσει ότι οι εν εξελίξει κρίσεις στα δύο αυτά μέτωπα «υπονομεύουν τις διακηρύξεις του».

Το χειρότερο δε είναι ότι αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που ο ίδιος ασκεί την εξάμηνη περιοδική προεδρία της ΕΕ, ενώ ετοιμάζεται να διεκδικήσει την επανεκλογή του στην προεδρία τον Απρίλιο. Τα γεγονότα όμως μοιάζουν να τον προσγειώνουν ανώμαλα στην πραγματικότητα. Σε αυτό το φόντο, η επικείμενη σύνοδος της ΕΕ με την Αφρικανική Ενωση, στις 17-18 Φεβρουαρίου, αποκτά αναβαθμισμένη σημασία.