Αγορές και επιτυχημένη οικονομία

Δεν υπάρχει επιτυχημένη οικονομία τα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που να μη στηρίχθηκε σε μια καταρχήν αποδοχή της λειτουργίας της αγοράς. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, οι οποίες πέτυχαν θεαματικά πράγματα από τη στιγμή που στράφηκαν σε μεταρρυθμίσεις που άνοιξαν στις οικονομίες τους τις αγορές.

Πρέπει να υπάρχουν κάποιες βασικές προϋποθέσεις ώστε μια χώρα να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες ενός τέτοιου εγχειρήματος. Κυρίως για να μπορεί ένα τέτοιο οικονομικό σύστημα να οικοδομηθεί και μακροχρόνια να πετύχει. Μια προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ευέλικτης αγοράς εργασίας και κεφαλαίων. Οι περισσότεροι θα θυμούνται τα μέτρα που προσπάθησαν να εισαγάγουν οι θεσμοί στη διάρκεια των Μνημονίων για να εγκαθιδρύσουν τέτοιες προϋποθέσεις και καταστάσεις. Το αν τελικά το πέτυχαν θέλει αρκετή συζήτηση. Διότι με πολλές δημόσιες παρεμβάσεις, μετά ιδιαίτερα το τέλος της επιτήρησης, επανέρχονται κατά καιρούς διάφορα προστατευτικά μέτρα. Κυρίως στην αγορά εργασίας. Αλλά δίχως εμπεδωμένα συστήματα ευελιξίας δύσκολα ευημερεί μια οικονομία της αγοράς.

Μια δεύτερη προϋπόθεση είναι η ανάπτυξη ενός δυναμικού κλίματος επιχειρηματικότητας που ευνοεί τολμηρές οικονομικές πρωτοβουλίες ιδιωτών με διάθεση ανάληψης ρίσκων. Η ριψοκινδύνευση είναι μια συνθήκη ενδημική στον καπιταλισμό. Γι’ αυτό κάθε έννοια προστατευτισμού και σιγουριάς σχετικά με τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κάθε ιδιώτη είναι εντελώς αντίθετη με τη λογική μιας ανοιχτής καπιταλιστικής κοινωνίας.

Μια τρίτη θεμελιώδους σημασίας προϋπόθεση είναι η ύπαρξη διεθνούς επιπέδου και υψηλής ποιότητας πανεπιστημίων που θα προσφέρουν τη βάση για τη δημιουργία ανθρώπινου δυναμικού ικανού να στελεχώσει τις απαραίτητες υποδομές για το χτίσιμο μιας πραγματικής ανταγωνιστικής οικονομίας. Το ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό είναι απόλυτα απαραίτητο για να ξεφύγει μια οικονομία, και μια κοινωνία αυτονόητα, από τη μετριότητα, την αδράνεια και την παρακμή.

Μεγάλη σημασία έχει επίσης η λειτουργία του κράτους του νόμου. Η σωστή λειτουργία των δικαστηρίων και η γοργή απονομή της δικαιοσύνης είναι προϋποθέσεις απαραίτητες για την ομαλή πορεία των αγορών, την ανάπτυξη της εμπορικής κι επιχειρηματικής πίστης και την ανάπτυξη των αγορών. Δίχως απρόσκοπτη λειτουργία του κράτους του νόμου δεν μπορεί να αναπτυχθεί ο ορθολογικός καπιταλισμός. Τέλος, για μια θεαματική πορεία ανάπτυξης σε πλαίσια ελεύθερης οικονομίας της αγοράς, θετική συμβολή έχει η ύπαρξη φυσικών πόρων, που δεν είναι όμως πάντα απαραίτητη (λ.χ. Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα), και τα ενθαρρυντικά δημογραφικά στοιχεία.

Από όλα αυτά προκύπτει πως η χώρα μας δεν βρίσκεται αρκετά ψηλά στις αναγκαίες προϋποθέσεις για δυναμική οικονομική ανάπτυξη και κατάκτηση επιτυχιών μέσω πολιτικών ανοιχτών οικονομικών αγορών. Υπάρχουν όμως οι δυνατότητες. Είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης να επιλεγούν πολιτικές που προωθούν τελικά τη λογική του δημοκρατικού καπιταλισμού.