«Πληθωρισμός, θανατηφόρος όσο ένας δολοφόνος»

Επειτα από δεκαετίες που κρυβόταν στη σκιά, ο πληθωρισμός επέστρεψε, εκτοξεύοντας στα ύψη τις τιμές πολλών βασικών προϊόντων. Ενδεικτικό είναι πως σε διαδικτυακά καταστήματα έχουν κυκλοφορήσει και πάλι μαγνητάκια ψυγείου με τυπωμένα τα λόγια του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν, πριν από σαράντα χρόνια, λίγο πριν κερδίσει τις εκλογές που τον έφεραν στον Λευκό Οίκο: «Ο πληθωρισμός είναι τόσο βίαιος όσο ένας κλέφτης, τόσο τρομακτικός όσο ένας ένοπλος ληστής και τόσο θανατηφόρος όσο ένας δολοφόνος».

Η αύξηση στις τιμές των προϊόντων για τους καταναλωτές είναι ιλιγγιώδης και δεν παρατηρείται μόνο στην Αμερική. Εκεί, το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε κατά 7,5% τον Ιανουάριο, ένα επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1980.

Η Βρετανία δεν είναι πολύ πίσω, με τις τιμές να αυξάνονται κατά 5,4% στο τέλος του περασμένου έτους. Στην ευρωζώνη -τις 19 χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ – έφτασε στο 5,1% τον Ιανουάριο, το υψηλότερο επίπεδο από το 1997.

Ο πληθωρισμός έχει φτάσει σε επίπεδο-ρεκόρ των τελευταίων δεκαετιών, σε πάρα πολλές χώρες κάθε μία από τις οποίες προσπαθεί να τον περιορίσει με τον δικό της τρόπο.

Ηνωμένες Πολιτείες

Επί χρόνια οι Νεοϋορκέζοι που αναζητούσαν φτηνό φαγητό μπορούσαν να βασίζονται σε μια φέτα πίτσας έναντι ενός δολαρίου. Οχι πια. Καθώς ο πληθωρισμός εκτινάσσεται στα ύψη, ακόμη και αυτό φαίνεται να αλλάζει, καθώς πολλές από τις πιο διάσημες πιτσαρίες επιβάλλουν αυξήσεις τιμών για να αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος για τα πάντα – από σάλτσα ντομάτας και πεπερόνι μέχρι χαρτόκουτα πίτσας.

Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ σημείωσε τον ταχύτερο ρυθμό αύξησης από το 1982 τον περασμένο μήνα, ωθώντας τις τιμές σε αύξηση για τρεις συνεχόμενους μήνες, με αποτέλεσμα να αγγίξει ετήσιο ρυθμό του 7%. Τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση συνεχίζουν να διογκώνουν την τιμή των καυσίμων, των ενοικίων, των τροφίμων και άλλων βασικών ειδών. Η μέση τιμή ενός μεταχειρισμένου αυτοκινήτου στις ΗΠΑ για πρώτη φορά στα τέλη Δεκεμβρίου ξεπέρασε τα 28.000 δολάρια.

Οι αυξήσεις των τιμών έπληξαν τους πάντες, αλλά ο πληθωρισμός πλήττει περισσότερο τους φτωχότερους Αμερικανούς που ξοδεύουν ήδη το 83% του εισοδήματός τους στη στέγαση, σύμφωνα με την Ερευνα Καταναλωτικών Δαπανών του τμήματος Εργασίας. Οπως είναι λογικό δεν μπορούν να αντέξουν νέες αυξήσεις στα ενοίκια, πόσο μάλλον στα καύσιμα, τα τρόφιμα και άλλα βασικά είδη.

Η Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζεται τώρα να αυξήσει τα επιτόκια με την ελπίδα να τιθασεύσει την εκτίναξη των τιμών. Αλλά με τον πληθωρισμό να αυξάνεται παγκοσμίως, μένει να φανεί πόσο σύντομα, ή εάν, η κεντρική τράπεζα θα τα καταφέρει.

Ιταλία

Οι Ιταλοί αισθάνονται τις αρνητικές επιπτώσεις του πληθωρισμού κυρίως στους λογαριασμούς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας τους, με το κόστος του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος να αυξάνεται περισσότερο από 50% αυτόν τον χειμώνα. Με τη σειρά του, το υψηλό ενεργειακό κόστος έχει κάνει πιο δαπανηρή τη λειτουργία εργοστασίων και τη μεταφορά αγαθών, επομένως οι αυξήσεις των τιμών έγιναν αισθητές και σε άλλους τομείς, όπως τα τρόφιμα και τα μεταποιημένα αγαθά.

Τα προκαταρκτικά στοιχεία από την Istat, την ιταλική στατιστική υπηρεσία, στις αρχές του μήνα έδειξαν ότι ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά 3,9% το 2021, φθάνοντας στο 4,2% τον Δεκέμβριο – η μεγαλύτερη άνοδος εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια. Η Τράπεζα της Ιταλίας προβλέπει τον πληθωρισμό στο 2,8% φέτος, αν και οι επιχειρήσεις προβλέπουν υψηλότερες αυξήσεις τιμών στο 3,2%.

Η Ιταλία δεν παράγει πυρηνική ενέργεια εδώ και περισσότερες από τρεις δεκαετίες και εξαρτάται πάρα πολύ από τις εισαγωγές ενέργειας. «Είμαστε πολύ εξαρτημένοι από την εισαγόμενη ενέργεια, ως εκ τούτου, από αυτή την άποψη, η Ιταλία είναι πιο ευάλωτη από άλλες χώρες», δηλώνει στον «Guardian» ο Μαρτσέλο Μεσόρι, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Luiss στη Ρώμη.

«Βραχυπρόθεσμα, θα υπάρξει μεγάλος αντίκτυπος στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας», πρόσθεσε, ενώ προβλέπει ότι το σχέδιο πράσινης και ψηφιακής μετάβασης της Ευρώπης θα μπορούσε να επηρεάσει περαιτέρω τις τιμές. «Είμαι υπέρ των δύο μεταβάσεων, αλλά στην Ευρώπη υποτιμούμε τον πιθανό μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο».

H κατάσταση είναι τόσο δύσκολη ώστε ο Δήμος Φλωρεντίας ζήτησε από τους κατοίκους να συμβάλλουν ώστε να πληρωθούν οι λογαριασμοί κοινής ωφελείας ηλικιωμένων που ζουν μόνοι τους και η σύνταξή τους δεν τους φτάνει. Η πρωτοβουλία «υιοθετήστε έναν λογαριασμό» ξεκίνησε εδώ και λίγες ημέρες με στόχο να αντιμετωπισθεί για τις πιο αδύναμες ομάδες η αύξηση κατά 50% των λογαριασμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος φέτος στην Ιταλία. «Οι κοινωνικές επιπτώσεις είναι πολύ έντονες», εξηγεί ο δήμαρχος της Φλωρεντίας Ντάριο Ναρντέλα.

Περίπου το 27,6% του πληθυσμού της πόλης είναι ηλικίας άνω των 65, «και πολλοί πλέον ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, προσπαθώντας να επιβιώσουν με 9.000 ευρώ τον χρόνο». Δηλαδή άνθρωποι που μέχρι τώρα κάπως τα έβγαζαν πέρα, τώρα πια δεν μπορούν. Τις πρώτες ημέρες, οι κάτοικοι της Φλωρεντίας έσπευσαν μαζικά να συμβάλλουν στην πρωτοβουλία αυτή.

Η ιταλική κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει τις επιβαρύνσεις για τους πολίτες και ενέκρινε πακέτο μέτρων στήριξης ύψους 5,5 δισ. ευρώ, ενώ ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι δήλωσε ότι η κυβέρνηση προετοιμάζει και «άλλες παρεμβάσεις».

Γερµανία

Ο πληθωρισμός στη Γερμανία είναι σήμερα γύρω στο 4,9%, χαμηλότερος από το 5,3% του Δεκεμβρίου – που ήταν μόλις η δεύτερη φορά που ξεπέρασε το 5% από την επανένωση της χώρας το 1990 – και αναμένεται να παραμείνει υψηλός τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του έτους. Η Bundesbank αναφέρθηκε σε μια «συνεχή εξαιρετικά υψηλή πίεση τιμών» στη μηνιαία έκθεσή της τον Ιανουάριο.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από τον πληθωρισμό: τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι αυξήσεις των τιμών που αντικατοπτρίζουν τις απώλειες οι οποίες συνδέονται με την πανδημία, η υψηλή ζήτηση για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες σε συνδυασμό με την έλλειψη εργατικού δυναμικού, καθώς και η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ, μετά την πρόσκαιρη μείωσή του ως βοήθεια για τις επιχειρήσεις πέρυσι.

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις, βέβαια, αφορούν τη θέρμανση, τη βενζίνη, το ντίζελ, το ηλεκτρικό ρεύμα και το πετρέλαιο – τα οποία σύμφωνα με τον δείκτη τιμών καταναλωτή αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 18,3%, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις έως και 50%. Στο σουπερμάρκετ, οι καταναλωτές πληρώνουν περίπου 6% περισσότερο, αλλά με μεγάλες διαφορές μεταξύ των προϊόντων.

Οι πατάτες αποτελούν τη μεγάλη έκπληξη, καθώς έχουν αυξηθεί κατά περίπου 43%, κυρίως λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Αλλα είδη διατροφής όπως οι ντομάτες, οι σαλάτες, το γάλα, τα κρεμμύδια και τα αβγά έχουν σημειώσει σημαντικές αυξήσεις τιμών μεταξύ 5% και 20%.

Σε γενικές γραμμές, οι τιμές των προϊόντων που εισάγονται στη Γερμανία έχουν αυξηθεί περίπου 21% -η μεγαλύτερη άνοδος από το 1980 – κυρίως λόγω προβλημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού που συνδέονται με την πανδημία. Ενώ οι μισθοί αναμένεται να αυξηθούν επίσης, καθώς τα συνδικάτα επιμένουν σε αυτό, οι οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα πλήττονται περισσότερο. Παρά την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 20%, πολλοί προβλέπεται ότι δεν θα μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα.