Ουκρανική κρίση: Οι πιέσεις του Πούτιν προς τη Δύση μόλις ξεκίνησαν

Η ουκρανική κρίση ήρθε για να μείνει αποφαίνονται οι Times της Νέας Υόρκης σε πρόσφατη ανάλυσή τους.

Όπως σημειώνουν, ο Βλάντιμιρ Πούτιν είναι αποφασισμένος να στηρίξει την πολιτική του κληρονομιά στην ανατροπή της φιλοδυτικής στροφής της Ουκρανίας. Και αυτό, κρίνουν, συνεπάγεται ότι ακόμη και αν δεν προχωρήσει σε εισβολή φέτος το χειμώνα, κάνει ξεκάθαρο ότι έχει την πρόθεση να συνεχίσει να ασκεί πιέσεις απειλώντας με την άσκηση βίας, για όσο καιρό χρειαστεί μέχρι να πετύχει αυτό που θέλει.

• Διαβάστε επίσης: Η Ευρώπη φοβάται ότι ο Πούτιν σχεδιάζει κάτι χειρότερο

Μέχρι στιγμής οι ουκρανοί ηγέτες αρνούνται να υποταχθούν στους όρους που τους θέτει, ενώ και για τη Δύση η απαίτηση του Κρεμλίνου για τη δημιουργία μιας «Ρωσόσφαιρας» στην Ανατολική Ευρώπη δεν είναι αποδεκτή ούτε ως αντικείμενο συζήτησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι στην καλύτερη περίπτωση αναμένεται μια μακρά διπλωματική διαδικασία με στόχο ένα δύσκολο διακανονισμό. Και η διαδικασία αυτή, προειδοποιούν οι Times, θα μπορούσε να απορροφήσει την προσοχή και τους πόρους της Δύσης για πολλούς μήνες ακόμη.

Μια κρίση που θα κρατήσει καιρό

Ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μετέβη από τη Μόσχα στο Κίεβο και από εκεί στο Βερολίνο τη Δευτέρα και την Τρίτη και περιέγραψε τις ερχόμενες ημέρες ως «κρίσιμες» για την προσπάθεια της Δύσης να αποτρέψει τον πόλεμο. Ο Πούτιν απάντησε δεσμευόμενος να συνεχίσει το διάλογο. Ήταν ένα μήνυμα που υπονοούσε ότι σκόπιμα χρησιμοποιεί τους μοχλούς πίεσης που έχει στη διάθεσή του, προκειμένου να τακτοποιήσει τα μακροχρόνια παράπονα της Ρωσίας.

«Περιμένω ότι η κρίση θα επιμείνει, με διάφορες μορφές, τουλάχιστον σε όλη τη διάρκεια του 2022», δήλωσε ο Αντρέι Σουσέντσοφ, πρύτανης της σχολής διεθνών σχέσεων του MGIMO, του κορυφαίου πανεπιστημίου της Μόσχας που λειτουργεί υπό την αιγίδα του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Λέει ότι η σημερινή αντιπαράθεση δεν είναι παρά το πρώτο βήμα μιας παρατεταμένης ρωσικής προσπάθειας για μια νέα συμφωνία για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης και υποστηρίζει ότι η Μόσχα στρέφεται σε μια στρατηγική υψηλού ρίσκου για την επίλυση των μακροχρόνιων διαφορών της με τη Δύση – μια στρατηγική, εξάλλου, που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στους κύκλους εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας.

«Τέλος στις ψευδαισθήσεις της Δύσης»

Στόχος της χώρας, σύμφωνα με τον Σουσέντσοφ, είναι να κρατά διαρκώς παρούσα την απειλή του πολέμου, προκειμένου να εκβιάσει τη Δύση στις διαπραγματεύσεις που απέφευγε μέχρι σήμερα.

Για πολύ καιρό, εξηγεί στους Times, οι πολίτες της Δυτικής Ευρώπης τρέφουν την ψευδαίσθηση ότι ένας πόλεμος στην ήπειρο θα ήταν αδύνατος. Για τον Πούτιν, αυτή η άποψη θα πρέπει να αλλάξει, σημειώνει, προκειμένου η Δύση να αναγκαστεί να αποδεχτεί τις απαιτήσεις της Μόσχας.

«Αυτή η αγωνία, αυτό το αίσθημα ότι επίκειται πόλεμος, είναι σημαντική», εξηγεί. «Οι άνθρωποι έχουν κακομάθει από μια υπερβολικά μακρά περίοδο ειρήνης. Θεωρούν την ασφάλεια δεδομένη, κάτι που μπορούν να έχουν χωρίς κόστος, αντί για κάτι που θα πρέπει να γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι λάθος».

Για τη Δύση, αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να μεταφραστεί στην αρχή μιας περιόδου «παντοτινού πολέμου», υποστηρίζουν οι Times, δηλαδή μιας περιόδου κατά την οποία οι συγκρούσεις θα απορροφούν ακόμη περισσότερο χρόνο και ενέργεια, χωρίς ορατή διέξοδο. Ο Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ως «τανκς και στρατιώτες που διασχίζουν τα σύνορα». Όμως αμερικανοί αξιωματούχοι σημειώνουν ότι υπάρχουν και πιο ήπιες μέθοδοι τις οποίες θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο Πούτιν, για μια λιγότερο θανατηφόρα αλλά εξίσου ζημιογόνα σύγκρουση.

Επίλυση φέτος, επαναφορά του χρόνου

Ακόμη κι αν ο Μακρόν σε συνεργασία με τον Μπάιντεν και άλλους δυτικούς ηγέτες καταφέρει να εξασφαλίσει προσωρινά μια αποκλιμάκωση των εντάσεων, οι απαιτήσεις του Πούτιν είναι τόσο εκτεταμένες που οι αναλυτές δυσκολεύονται να φανταστούν ποιος συμβιβασμός θα μπορούσε να επιτευχθεί.

Ο Ρουσλάν Πουχόφ, ρώσος στρατιωτικός αναλυτής, λέει ότι ακόμη κι αν η Δύση και η Ουκρανία κατάφερναν να κάνουν επαρκείς συμβιβασμούς τις ερχόμενες εβδομάδες για να αποτρέψουν μια ένοπλη σύγκρουση, αυτοί είναι απίθανο να ικανοποιήσουν τη Ρωσία μακροπρόθεσμα, πράγμα που σημαίνει ότι η απειλή θα μπορούσε να επιστρέψει του χρόνου.

«Η Δύση απλώς δεν καταλαβαίνει ότι για εμάς αυτό είναι ζήτημα ζωής και θανάτου», τονίζει ο Πουχόφ, επικεφαλής του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών, μιας ιδιωτικής δεξαμενής σκέψης στη Μόσχα. «Η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, κατά τη δική μου ή κατά τη ρωσική άποψη, αντιστοιχεί σε πυρηνικό πόλεμο».

«Η Ευρώπη θα γίνει ραδιενεργή στάχτη»

Ο Πούτιν φρόντισε τις τελευταίες ημέρες να καταστήσει σαφή τον κίνδυνο ενός πολέμου μεταξύ πυρηνικών υπερδυνάμεων για την ουκρανική κρίση, στις συνεντεύξεις Τύπου που ακολούθησαν τις συναντήσεις του με τον Μακρόν και τον ούγγρο πρόεδρο Βίκτορ Όρμπαν. Και τις δυο φορές περιέγραψε το σενάριο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, και στη συνέχεια απόπειρας ανακατάληψης της Κριμαίας, της ουκρανικής χερσονήσου που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014, έχοντας πια και την υποστήριξη της δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας.

Ο Ντμίτρι Κισέλιοφ, ένας από τους πιο διάσημους ρώσους παρουσιαστές, περιέγραψε την Κυριακή λεπτομερώς τι θα συνέβαινε μετά από κάτι τέτοιο: πυρηνικός πόλεμος στο πλαίσιο του οποίου η Ρωσία, αντιμέτωπη με την καταστροφή της, θα αποφάσιζε να παρασύρει σε αυτή και τη Δύση.

«Ας θυμηθούμε ότι η Ρωσία δεν νοιάζεται για έναν κόσμο χωρίς Ρωσία», υπογράμμισε στην αρχή της εκπομπής του, παραφράζοντας μια ατάκα του Πούτιν. «Και μετά όχι μόνο η Αμερική, αλλά και η Ευρώπη, θα μετατραπούν σε ραδιενεργή στάχτη».

Ουκρανία και ΝΑΤΟ

Δυτικοί αξιωματούχοι περιγράφουν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως απίθανο σενάριο στο άμεσο μέλλον, όμως το Κρεμλίνο επιμένει ότι ακόμη και η παραμικρή πιθανότητα αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Στο πεδίο, αναλυτές αναφέρουν ότι βλέπουν την επιτάχυνση προετοιμασιών για μια πιθανή στρατιωτική επέμβαση με στόχο την αποτροπή ακόμη και αυτών των ελάχιστων πιθανοτήτων.

Ερευνητές που επιτηρούν τις δορυφορικές εικόνες των στρατιωτικών κινήσεων αναφέρουν ότι η Ρωσία μετακινεί προσωπικό και εξοπλισμό λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ουκρανία. Σε βίντεο, οι άνδρες του ρωσικού στρατού εμφανίζονται να κατασκηνώνουν στη λάσπη και το χιόνι, αυξάνοντας τους φόβους ότι ο Πούτιν ενδέχεται να σχεδιάζει επίθεση ακόμη και εντός του μήνα.

«Μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι δεν πρόκειται για μια στάση που η Ρωσία θα διατηρήσει για παρατεταμένο διάστημα», παρατηρεί στους Times ο Μάικλ Κόφμαν, διευθυντής ρωσικών σπουδών στο CAN, ένα ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα το Άρλινγκτον. «Τις ερχόμενες εβδομάδες θα αποφασίσουν τι θα κάνουν».

Συνέχιση της διπλωματίας μέσω του πολέμου

Όμως ακόμη κι αν πραγματοποιηθεί επίθεση, συνεχίζουν οι Times, με τον ανάλογο ανθρώπινο πόνο, αυτό δεν σημαίνει ότι η διπλωματία θα σταματούσε – αντιθέτως, η Ρωσία θα είχε στα χέρια της έναν ακόμη πιο ισχυρό μοχλό πίεσης, υποστηρίζει ο Κόφμαν.

«Η διπλωματία συνεχίζεται μέσω του πολέμου», εξηγεί. «Εντέλει θα χρειαστεί κάποιου είδους συμφωνία».

Παρά τις ανησυχητικές μετακινήσεις στρατιωτών, πολλοί αναλυτές εντός της Ρωσίας εξακολουθούν να αμφισβητούν κατά πόσον ο Πούτιν θα διέταζε ποτέ μια πλήρη εισβολή. Ο κίνδυνος θα ξεπερνούσε κατά πολύ οποιαδήποτε άλλη στρατιωτική επιχείρηση της κυβέρνησής του, όπως ο πενταετής πόλεμος κατά της Γεωργίας το 2008 ή οι χαμηλής έντασης συγκρούσεις που συνεχίζονται από το 2014 μέχρι και σήμερα στην ανατολική Ουκρανία. Οι ρωσικοί πύραυλοι θα μπορούσαν να αστοχήσουν, πλήττοντας άμαχο πληθυσμό. Η Ουκρανία θα μπορούσε να απαντήσει χτυπώντας ρωσικούς στόχους στην άλλη πλευρά των συνόρων.

«Πιστεύω ότι οι περισσότεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι αντιλαμβάνονται ότι κάθε είδους επιχείρηση θα ήταν σπαρμένοι με μεγάλες δυσκολίες», παραδέχεται ο Πουχόφ. «Πρέπει κανείς να καταλαβαίνει ότι ακόμη και σε περιπτώσεις περιορισμένης στρατιωτικής δραστηριότητας, δεν μπορείς να αποφύγεις πάντα μια μεγάλη κλιμάκωση, ούτε θα έχουν τελειώσει όλα μέσα σε πέντε μέρες».

Πολεμικά παιχνίδια

Το Κρεμλίνο δήλωσε την Τρίτη ότι η Ρωσία θα αποσύρει τους χιλιάδες στρατιώτες που έχει μετακινήσει στη Λευκορωσία, τον βόρειο γείτονα της Ουκρανίας, μετά την ολοκλήρωση εκτεταμένων κοινών στρατιωτικών ασκήσεων στις 20 Φεβρουαρίου. Το κατά πόσον οι ρώσοι στρατιώτες θα φύγουν πράγματι από τη χώρα θα γίνει αντικείμενο στενής παρακολούθησης, ως ενδείκτης των πραγματικών προθέσεων του Πούτιν. Ακόμη, όμως, κι αν αποχωρήσουν, η όρεξη της Ρωσίας για την άσκηση στρατιωτικών πιέσεων στην Ουκρανία και τη Δύση έχει ανοίξει, και δεν αποκλείεται να διατηρηθεί για αρκετό ακόμη καιρό.

«Η Ρωσία έχει σταματήσει απλώς να ζητά να την ακούσουν», προειδοποιεί ο Σουστέντσοφ. «Οι ρώσοι ηγέτες είδαν ότι αυτό δεν λειτουργεί και ότι είναι ανάγκη να γίνουν ξεκάθαροι οι κίνδυνοι της αδιαφορίας προς τις ρωσικές θέσεις».

Πηγή: New York Times