Ανάσχεση

Το όνειρό του ήταν να γράψει μια βιογραφία του Τσέχοφ, καθώς αγαπούσε πολύ τους Ρώσους. Αντί γι’ αυτό, έμεινε στην ιστορία για ένα κείμενο 5.400 λέξεων που έγραψε το 1946 με τίτλο «Μακροσκελές Τηλεγράφημα» και για ένα ανώνυμο άρθρο που έγραψε τον επόμενο χρόνο στο περιοδικό Foreign Affairs.

Τον έλεγαν Τζορτζ Κέναν, υπηρετούσε εκείνο το διάστημα στην αμερικανική διπλωματική αντιπροσωπεία στη Μόσχα, έφτασε μέχρι τα 101 χρόνια και σήμερα δεν είναι τόσο γνωστός στις νεότερες γενιές όσο θα του άξιζε.

Η βασική πεποίθηση του Κρεμλίνου, έγραφε πριν από οκτώ σχεδόν δεκαετίες ο Κέναν, ήταν ότι η Δύση θα κατέρρεε κάτω από τις αντιφάσεις της. Και για να επιταχύνει αυτή την κατάρρευση, η Ρωσία θα έστρεφε τους φτωχούς εναντίον των πλουσίων, τους μαύρους εναντίον των λευκών και τους νέους εναντίον των γέρων, καταφεύγοντας μάλιστα σε υπόγεια μέσα για τα οποία δεν θα αναγνώριζε την ευθύνη.

Θα χρησιμοποιούσε επίσης όλους τους δυνατούς τρόπους, και όλα τα «δυτικά στοιχεία» που οι απόψεις τους συμβάδιζαν με τα σοβιετικά συμφέροντα, προκειμένου να διασπάσει τις δυτικές συμμαχίες.

Πώς θα μπορούσε να απαντηθεί αυτή η εκστρατεία; Με το δόγμα της ανάσχεσης.

Αυτό το δόγμα αποτέλεσε οδηγό της δυτικής πολιτικής σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Και ύστερα από μια περίοδο μέθης, που χαρακτηριζόταν από την ψευδαίσθηση ότι η Ιστορία έχει τελειώσει, επανέρχεται σήμερα, μπροστά στην επιθετικότητα μιας Ρωσίας η οποία χρησιμοποιεί τα μέσα που είχε προβλέψει ο Κέναν για να υπονομεύσει, να διασπάσει και να καθυποτάξει τη Δύση.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1997, ο Κέναν θα έγραφε στους «New York Times» κι ένα άλλο άρθρο που έχει σήμερα ξεχωριστή επικαιρότητα. Ο τίτλος του ήταν «Ενα Μοιραίο Λάθος» και αναφερόταν στο ενδεχόμενο επέκτασης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς.

Κάτι τέτοιο «θα υποκινούσε εθνικιστικές, αντιδυτικές και μιλιταριστικές τάσεις στη ρωσική κοινή γνώμη, θα είχε αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη της ρωσικής δημοκρατίας, θα επανέφερε την ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα στις σχέσεις Ανατολής – Δύσης και θα οδηγούσε τη ρωσική εξωτερική πολιτική σε ανεπιθύμητες ατραπούς».

Είχε λοιπόν και σ’ αυτό δίκιο ο Κέναν; Είναι πράγματι το ενδεχόμενο μιας τέτοιας επέκτασης, ή μάλλον η άρνηση του αποκλεισμού του, η αιτία της επικίνδυνης έντασης των τελευταίων ημερών στα σύνορα της Ουκρανίας; Ετσι λέει ο Πούτιν.

Η πραγματική του ανησυχία, όμως, δεν είναι οι πύραυλοι που θα μπορούσε να εγκαταστήσει μια μέρα το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία: αυτό θα μπορούσε να διευθετηθεί. Αλλά η έμπρακτη απόδειξη ότι η δημοκρατία φέρνει ευημερία και ασφάλεια. Αν αυτό ισχύει για έναν πρώην σοβιετικό δορυφόρο, γιατί να μην ισχύει και για τον ίδιο τον πυρήνα της πάλαι ποτέ κραταιάς σοβιετικής αυτοκρατορίας;