Τι είναι (και τι δεν είναι) προοδευτικό

Ακούγοντας τις τελευταίες μέρες, σε τηλεοπτική του συνέντευξη αλλά και από του βήματος της Βουλής, τον Αλέξη Τσίπρα να διαλαλεί –κατά την προσφιλή του συνήθεια– την προοδευτικότητα του κόμματός του αλλά και των πολιτικών σχηματισμών με συγγενή κατά το μάλλον ή ήττον ιδεολογία, ήρθαν στο μυαλό μου όσα είχε επισημάνει πριν από πολλές δεκαετίες, στο πλαίσιο ενός συμποσίου για το μέλλον της δημοκρατίας, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Τσάτσος αναφορικά με την υποκρισία των μεγάλων λέξεων, όπως την ονόμαζε ο ίδιος.

«Νομίζω ότι το πρώτο χρέος μας είναι να αποβάλωμε το προσωπείον, την υποκρισία των μεγάλων λέξεων, των κακομεταχειρισμένων αυτών λέξεων που συγκινούν τις μάζες, και να διακηρύξουμε τις αλήθειες που όλοι ξέρομε» τόνιζε το 1977 ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Μια από αυτές τις κακομεταχειρισμένες λέξεις βαρύνουσας σημασίας είναι ασφαλώς και η προοδευτικότητα, την οποία σχεδόν όλοι οι πολιτικοί επικαλούνται και προπαγανδίζουν σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά ελάχιστοι υιοθετούν στην πράξη ως τρόπο σκέψης και στάση ζωής.

Αλήθεια, τι είναι πραγματικά προοδευτικό από πολιτικοϊστορική σκοπιά στη σύγχρονη Ελλάδα;

Είναι άραγε προοδευτικό, στην τρίτη πλέον δεκαετία του 21ου αιώνα, να παρασύρεις την ελληνική κοινωνία στο δρόμο της μισαλλοδοξίας, χαράσσοντας σε πρώτη ευκαιρία διαχωριστικές γραμμές που συνδέονται με τον ολέθριο εμφύλιο διχασμό των μέσων του περασμένου αιώνα;

Είναι προοδευτικό να επιμένεις δογματικά, μετά την παρέλευση ολόκληρων δεκαετιών, στη συλλήβδην δαιμονοποίηση των τότε αντιπάλων σου και, ταυτόχρονα, στην αγιοποίηση των πολιτικών προπατόρων σου;

Είναι προοδευτικό να θεωρείς την απότιση φόρου τιμής στους νεκρούς της παράταξής σου αναφαίρετο δικαίωμά σου και ιστορικό χρέος σου –όπως και πράγματι είναι–, αλλά να βαφτίζεις χωρίς δεύτερη σκέψη «γιορτή μίσους» οποιαδήποτε ανάλογη εκδήλωση αφορά την αντίπερα όχθη, ακόμα κι όταν αυτή σε καμιά περίπτωση δεν αποσκοπεί στην αναβίωση των παθών;

Είναι προοδευτικό να περιφρονείς τη μνήμη των νεκρών της άλλης μερίδας του αυτού έθνους, να μην αντιλαμβάνεσαι την ορθότητα αυτού που είχε πει ήδη από το 1979 ο σώφρων Παναγιώτης Κανελλόπουλος, πως «δεν τιμάς πράγματι τους δικούς σου νεκρούς αν δεν τιμήσεις και τους νεκρούς του αντιπάλου»;

Είναι προοδευτικό, τέλος, να επισείεις τον μπαμπούλα της «επάρατης Δεξιάς» εν έτει 2022, πολλώ δε μάλλον όταν σήμερα ηγείται της λεγόμενης συντηρητικής παράταξης ένας πολιτικός με κατεξοχήν κεντρώες καταβολές;