Πληθωρισμός και Ενεργειακή Αυτονομία

Του Ηλία Παπαθεοδώρου* 

Η χώρα βιώνει εν μέσω πανδημίας τον υψηλότερο πληθωρισμό που έχει καταγραφεί μετά την είσοδο στο Ευρώ. Το άλμα του πληθωρισμού ήταν ορατό από τα μέσα του περασμένου χρόνου λόγω της τρομακτικής αύξησης των τιμών του αερίου και κατ’ επέκταση της ενέργειας. Με το αέριο να συμμετέχει στο ενεργειακό μείγμα με περισσότερο από 45%, η χώρα παραμένει ευάλωτη οικονομικά και ενεργειακά στις προθέσεις της Ρωσίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών που εξάγουν αέριο. Ο πληθωρισμός του 6,2% οφείλεται επί της ουσίας στην εκρηκτική αύξηση των τιμών αερίου κατά 154,8% και του ηλεκτρισμού 56,7% σε ετήσιο επίπεδο.

Στην Ελλάδα, ο λεγόμενος εισαγόμενος πληθωρισμός κατέγραψε ιλιγγιώδη άνοδο με τον Γενικό Δείκτη Τιμών Εισαγωγών να αυξάνεται 23,6% λόγω των υψηλότατων τιμών στα πετρελαιοειδή. Αντίθετα με άλλες κυβερνήσεις που έχουν ασπαστεί την ανάγκη για ταχεία ενεργειακή μετάβαση, η Ελληνική κυβέρνηση, ακόμα και σήμερα, συνεχίζει τις επενδύσεις σε δίκτυα αερίου και εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου αντί να διαθέσει τα κονδύλια και τους πόρους του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας στην ταχύτερη ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, την ενεργειακή μετάβαση και την ενεργειακή αυτονομία των πολιτών, των επιχειρήσεων και εν γένει της χώρας. Ενεργειακή αυτονομία δεν επιτυγχάνεται εάν αντί να εισάγουμε αέριο από την Ρωσία, εισάγουμε υγροποιημένο αέριο από τις ΗΠΑ ή την Αίγυπτο και δεν επιτυγχάνεται με μεθόδους πράσινου καπιταλισμού. Επιτυγχάνεται μόνο με την μετάβαση σε μη εισαγόμενες ανανεώσιμες και ανεξάντλητες πηγές ενέργειας με την συνεργασία των τοπικών κοινωνιών, της τοπικής αυτοδιοίκησης και ισχυρή προστασία της σπάνιας ελληνικής φύσης.

Η ενεργειακή αυτονομία μέσω της μετάβασης σε ανανεώσιμες και ανεξάντλητες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πλέον μονόδρομος. Τα πράσινα κόμματα εδώ και δεκαετίες προωθούν την μετάβαση σε ΑΠΕ για οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά δυστυχώς ούτε σοσιαλιστικές, ούτε αριστερές, ούτε φιλελεύθερες κυβερνήσεις είχαν θέσει μέχρι σήμερα την ενεργειακή μετάβαση ως πρώτη προτεραιότητα. Αυτό έχει αλλάξει σε πολλές χώρες με εξαίρεση εκείνες που επιμένουν σε νεοφιλελεύθερα οικονομικά μοντέλα. Με τις σημερινές τιμές αερίου και πετρελαίου τα μοντέλα ενεργειακής εξάρτησης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς οδηγούν στη φτωχοποίηση των οικονομικά αδύναμων και την αύξηση του κόστους παραγωγής των προϊόντων για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.

Η αρνητική επιρροή των αυξήσεων αυτών μπορεί να ήρθε με χρονική καθυστέρηση αλλά ήρθε δριμύτατη με αυξήσεις από την στέγαση και τα καύσιμα μέχρι τα προϊόντα διατροφής και την ένδυση.

Δυστυχώς, όπως πάντα, οι αυξήσεις αυτές χτύπησαν δυσανάλογα τους οικονομικά αδύναμους. Δημιούργησαν περαιτέρω οικονομική στενότητα και ζήτημα επιβίωσης αφού τα είδη διατροφής αποτελούν 36% των εξόδων των αδύναμων νοικοκυριών. Πλέον, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΟΒΕ, δύο στους τρεις Έλληνες τα βγάζουν πέρα με δυσκολία.

Μακροπρόθεσμη ενεργειακή αυτονομία

Για να επιτευχθεί η πραγματική και μακροπρόθεσμη ενεργειακή αυτονομία των πολίτων δεν επαρκή μια μετάβαση σε ΑΠΕ. Είναι αναγκαίος ένας γενναίος μετασχηματισμός του μοντέλου της αγορά ενέργειας από τα κρατικά και εταιρικά ολιγοπώλια στο μοντέλο του καταναλωτή/παραγωγού (prosumer). Μέσω των ενεργειακών κοινοτήτων και της ιδιοπαραγωγής, οι καταναλωτές μπορούν να αποκτήσουν ενεργειακή αυτονομία και να αποδεσμευτούν από τους λογαριασμούς ρεύματος. Επιπλέον, εάν συνδυάσουν  την ιδιοπαραγωγή με την ενεργειακή αναβάθμιση και αντλίες θερμότητας θα μπορούν να καλύπτουν μόνοι τους τις ανάγκες τους σε ρεύμα, ψύξη και θέρμανση. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών για να καλυφθούν άλλες ζωτικές ανάγκες, όπως η στέγαση και η διατροφή, αυξάνονται οι θέσεις εργασίας, καταπολεμάται η ενεργειακή φτώχεια και αυξάνεται το βιοτικό επίπεδο όλων μας. Ανάλογα προγράμματα σε δημόσια κτίρια όπως νοσοκομεία και σχολεία μπορούν να μειώσουν άμεσα το  λειτουργικό τους κόστος και να προσφέρουν καλύτερο περιβάλλον για εργαζομένους, ασθενείς η μαθητές. Το ίδιο ισχύει για τις επιχειρήσεις.

Εν κατακλείδι, η κυβέρνηση πρέπει να αυξήσει άμεσα τα κονδύλια από το ΤΑΑ για την ενεργειακή μετάβαση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η λύση για μείωση ενεργειακού κόστους δεν είναι αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα σε κάθε ελεύθερη κορυφή ή κομμάτι καλλιεργήσιμης γης μέσω ιδιωτικών επενδύσεων που δημιουργούν κατά βάση παροδικές θέσεις εργασίας. Η σωστή πράσινη λύση αρχίζει με την ιδιοπαραγωγή πολιτών και επιχειρήσεων και ενεργειακές κοινότητες.

* Οργανωτικός Γραμματέας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ