Ο αναθεωρητισμός της γάτας

Συμβαίνει ακόμη και την ώρα που οι φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι τόσο φιλελεύθερες ώστε να καταντούν βαρετές και συμβαίνει ακόμη και την ώρα που ανελεύθερα καθεστώτα υποδύονται τις δημοκρατίες. Ο κόσμος χωρίζεται ξανά και χωρίζεται με αδρές γραμμές. Στο ένα στρατόπεδο ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι μόνος του – είναι ο Πούτιν και οι φίλοι του. Αλλά ποιοι είναι οι φίλοι του; Ποια κράτη στηρίζουν τις επιθετικές του ενέργειες στην Ουκρανία; Η Συρία του Αλ Ασαντ, η Νικαράγουα του Ορτέγκα και η Βενεζουέλα του Μαδούρο που τάχθηκε «υπέρ του Πούτιν και της Ρωσίας, υπέρ των γενναίων και δίκαιων υποθέσεων στον κόσμο». Η Κούβα των κληρονόμων του Κάστρο και η Βόρεια Κορέα των «πολυαγαπημένων ηγετών» της δυναστείας των Κιμ.

Η διαχωριστική γραμμή είναι αδρή αλλά διαψεύδει τον Σάμιουελ Χάντινγκτον. Η νέα σύγκρουση που εμφανίζεται στον ορίζοντα της μεταψυχροπολεμικής παγκόσμιας τάξης δεν είναι πολιτισμική. Αντίθετα έχει ψυχροπολεμικά χαρακτηριστικά. Εχει ιστορικές ρίζες. Και αυτές δεν έχουν καμία σχέση με το «λάθος του Λένιν» που επιστράτευσε ως πρόφαση η Μόσχα για να καταλάβει τη μισή Ουκρανία. Η Ιστορία ξαναγράφεται, όχι επειδή την ξαναγράφει ο Πούτιν, αλλά επειδή η πινακοθήκη των τεράτων εμπλουτίζεται με νέα πορτρέτα. Επειδή δίπλα στους τεθνεώτες απολυταρχισμούς του παρελθόντος έχουν προστεθεί νέοι.

Η Ρωσία του Πούτιν είναι αρκούντως απολυταρχική για να δυσφορεί απέναντι σε μια δημοκρατία που συνορεύει μαζί της. Αλλά εδώ αξίζει να εντοπίσει κανείς την αντιστοιχία: Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης είναι αρκετά δημοκρατική για να μην πιέζεται από μια γειτονική χώρα που υποδύεται τη δημοκρατία. Από αυτή την άποψη, ο φόβος πως μια μεγαλύτερη σύγκρουση μπορεί να γεννήσει μικρότερες, περιφερειακές συγκρούσεις δεν είναι αβάσιμος.

Εντάξει, ο Ερντογάν δεν είναι Πούτιν, η Τουρκία δεν είναι Ρωσία, η Θράκη δεν είναι Ντονέτσκ και τα νησιά του Αιγαίου δεν είναι Λουχάνσκ. Φαίνεται όμως και από την τουρκική «ουδετερότητα» απέναντι στην ουκρανική κρίση: Τίποτε δεν εμποδίζει τον Ερντογάν ή κάποιον από τους διαδόχους του στο προεδρικό του παλάτι να διορθώσει μια μέρα το «λάθος του Κεμάλ». Οι απολυταρχίες που υποδύονται τις δημοκρατίες θα μεταβολίζουν πάντα τις εσωτερικές τους κρίσεις σε κρίσεις συνόρων. Οπως οι γάτες σκεπάζουν ό,τι αποβάλλει το εσωτερικό τους με χώμα, έτσι και τα καθεστώτα θα καλύπτουν τις εσωτερικές τους διαταραχές με τη σκόνη που θα σηκώνουν από τις «διορθώσεις» της Ιστορίας.

Ο αναθεωρητισμός της γάτας εκδηλώνεται σήμερα στην Ουκρανία με πρόσχημα την προστασία ενός πληθυσμού που δεν κινδυνεύει από κανέναν. Θα μπορούσε να εκδηλωθεί αλλού και με λιγότερες ιστορικές ή πληθυσμιακές αναλογίες. Κανένας όμως στο παρελθόν δεν κέρδισε επειδή αποφάσισε να «διορθώσει» την Ιστορία με τη μέθοδο της γάτας. Αντίθετα, κέρδισε όποιος στάθηκε στη σωστή της πλευρά.