Μορφές πολέμου

Οποια πορεία και έκταση και να πάρει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία -και κανείς δεν δικαιούται πλέον να ελπίζει ότι μπορεί να πάρει τη μορφή που θα ήθελε η «Δύση» -, τα χαρακτηριστικά της είναι μπροστά στα μάτια μας.

Ο πόλεμος του Πούτιν είναι ένας πόλεμος στο όνομα και με τα όπλα του αυταρχισμού. Ο ρώσος πρόεδρος προχώρησε στην κλιμάκωση, που απέχει ακόμη πολύ από την ολοκλήρωσή της, γιατί αισθανόταν ότι δεν είχε να δώσει λογαριασμό σε κανέναν – ούτε στον λαό του, ούτε στη διεθνή κοινότητα, ούτε στο διεθνές δίκαιο, ούτε στη χώρα που διεκδικεί να καταλάβει. Είναι εκλεγμένος, αλλά μέσα από ανελεύθερες εκλογές, επικεφαλής ενός καθεστώτος που συνδυάζει τον αυταρχισμό ως μέθοδο διακυβέρνησης, τον καπιταλισμό ως εργαλείο υπονόμευσης του αντιπάλου και συγχρόνως ως μέσο προσωπικού πλουτισμού και τον εθνικισμό ως συγκολλητική ουσία. Στοιχεία που του «επιτρέπουν» να κινείται μονομερώς, να καταπατά την έννομη τάξη, να βδελύσσεται όσες χώρες είναι, ή πασχίζουν να γίνουν, (πιο) ελεύθερες, να θεωρεί τη βία όχι ως   «μαμή» της Ιστορίας αλλά ως τροφό των σχεδίων του.

Ο πόλεμος του Πούτιν, δίπλα στην ωμή βία, στηρίζεται στην προπαγάνδα. Εδώ και χρόνια, μεθοδικά, παράλληλα με τα σχέδιά του για ανατροπή της διεθνούς ισορροπίας, δημιουργία ζώνης επιρροής στην περίμετρο και με τα χαρακτηριστικά της Σοβιετικής Ενωσης, το ρωσικό καθεστώς έχει εξαπολύσει έναν άλλο πόλεμο: ανάμειξη σε εκλογές άλλων κρατών (με αποδεδειγμένη συμβολή στη νίκη του Τραμπ το 2016), χρηματοδότηση «συγγενών», δηλαδή ακροδεξιών, εθνικιστικών, «αντιδυτικών» κομμάτων σε πολλές χώρες, εκτεταμένη χρήση του Διαδικτύου και γενικά της τεχνολογίας για δημιουργία εικονικής πραγματικότητας και διασπορά ψευδών ειδήσεων. Η ειδική μονάδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την παρακολούθηση της «παραπληροφόρησης» (disinformation) καταγράφει μια «κρατικά υποκινούμενη χειραγώγηση της πληροφόρησης», που βαίνει κλιμακούμενη από το 2015 και έχει πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις το τελευταίο δίμηνο, από τότε δηλαδή που αποφασίστηκε η εισβολή στην Ουκρανία. Αυτή η προπαγανδιστική μηχανή επιτρέπει στον Πούτιν να μιλά για «ειρήνη» και για «διπλωματία», να εμφανίζει τη χώρα του ως «αμυνόμενη», ακόμα και να βαφτίζει «δημοκρατική» και «αυθόρμητη» τη διαδικασία μέσω της οποίας υποχρέωσε τους σμπίρους του να υποταχθούν στα σχέδιά του (με τα ρολόγια τους να καταγράφουν άλλη ώρα από εκείνην της υποτιθέμενης «απευθείας» τηλεοπτικής μετάδοσης).

Ο πόλεμος του Πούτιν περνά μέσα από τη διαστροφή της Ιστορίας. Ο παραληρηματικός, γεμάτος χολή για τη Δύση και για τη δημοκρατία, λόγος του το βράδυ της Δευτέρας κατάφερε να «ξαναγράψει» τη σχέση Ρωσίας-Ουκρανίας, αλλά και κομουνιστικής-μετακομουνιστικής Ρωσίας (το ημέτερο ΚΚΕ εξανέστη για τη μείωση της συμβολής του Λένιν και προσπέρασε την κήρυξη πολέμου στο όνομά του), να αμφισβητήσει το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού μιας διεθνώς αναγνωρισμένης χώρας, να μετατρέψει το ΝΑΤΟ από αμυντικό σε επιθετικό όργανο.

Ο πόλεμος του Πούτιν είναι «υβριδικός», όπως υβριδική είναι η εποχή μας. Στηρίζεται στην τεχνολογία, στο «αφήγημα» και στην «εικόνα» (τοποθέτηση ξένων ηγετών και υπουργών χιλιόμετρα μακριά από τον ηγέτη), στα «χειρουργικά» χτυπήματα, στους εκβιασμούς (με την πυρηνική ισχύ, το φυσικό αέριο), στη συντήρηση της αβεβαιότητας και στο σπάσιμο των νεύρων. Υβριδικός δεν θα πει απροετοίμαστος: χρόνια τώρα, στο εσωτερικό της Ρωσίας και διεθνώς, στρατιωτικά, οικονομικά και γεωπολιτικά, ετοιμάζεται η αντεπίθεση του αυταρχισμού κατά της δημοκρατίας.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος