Κοροναϊός: Πώς θα είναι η ζωή μετά την πανδημία;

Αρθρο του Journal of the American Medical Association

Δύο χρόνια με τον κοροναϊό και τους δραματικούς περιορισμούς στην καθημερινότητα, εκατομμύρια ασθενείς και θανάτους, η πανδημία έχει φέρει στα όριά της την εργασία, την εκπαίδευση και τις κοινωνικές σχέσεις, με αποτέλεσμα το κύριο ερώτημα που τίθεται τώρα είναι το πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα και πώς θα είναι η ζωή μετά την πανδημία.

Σε άρθρο του στο JAMA, o Λόρενς Γκόστιν από το Ινστιτούτο Εθνικού και Διεθνούς Δικαίου Υγείας O’Nιλ της Νομικής του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν της Ουάσιγκτον, επισημαίνει πως η επιστήμη δεν μπορεί να προβλέψει απολύτως ποιες παραλλαγές SARS-CoV-2 θα προκύψουν, ούτε ποια θα είναι η τροχιά της πανδημίας. Ωστόσο, η ιστορία και οι τεκμηριωμένες επιστημονικές παρατηρήσεις δείχνουν την κατεύθυνση για το πώς και πότε η κοινωνία θα επιστρέψει στην καθημερινότητα που είχαμε πριν την πανδημία.

Όπως αναφέρει, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται η κοινωνική μας ζωή να επανέλθει αυτόματα στους κανονικούς ρυθμούς. Αντίθετα, σταδιακά θα αντιμετωπίζουμε την ασθένεια COVID-19 ως έναν κίνδυνο που υποβόσκει και με την πάροδο του χρόνου, θα απαλλαγούμε από τους περιορισμούς που επιβάλλει η προσοχή στην πανδημία.

Από την πανδημία στην ενδημία

Η μεγάλη πανδημία της γρίπης του 1918 δείχνει ιστορικά πώς γίνεται η μετάβαση από μια πανδημία σε μια ενδημική λοίμωξη. Εκείνη η πανδημία άρχισε να υποχωρεί αφότου είχε μολυνθεί το ένα τρίτο του τότε παγκόσμιου πληθυσμού  -εκτιμάται ότι 500 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν προσβληθεί και 50 εκατ. είχαν χάσει τη ζωή τους. Και εκείνος ο ιός μεταλλάχθηκε και έγινε λιγότερο παθογόνος. Η γρίπη H1N1 έφτασε τελικά σε μια ισορροπία, εξαπλώθηκε σε ευπαθή άτομα χωρίς να σκοτώσει τους περισσότερους από αυτούς.

Ο SARS-CoV-2 μπορεί να ακολουθεί παρόμοια συμπεριφορά. Η εξαιρετικά μεταδοτική παραλλαγή Όμικρον μπορεί να επιταχύνει τη μετάβαση σε μια ενδημική φάση, μολύνοντας περισσότερο πληθυσμό, διατηρώντας χαμηλότερη παθογονικότητα από προηγούμενες παραλλαγές. Μέχρι στιγμής τα εμβόλια mRNA παρέχουν ισχυρή προστασία, με τον κίνδυνο νοσηλείας να είναι 16 φορές μεγαλύτερος για τους μη εμβολιασμένους.

Η COVID-19 δεν θα εξαλειφθεί, και σίγουρα δεν θα εκριζωθεί στο άμεσο μέλλον. Θα υπάρξουν εξάρσεις εξαιτίας της εξελικτικής πορείας του ιού και το κρύο που οδηγεί τον κόσμο σε κλειστούς χώρους. Θα χρειάζεται συνεχής εμβολιασμός λόγω της φθίνουσας ανοσίας και των μεταλλάξεων. Επίσης, η νόσος θα απαιτήσει παρακολούθηση αντίστοιχη με αυτή της επιτήρησης της γρίπης, που χρησιμοποιείται στη διαμόρφωση των ετήσιων εμβολίων κατά της εποχικής γρίπης.

Προειδοποίηση

Υπάρχει μια ισχυρή προειδοποίηση για νέο κύμα της πανδημίας, καθώς η διάρκεια της ανοσίας παραμένει ακόμη άγνωστη, δισεκατομμύρια πληθυσμού παραμένουν ακόμη ανεμβολίαστοι, γεγονός που διευκολύνει τις μεταλλάξεις του ιού. Επανερχόμενοι στην πανδημία της γρίπης του 1918, το 1920, ένα νέο στέλεχος έφερε ένα νέο κύμα, ενώ  εμφανίστηκε και το πανδημικό στέλεχος το 2009.

Αν και η παραλλαγή Όμικρον φαίνεται να προκαλεί ηπιότερη ασθένεια, οι μελλοντικές μεταλλάξεις μπορεί να μην είναι ηπιότερες. Η εξέλιξη του ιού δεν είναι γραμμική και διάφορα στελέχη είναι πιθανό να εμφανιστούν. Ο εμβολιασμός του παγκόσμιου πληθυσμού θα παραμείνει βασική προτεραιότητα, όπως και οι αποτελεσματικές θεραπείες.

Υπάρχει επίσης επιστημονική αβεβαιότητα σχετικά με τα αίτια και τη συχνότητα της μακράς COVID, όπου τα συμπτώματα επιμένουν πέρα ​​από την αρχική φάση της μόλυνσης. Οι επαναμολύνσεις είναι πλέον συχνές, εγείροντας ανησυχίες για χρόνια νόσο. Η έρευνα για τους παράγοντες κινδύνου και την κλινική διαχείριση του μακροχρόνιου COVID θα είναι σημαντική.

Ζώντας με την COVID-19

Η ενδημία είναι ένας επιδημιολογικός όρος, σύμφωνα με τον οποίο τα συνολικά ποσοστά μόλυνσης σταθεροποιούνται. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) ορίζουν την ενδημία ως «τη συνεχή παρουσία ή συνήθη επικράτηση μιας ασθένειας ή μολυσματικού παράγοντα σε έναν πληθυσμό εντός μιας γεωγραφικής περιοχής». Η ενδημικότητα καθορίζεται επίσης από το πότε οι χώρες αποφασίζουν να περάσουν από την αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης προς μακροπρόθεσμα προγράμματα ελέγχου. Αρκετές χώρες υψηλού εισοδήματος αναπτύσσουν ήδη σχέδια μετά την πανδημία. Κατά τις ενδημικές φάσεις, οι περισσότεροι άνθρωποι επιστρέφουν σε προπανδημικά πρότυπα συμπεριφοράς, ανάλογα με την ατομική ανοχή του κινδύνου.

Η διαχείριση της COVID-19 πιθανότατα θα μοιάζει με την επιτήρηση ασθενειών όπως η γρίπη. Στο σύστημα επιτήρησης της γρίπης των ΗΠΑ, το CDC συνεργάζεται με πολιτείες, εργαστήρια και νοσοκομεία για την ανίχνευση εστιών γρίπης, στελεχών του ιού και σοβαρότητας της νόσου. Η διαχείριση του COVID-19 θα απαιτήσει ταχεία ταυτοποίηση περιστατικών  και παραλλαγών του ιού. Τα κρούσματα μπορεί να προκαλέσουν μαζικά διαγνωστικά τεστ, ιχνηλάτηση επαφών και απομόνωση. Η διάρκεια της απομόνωσης μπορεί να μειωθεί με βάση τα ποσοστά κρουσμάτων και νοσηλείας, καθώς και τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες. Η Νότια Αφρική, για παράδειγμα, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι δεν θα απαιτήσει απομόνωση ασυμπτωματικών θετικών κρουσμάτων SARS-CoV-2.

Οι περιοδικοί εμβολιασμοί. προσαρμοσμένοι στις τρέχουσες παραλλαγές, θα παραμείνουν μια σημαντική στρατηγική ελέγχου. Τα μέτρα εμβολιασμού μπορεί να γίνουν όπως της γρίπης , καλύπτοντας περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου, όπως νοσοκομεία και νοσηλευτικές εγκαταστάσεις. Το πιστοποιητικό εμβολιασμού για φαγητό, διασκέδαση, ψώνια και ταξίδια μπορεί τελικά να ανακληθεί. Δεν είναι σαφές εάν ή πότε το CDC θα συμπεριλάβει το COVID-19 στο πρόγραμμα εμβολιασμών στα σχολεία. Για την ώρα, μόνο η Καλιφόρνια και η Λουιζιάνα απαιτούν εμβολιασμούς κατά του COVID-19 για την είσοδο στο σχολείο, αν και σε ορισμένες περιοχές ζητείται για δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός.

Τα μέτρα χρήσης μάσκας και κοινωνικής απόστασης ενδέχεται σύντομα να χαλαρώσουν, ανάλογα και πάλι με τα επίπεδα κινδύνου. Οι στρατηγικές περιορισμού του COVID-19 θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και πάλι, άμεσα, για την αντιμετώπιση των εστιών και στη συνέχεια να αποσυρθούν όταν η απειλή υποχωρήσει, χρησιμοποιώντας αποτελεσματική επικοινωνία. Μέτρα όπως η χρήση μάσκας, μπορεί να συνεχιστούν για ευάλωτα άτομα ειδικά σε πολυσύχναστα μέρη, όπως κινηματογράφοι και χώροι συναυλιών.

Το κοινό μπορεί να μην αποδέχεται τις πιο αυστηρές στρατηγικές όπως το κλείσιμο σχολείων, τα lockdown και οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις. Η Δανία κατάργησε πρόσφατα όλους τους περιορισμούς για τον COVID-19 και ο κυβερνήτης του Κολοράντο δήλωσε ότι «η έκτακτη ανάγκη έχει τελειώσει». Τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα συνεπάγονται σημαντικό κοινωνικό, εκπαιδευτικό και οικονομικό κόστος.

Κοινωνικοποίηση

Ο περιορισμός του κινδύνου από τον κοροναϊό, οδήγησε σε βαθιά κοινωνική απομόνωση και μοναξιά, που αποδεικνύεται από αυξημένο άγχος, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών και σκέψεις αυτοκτονίας. Ο κόσμος περιμένει εναγωνίως να μπορέσει να απολαμβάνει  απλές χαρές, όπως το να αγκαλιάζεις μέλη της οικογένειας ή τους φίλους σου, να δειπνήσεις έξω ή να δεις ένα χαμόγελο που δεν κρύβεται από μια προστατευτική μάσκα. Οι άνθρωποι είναι εγγενώς κοινωνικά όντα.

Ορισμένες πανδημικές συμπεριφορές μπορεί να συνεχιστούν, τουλάχιστον εν μέρει, εάν υπάρχει κοινωνική χρησιμότητα. Η τηλεργασία θα μπορούσε να αντέξει και μετά την πανδημία, προσφέροντας σε πολλούς εργαζόμενους καλύτερη ισορροπία μεταξύ οικογένειας και καριέρας και περισσότερες επιλογές για το πού θα ζήσουν. Τα αεροπορικά ταξίδια μπορεί επίσης να παραμείνουν στάσιμα για το άμεσο μέλλον. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021, τα διεθνή ταξίδια ήταν 72% κάτω από τα επίπεδα του 2019 και ενδέχεται να μην ανακάμψουν μέχρι το 2024.

Διαβρωμένη Δημόσια Υγεία

Στη διάρκεια της πανδημίας η εμπιστοσύνη στους φορείς δημόσιας υγείας μειώθηκε σημαντικά στο πλαίσιο της έντονης πολιτικοποίησης που συνόδευσε τα μέτρα περιορισμού της πανδημίας, προκαλώντας την κοινωνία να επανεξετάσει την ισορροπία μεταξύ της προσωπικής ελευθερίας και της δημόσιας υγείας σε μια μεταπανδημική εποχή. Μπορεί να είναι πολύ νωρίς για τη μετάβαση σε μια ενδημική φάση, ενώ οι νοσηλείες από Όμικρον να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και οι αποτελεσματικές θεραπείες λίγες. Όμως μια σταδιακή μετάβαση στο φυσιολογικό πιθανότατα θα συμβεί τους επόμενους μήνες, επαναφέροντας κοινωνικές δραστηριότητες που τα άτομα έχουν χάσει. Η ικανότητα των φορέων δημόσιας υγείας να βοηθήσουν την κοινωνία να επιστρέψει με ασφάλεια σε μια νέα κανονικότητα θα παραμείνει εξαιρετικά σημαντική.