Δίλοφο: Ένας ιστορικός τόπος στο Κεντρικό Ζαγόρι

Παραδοσιακός οικισμός του Κεντρικού Ζαγορίου, σε απόσταση 34 χλμ ΒΔ από την πόλη των Ιωαννίνων, το Δίλοφο (Σωποτσέλι, η παλαιότερη ονομασία του) είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες δύο κατάφυτων από δρυς λόφων, σε υψόμετρο περίπου 900.

Ο οικισμός, που γνώρισε περίοδο ακμής το 19ο αιώνα, αναπτύσσεται γύρω από την κεντρική πλατεία, το Μεσοχώρι. Εδώ έχουν την αφετηρία τους οι πεζόδρομοι που καταλήγουν στις συνοικίες του Πάνω Μαχαλά, του Κάτω Μαχαλά και του Πέρα Μαχαλά.

Τα πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά, κατασκευασμένα από τον τοπικό σχιστόλιθο, τα γραφικά λιθόστρωτα καλντερίμια, οι πέτρινες βρύσες και το φυσικό τοπίο μαγεύουν τον επισκέπτη του Διλόφου, που έχει χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος λόγω της αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής και λαογραφικής σημασίας του.

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών συγκεντρώνουν η εκκλησία της Παναγίας (αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου), με ξυλόγλυπτο τέμπλο και τοιχογραφίες, το κτίριο της Αναγνωστοπουλείου Σχολής (ιδρύθηκε από τους ευεργέτες Ιωάννη και Δημήτριο Αναγνωστόπουλο), στην πλατεία με το εντυπωσιακό πλατάνι, και το αρχοντικό Μακρόπουλου (Λουμίδη), ύψους 13,5 μ., στην είσοδο του χωριού.

Από το Δίλοφο ξεκινούν μονοπάτια που οδηγούν σε ξωκλήσια (του Αγίου Ιωάννη, με θέα στο φαράγγι του Βίκου, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας), στη Βίτσα και στο φαράγγι του Βίκου.

Στον Ξηροπόταμο, κοντά στο Δίλοφο, είναι χτισμένα τα μονότοξα γεφύρια του Εβραίου ή Καπετάν Αρκούδα (1806) και του Αγίου Μηνά.