Στην αναμονή οι ογκολογικοί ασθενείς για εξετάσεις μέχρι να βρεθούν νέοι πόροι

Στον αέρα βρίσκονται οι ογκολογικοί ασθενείς εξαιτίας της λήξης του προγράμματος χρηματοδότησης του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας, στο οποίο καταφεύγουν για τη διενέργεια εξετάσεων για βιοδείκτες οι οποίοι θα προσδιορίσουν το προφίλ του καρκίνου, αλλά και το δικό τους, προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία.

Το Δίκτυο σταμάτησε να δέχεται ασθενείς από το τέλος Σεπτεμβρίου οπότε έληξε η χρηματοδότησή του, ενώ τώρα η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας αναζητά σε συνεργασία με το επιτελείο του Δικτύου και το υπουργείο Υγείας ένα καινούριο πρόγραμμα χρηματοδότησης μέσω του νέου ΕΣΠΑ, μέχρι την εφαρμογή των προγραμμάτων για την υγεία από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Στο μεταξύ όμως οι ασθενείς υποχρεούνται να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα υγείας, πληρώνοντας οι ίδιοι τις εξετάσεις τους, η πλειονότητα των οποίων δεν αναγνωρίζεται από το σύστημα υγείας. Όσο γι΄ αυτές που έχουν τελευταία αναγνωριστεί, δεν έχει προβλεφθεί η ανάλογη χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα ο ΕΟΠΥΥ να μην αποζημιώνει τους παρόχους, αφού η διενέργεια των εξετάσεων αυτών ξεπερνά τον προβλεπόμενο προϋπολογισμό.

Στο μεταξύ όμως, το υπουργείο Υγείας προωθεί την πρόληψη και ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου, στο πλαίσιο εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. και το Ταμείο Ανάκαμψης, με στόχο τη μείωση του καρκίνου κατά 30% ως το 2030 και περαιτέρω δραστική μείωση στην επόμενη 25ετία.

Τα προγράμματα αυτά, στοχεύουν παράλληλα στην εφαρμογή ιατρικής ακριβείας με τη χρήση μοριακών και γενετικών μεθόδων που θα προσδιορίζουν τόσο το προφίλ του καρκίνου, όσο και το προφίλ του ασθενή, υποδεικνύοντας την κατάλληλη θεραπεία νέας τεχνολογίας, προσβλέποντας στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, ακόμη και για καρκίνους που σήμερα έχουν δυσμενή πρόγνωση.

Τα θέματα αυτά, αναδείχθηκαν στη διάρκεια της δεύτερης ημέρας του 6^ο ετησίου συνεδρίου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ, κατά την παρουσίαση των εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων αντιμετώπισης του καρκίνου.

Ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας, Καθηγητής Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς Αθανάσιος Κυριαζής, αναφέρθηκε στη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και στα προγράμματα που θα χρηματοδοτηθούν από νέα ευρωπαϊκά κονδύλια για την έρευνα που αφορά την υγεία και το φάρμακο και την ιατρική ακριβείας στο πλαίσιο 8 τομέων δράσης συνολικά.

Τα προγράμματα αφορούν ερευνητική δραστηριότητα σε νέες προσεγγίσεις της ιατρικής με βάση το γενετικό υπόστρωμα και τα κλινικά ευρήματα, ώστε να προσαρμοστεί η περίθαλψη στις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενή, στην ανεύρεση θεραπευτικών λύσεων που στηρίζονται σε ειδικούς παθολογικούς μηχανισμούς, με ειδικές διαγνωστικές προσεγγίσεις.

Προβλέπουν τη δημιουργία εξειδικευμένων μονάδων γονιδιακής και μοριακής ανάλυσης και διαπιστευμένων βιοτραπεζών.

Τα δεδομένα τους – πολύτιμα για μελλοντική αξιοποίηση στην έρευνα – θα ενταχθούν σε υπολογιστική πλατφόρμα που είναι ήδη έτοιμη, και αναμένεται να λειτουργήσει τις επόμενες εβδομάδες και να οδηγήσει σε αύξηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και μείωση του κόστους περίθαλψης.

Στόχος είναι η δημιουργία δικτύου ακριβείας για την ογκολογία, με τη συμμετοχή 10 σημαντικών ερευνητικών οργανισμών της χώρας, όπως το Κέντρο Δημόκριτος, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών κλπ.

Βασικοί στόχοι του δικτύου είναι η διασύνδεση με το σύστημα υγείας, η υψηλή ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, η αναβάθμιση της διάγνωσης, η προαγωγή έρευνας στον καρκίνο, η εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας μεταξύ φορέων υγείας (ΕΟΦ, νοσοκομείο, ΗΔΙΚΑ) και μητρώου ασθενών.

Ο κ. Κυριαζής, αναφερόμενος στη διακοπή λειτουργίας του Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας λόγω λήξης του χρηματοδοτικού του προγράμματος υπογράμμισε ότι αναζητείται η λύση ενός «προγράμματος – γέφυρα» από το νέο ΕΣΠΑ για την άμεση επαναφορά της λειτουργίας του.

Αποτροπή του κινδύνου

Από την πλευρά του υπουργείου Υγείας η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Λέκτορας Δημόσιας Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου Ειρήνη Αγαπηδάκη επεσήμανε ότι το σύστημα υπολειτουργεί και χρειάζεται να επιταχύνουμε τα επόμενα χρόνια ώστε να καταστεί εφικτή η ολιστική προσέγγιση της αντιμετώπισης του καρκίνου.

Ο ευρωπαϊκός στόχος είναι να μειωθεί κατά το ένα τρίτο η συχνότητα των μη μεταδιδόμενων νοσημάτων που αποτελούν ασθένειες οι οποίες είναι δυνατόν να προληφθούν, όμως μεγάλος αριθμός ατόμων χάνει τη ζωή του από αυτές.

Οι παράγοντες κινδύνου για τη συντριπτική πλειονότητα των νοσημάτων αυτών είναι κοινοί, οπότε η μείωση των παραγόντων αυτών θα πετύχει οριζόντια μείωση σε όλα αυτά τα νοσήματα.

Οι παρεμβάσεις που θα επιλεγούν όμως, πρέπει να είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματικές με μοντέλα που έχουν ήδη δοκιμαστεί και αφορούν στην τροποποίηση των ατομικών παραγόντων κινδύνου (διατροφή, κάπνισμα, αλκοόλ, άσκηση) σε επίπεδο γενικού πληθυσμού.

Η πραγματικότητα της πανδημίας

Οι παράγοντες κινδύνου έχουν υψηλότερο επιπολασμό στα χαμηλότερα κοινωνικοικονομικά στρώματα, επεσήμανε η κ. Αγαπηδάκη, σημειώνοντας πως παράλληλα στη διάρκεια της πανδημίας έχουν αυξηθεί οι κοινωνικές ανισότητες, καθώς οι άνθρωποι δεν συνηθίζουν να κάνουν τσεκ απ αυτά τα δυο χρόνια, ενώ όσοι «κατρακύλησαν» κοινωνικά εξαιτίας της πανδημίας θα έχουν δυσμενέστερες επιπτώσεις στην υγεία τους.

Σε ότι αφορά τον καρκίνο ειδικότερα, η γενική γραμματέας τόνισε ότι η συμπεριφορική ογκολογία έχει ενσωματωθεί ως υπηρεσία στην ολιστική φροντίδα των πασχόντων, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζουν υψηλά ποσοστά ψυχολογικού στρες, καταθλιπτικών ή αγχωδών διαταραχών.

Κατά τη διάγνωση έχει παρατηρηθεί αύξηση του δείκτη δυσφορίας κατά 33%. Σε πολλές περιπτώσεις εξελίσσονται σε αγχώδεις διαταραχές στο 40% των ασθενών με αποτέλεσμα την ελλιπή τήρηση του θεραπευτικού σχήματος, την κοινωνική απόσυρση κλπ.

Εξατομικευμένη πρόληψη

Με αφορμή την παρουσίαση των προγραμμάτων έρευνας και υγείας, ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, καθ. Θάνος Δημόπουλος, υπογράμμισε την ανάγκη συστράτευσης βασικών επιστημών και βιοτεχνολογίας για μείωση της θνητότητας του καρκίνου τα επόμενα 25 χρόνια,  ενίσχυση της εξατομικευμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης μέχρι την εξατομικευμένη πρόληψη του καρκίνου, με βάση τα στοιχεία που θα προκύπτουν από μεγάλες βάσεις δεδομένων.

Στη χώρα μας είναι πλέον αναγκαιότητα η δημιουργία μητρώου ασθενών σε συνάρτηση με τον ηλεκτρονικό φάκελο ασθενών, που και τα δύο πρέπει να πάνε παράλληλα και να υπάρχει ενημέρωση.

Εξορθολογισμός πόρων

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας καθ. Ιωάννης Καραϊτιανός υπογράμμισε ότι στη χώρα μας δεν μπορούμε να έχουμε τα στοιχειώδη, όπως το Εθνικό Μητρώο Καρκίνου, παρότι είναι απόλυτη η ανάγκη, κάτι που επισήμαναν τόσο ο Πρύτανης Θ. Δημόπουλος, όσο και η πρόεδρος της ΕΟΠΕ Ζένια Σαριδάκη. Χωρίς αυτό, δεν μπορεί ούτε εξορθολογισμός να γίνει, ούτε στοιχειώδης προοπτική για το πώς θα γίνει η κατανομή πόρων και πού πάσχει η έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη των καρκινπαθών. Επίσης υπάρχει και έλλειψη στοιχειώδους επικοινωνίας  της πολιτείας.

Είδαμε να προστίθεται στην εργαλειοθήκη και μοριακή ταυτοποίηση όγκων. Ο προϋπολογισμός όμως έμεινε ίδιος, ενώ προστέθηκαν εξετάσεις που δεν θα ανταμείβονται αναλόγως οι πάροχοι. Αυτό σημαίνει ότι ή οι εξετάσεις δεν θα γίνονται σωστά ή θα τις πληρώνουν οι ασθενείς. Το κράτος θα πρέπει να ενσκήψει και να δώσει τα απαραίτητα χρήματα, καθώς η πιστοποίηση των εργαστηρίων που κάνουν τις εξετάσεις αυτές είναι απαιτητική, ενώ οι συγκεκριμένες εξετάσεις είναι εξειδικευμένες και το κόστος τους είναι αυξημένο κόστος.

Πρόσθεσε ότι μόνο το 9,5% των δαπανών αφορά το διαγνωστικό κομμάτι του καρκίνου, για να επισημάνει πως η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση θα γίνουν πανάκριβες άμεσα και γι΄ αυτό πρέπει να δούμε πώς θα ξοδέψουμε σωστά τους πόρους για την αντιμετώπιση του καρκίνου, την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.

Αναφερόμενος στην εξατομικευμένη πρόληψη, σημείωσε ότι ήδη συζητείται στις ΗΠΑ και από αρκετές ιδιωτικές ασφαλιστικές και την χαρακτήρισε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για εξοικονόμηση πόρων και για να προλάβουμε νέα κρούσματα, καθώς σε ένα χρόνο είχαμε περισσότερους θανάτους από καρκίνο από ότι στα δύο χρόνια πανδημίας.

Άλματα στο … κενό;

Για μεγαλεπήβολα σχέδια, που προέρχονται προφανώς από αγαθές προθέσεις, έκανε λόγο ο μοριακός βιολόγος από το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Απόστολος Κλινάκης, επισημαίνοντας ότι τώρα με τα προγράμματα αυτά, η Ευρώπη προσπαθεί να καλύψει το κενό σε σύγκριση με τις ΗΠΑ κάνοντας πολύ μεγάλα άλματα, που συνήθως όμως καταλήγουν στο κενό.

Τα χαρακτήρισε «προφανώς αξιέπαινα», αλλά σημείωσε πως για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου τίποτα δεν είναι ψηφιοποιημένο, θα πρέπει να κάνουμε τα δικά μας άλματα προκειμένου να επωφεληθούμε από τα προγράμματα αυτά.  Επεσήμανε ότι σε όλες τις χώρες υπάρχουν ιδιαιτερότητες, πολλές είναι και σε χειρότερη κατάσταση από την Ελλάδα, και θα ευνοηθούν επίσης από τα προγράμματα αυτά, όμως υπάρχουν δυσκολίες εφαρμογής.

«Πρέπει κάθε χώρα με ίδιους πόρους να καλύψει το κενό γιατί έτσι λαμβάνονται οι αποφάσεις και οι χρηματοδοτήσεις, πρέπει εμείς να τους φτάσουμε για  να μπορούμε να ωφελούμαστε από τα χρήματα που επενδύονται στην έρευνα στον καρκίνο και σε άλλες ασθένειες», κατέληξε.

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας Β. Κουλουλίας, αφού επεσήμανε την ανάγκη της πρόληψης και της «μη βλάβης» από τη θεραπευτική, τόνισε την ανάγκη για ψηφιοποιημένο φάκελο ασθενούς και μητρώο ασθενών, ενώ σημείωσε πως η ιατρική ακριβείας είχε εξ αρχής πεδίο στην ακτινοθεραπεία, το οποίο παραμένει, ιδίως με την πρόοδο που έχει συντελεστεί για την στόχευση στον συμπαγή όγκο.