Πρωτόγνωρη έλλειψη αίματος παγκοσμίως

Η αιμοδοσία είναι πράγματι ζωτικής σημασίας, καθώς το αίμα είναι αναντικατάστατο από οποιοδήποτε φαρμακευτικό προϊόν. Ωστόσο, εν μέσω πανδημίας, τα αποθέματα στερεύουν, με τους πολίτες να… πολιορκούνται από δεύτερες σκέψεις και φοβίες, όπως για παράδειγμα «μπορούν να δώσουν αίμα εκείνοι που νόσησαν πρόσφατα;» ή «μεταδίδεται ο πανδημικός ιός μέσω της μετάγγισης;».

Το αποτέλεσμα; Τον Ιανουάριο 2022 ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός, ο οποίος διαχειρίζεται το 40% των αιμοδοσιών που πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε ότι διένυε τη μεγαλύτερη έλλειψη σε αίμα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι από την αρχή της πανδημίας ο αριθμός των αιμοδοτών είχε μειωθεί κατά 10%, με αποτέλεσμα ορισμένες ημέρες να καλύπτονται λιγότερο από το 25% των αναγκών σε αίμα που αιτούνταν τα νοσοκομεία.

Αντίστοιχες εκκλήσεις όμως γίνονται και στη χώρα μας. Η καθηγήτρια Αιματολογίας Μαριάννα Πολίτου (διευθύντρια Αιματολογικού Εργαστηρίου και Αιμοδοσίας – Νοσοκομείο Αρεταίειο) και οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Γιάννης Ντάνασης, Πάνος Μαλανδράκης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα από τη δημοσίευση της Rita Rubin στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «JAMA».

Μεταδίδεται ο SARS-CoV-2 μέσω της μετάγγισης;

Πρέπει να τονιστεί ότι σύμφωνα με τις προσφάτως αναθεωρημένες οδηγίες του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ η χρήση εργαστηριακών εξετάσεων για τον έλεγχο ρουτίνας των αιμοδοτών για COVID-19 δεν συστήνεται.

Οι ιοί του αναπνευστικού δεν μεταδίδονται μέσω μετάγγισης αίματος και παγκοσμίως δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά μετάδοσης  SARS-CoV-2 ή οποιουδήποτε άλλου κορωνοϊού από δότη σε λήπτη.

Οι αιμοδότες πρέπει να είναι καλά στην υγεία τους και να έχουν φυσιολογική θερμοκρασία όταν αιμοδοτούν. Ο υπεύθυνος γιατρός της αιμοδοσίας μπορεί επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο να συμβουλέψει άτομα που έχουν διαγνωστεί ή είναι ύποπτα ότι έχουν COVID-19 να απέχουν από την αιμοδοσία για τουλάχιστον 10 ημέρες μετά την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων ή, εάν δεν εμφάνισαν ποτέ συμπτώματα, για τουλάχιστον 10 ημέρες μετά τη θετική  διαγνωστική δοκιμασία, σύμφωνα με τον FDA. Τα άτομα που λαμβάνουν οποιοδήποτε από τα τρία εμβόλια κατά της COVID-19 που είναι εγκεκριμένα στις ΗΠΑ μπορούν να δώσουν αίμα αμέσως μετά τον εμβολιασμό.

Τι ισχύει στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΚΕΑ

⇒ Ατομα με επιβεβαιωμένη ή πιθανή λοίμωξη COVID ή που παρουσιάζουν κάποιο από τα συμπτώματα που σχετίζονται με λοίμωξη από κορωνοϊό δεν επιτρέπεται να αιμοδοτήσουν.

⇒ Εάν ο υποψήφιος αιμοδότης είχε συμπτώματα λοίμωξης με κορωνοϊό και θετικό έλεγχο για την παρουσία του ιού μπορεί να αιμοδοτήσει εάν έχουν περάσει τουλάχιστον 28 ημέρες από την αποδρομή των συμπτωμάτων.

⇒ Ατομα που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα αλλά είχαν επαφή με επιβεβαιωμένο ή ύποπτο κρούσμα και έχει συστηθεί απομόνωση μπορούν να αιμοδοτήσουν εάν έχουν παρέλθει 14 ημέρες από την πρώτη ημέρα της απομόνωσης.

⇒  Για τα εμβόλια από αδρανοποιημένους ή μη ζώντες μικροοργανισμούς (π.χ. mRNA) δεν απαιτείται περίοδος αποκλεισμού, εφόσον ο αιμοδότης αισθάνεται καλά. Στην περίπτωση που μετά τον εμβολιασμό παρουσιαστούν ήπιες αντιδράσεις, μπορεί να προσφέρει αίμα επτά ημέρες μετά την πάροδο των συμπτωμάτων.

«Αιμοδοσία 365».

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης αυτής της πρωτόγνωρης παγκοσμίως έλλειψης αίματος η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ με την υποστήριξη του κοινωφελούς Ιδρύματος «Ι. Λάτση»έχει ξεκινήσει τη δράση «Αιμοδοσία 365», η οποία έχει ως αποστολή την ανάπτυξη καινοτόμων στρατηγικών που στοχεύουν στην εκπαίδευση μιας καινούργιας γενιάςσυνειδητοποιημένων αιμοδοτών που θα υιοθετήσουν την κουλτούρα της επαναλαμβανόμενης αιμοδοσίας με πρακτικές προσαρμοσμένες στον τοπικό πολιτισμό και περιβάλλον.

Το πρώτο μήνυμα του «Αιμοδοσία 365» είναι αποτέλεσμα έρευνας, ότι η πλειονότητα των πολιτών δεν γνωρίζει πως το αίμα έχει ημερομηνία λήξης (περίπου έναν μήνα μετά την προσφορά του), γι’ αυτό και υπάρχει συνεχής ανάγκη αναπλήρωσης των αποθεμάτων από τακτικούς αιμοδότες ώστε να είναι εφικτή η εφαρμογή στρατηγικής καιπρογραμματισμού των αιμοληψιών βάσει των αναγκών.

Σημειώνεται ότι στη χώρα μας το 60% της συλλογής του αίματος γίνεται από αιμοδότες εθελοντές, ενώ το υπόλοιπο 40% από αιμοδότες κατ’ επίκληση – καθώς χρειάζεται αίμα ένα συγγενικό τους πρόσωπο ή φίλος. Στόχος είναι οι τελευταίοι να μετατραπούν σε τακτικούς εθελοντές, που θα προσέρχονται για αιμοληψία δύο με τρεις φορές τον χρόνο, συμβάλλοντας στη διατήρηση της εγχώριας επάρκειας αποθεμάτων.