Φαρμακοποιοί: Λύση στις ελλείψεις φαρμάκων η υποκατάσταση

Δραματικές ελλείψεις φαρμάκων διαπιστώνουν οι φαρμακοποιοί καθημερινά, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες στην εκτέλεση συνταγών και στην κάλυψη των ασθενών με τα φάρμακα που έχουν ανάγκη.

Το πρόβλημα αποδίδεται κυρίως στις παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων, δηλαδή τις εξαγωγές φαρμάκων στην Ευρώπη από τις φαρμακαποθήκες, καθώς τα φάρμακα στη χώρα μας είναι εξαιρετικά φθηνά και αποτελούν ελκυστικό προϊόν που δίνει μεγάλο περιθώριο κέρδους.

Την ίδια στιγμή, οι φαρμακευτικές διαθέτουν φάρμακα «με το σταγονόμετρο», στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις απώλειες από τις παράλληλες εξαγωγές, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις σε φάρμακα όλων των κατηγοριών χρονίων παθήσεων.

Σχετικές καταγγελίες έκανε ο πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) Απόστολος Βαλτάς και ο γενικός γραμματέας Σεραφείμ Ζήκας, σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου και τόνισαν πως τα σκευάσματα σε έλλειψη είναι πολλαπλάσια αυτών που αναγνωρίζει ο ΕΟΦ ότι βρίσκονται σε έλλειψη.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, οι φαρμακοποιοί καλούν σε ευρεία σύσκεψη όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ζητώντας την εισαγωγή νέων διαδικασιών και νομοθετικών ρυθμίσεων που θα αποτελέσουν δικλίδες ασφαλείας σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα. Οι προτάσεις θα προωθηθούν στο υπουργείο Υγείας.

Στις προτάσεις τους οι φαρμακοποιοί περιλαμβάνουν και νομοθετικές ρυθμίσεις, καθώς για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όταν πρόκειται για παλαιά φάρμακα, ζητούν να μπορούν να αλλάζουν οι ίδιοι το φάρμακο με γενόσημο, κάτι για το οποίο σήμερα πρέπει να ερωτηθεί ο ασθενής και να αλλάξει η συνταγή από τον γιατρό.

Επιπλέον, ζητούν την ενεργοποίηση του ΙΦΕΤ για κάλυψη των κενών που δημιουργούνται στην εσωτερική αγορά, ενώ θέτουν ως λύση στο τραπέζι και τη θεραπευτική υποκατάσταση των φαρμάκων.

Ο κ. Βαλτάς σημείωσε πως το πρόβλημα διαρκώς επιδεινώνεται τους τελευταίους μήνες. Ο λόγος είναι ότι είμαστε η χώρα με τις φθηνότερες τιμές φαρμάκων στην Ε.Ε. Οι ελλείψεις αφορούν φάρμακα καρδιολογικά, αναπνευστικά, οφθαλμολογικά, νευροληπτικά, αντιπηκτικά, αντιεπιληπτικά και αντικαταθλιπτικά. Τα είδη των φαρμάκων που λείπουν προσδιορίζονται από την ζήτηση που υπάρχει στην Ε.Ε.

Ενδεικτικά, ο πρόεδρος του ΠΦΣ έδωσε παραδείγματα για συγκεκριμένα φάρμακα, όπως του Πάρκινστον που στη Γερμανία κοστίζει 330,51 ευρώ και εδώ 113,63 ευρώ, ένα βρογχοδιασταλτικό που κοστίζει στη Γερμανία 52,01 ευρώ, εδώ κοστίζει 32,21 ευρώ, άλλο βρογχοδιασταλτικό από 15,55 ευρώ στη Γερμανία, εδώ κοστίζει 2,2 ευρώ, αντιεπιληπτικό από 123,7 ευρώ εδώ κοστίζει 31,14 ευρώ, φάρμακο για την ελκώδη κολίτιδα στη Γερμανία πωλείται προς 103,97 ευρώ, έναντι 41,88 εδώ, κορτιζονούχο κολλύριο εδώ κοστίζει 3,47 ευρώ και στη Γερμανία 18,10 ευρώ, φάρμακο για τη χοληστερίνη από 24,32 ευρώ εδώ, στη Γερμανία πωλείται προς 68,97 ευρώ, και αντικαταθλιπτικό που εδώ κοστίζει 4,40 ευρώ, στη Γερμανία πωλείται προς 18,31 ευρώ.

Ο κ. Βαλτάς απέδωσε το πρόβλημα σε όλους τους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας, συμπεριλαμβάνοντας και τον ΕΟΦ.

Οι φαρμακευτικές

Αναφερόμενος στις φαρμακευτικές, κατήγγηλε ότι:

• Κάποιες όχι μόνο δεν αυξάνουν τις ποσότητες των φαρμάκων που διαθέτουν στην αγορά από χρονιά σε χρονιά, κατά 20%, αλλά μειώνουν περαιτέρω τις ποσότητες που εισάγουν.
• Τροφοδοτούν την αγορά «με το σταγονόμετρο», εξαιτίας της ανασφάλειας που προκαλούν οι εξαγωγές.
• Δεν γνωστοποιούν στον ΕΟΦ  σε πραγματικό χρόνο τις ποσότητες φαρμάκων που διανέμουν ανά φαρμακαποθήκη ώστε να υπάρχει διαφάνεια, έλεγχος και σύγκριση της κατανομής.
• Κάποιες, δεν γνωστοποιούν ούτε το χρονικό διάστημα της πραγματικής έλλειψης,
• Δημιουργούν τεχνητές ελλείψεις σε κρίσιμες χρονικές περιόδους ως διαπραγματευτικό μέσο κατά την εξέταση αιτημάτων και ενστάσεων στην επιτροπή τιμών, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερη διατίμηση.
• Σε πολλές περιπτώσεις οι εταιρείες δεν διαμαρτύρονται στον ΕΟΦ για έλεγχο όταν διαπιστώνουν στρεβλώσεις που αφορούν δικά τους σκευάσματα -παρότι ο ΕΟΦ οφείλει ως ρυθμιστική αρχή στον εφοδιασμό της αγοράς φαρμάκου – με αποτέλεσμα να τα στερούνται οι ασθενείς.

Οι φαρμακαποθήκες

Σύμφωνα με τον κ. Βαλτά, υπάρχουν φαρμακαποθήκες που ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με τις παράλληλες εξαγωγές, έχοντας ακόμη και το 50% του τζίρου τους για εξαγωγική δραστηριότητα. Οι φαρμακαποθήκες αυτές, έχουν ελάχιστο πελατολόγιο και κωδικούς φαρμάκων, η δε αξία των αποθεμάτων τους, είναι πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη φαρμακαποθηκών που εφοδιάζουν φαρμακεία

• Κάποιες φαρμακαποθήκες για να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα, μπαίνουν και αυτές στην διαδικασία τις εξαγωγικής δραστηριότητας, ώστε να αποκτήσουν ρευστότητα και να είναι ανταγωνιστικές στο χώρο αυτό, λόγω του χαμηλού κέρδους της εσωτερικής αγοράς.
• Υπάρχουν και οι φαρμακαποθήκες που αυξάνουν κατακόρυφα τις εξαγωγές τους στο τέλος κάθε έτους για να βελτιώσουν απλά τον ισολογισμό τους.

 Ο ΕΟΦ

Όπως τόνισε ο κ. Βαλτάς, «ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ), είναι ο επίσημος εποπτικός φορέας που πρέπει να διεξάγει ελέγχους για να μπορεί να εξασφαλίζει την επάρκεια της ελληνικής αγοράς τουλάχιστον για ένα τρίμηνο, να μπορεί να παρακολουθεί τις φαρμακαποθήκες για τις παράλληλες εξαγωγές τους και ταυτόχρονα να καταρτίζει έναν επικαιροποιημένο κατάλογο με φάρμακα τα όποια είναι πραγματικά σε έλλειψη. Δυστυχώς τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει».

Παρέπεμψε σε προ διετίας σύσκεψη με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τις ελλείψεις, οπότε είχε αποφασιστεί να δημιουργηθεί μια εφαρμογή που να παρακολουθεί τις πραγματικές ελλείψεις και όχι αυτές που θεωρεί ο ΕΟΦ. Ο ΠΦΣ δημιούργησε σε ένα μήνα μια εφαρμογή με την οποία συλλέγονται σε πραγματικό χρόνο δεδομένα από τις φαρμακαποθήκες, τους φαρμακοποιούς και τους Φαρμακευτικούς Συλλόγους ανά περιοχή, και τα οποία θα διασταυρώνονται σε ένα δείγμα αντιπροσωπευτικών ελλείψεων σε πανελλαδικό επίπεδο. Το δείγμα αυτό θα μπορεί να αποστέλλεται στην εφαρμογή του ΕΟΦ και θα δημιουργείται μια επικαιροποιημένη λίστα που θα ενημερώνει την ΗΔΙΚΑ, ώστε ο ιατρός να πληροφορείται σε πραγματικό χρόνο, ότι το φάρμακο που συνταγογραφεί είναι πιθανώς σε έλλειψη.

Ο κ. Βαλτάς κατήγγηλε πως «δυστυχώς, ο ΕΟΦ ξεκίνησε μέσω γραφειοκρατικών διαδικασιών εδώ και δυο χρόνια διαγωνισμό, με επιλογή αναδόχου για την δημιουργία της δικής του εφαρμογής  που θα διασυνδεθεί με αυτή του ΠΦΣ, και ενώ είναι έτοιμη από τα τέλη Αυγούστου, δεν μπαίνει σε λειτουργία γιατί θα πρέπει να υπογραφεί ένα πρωτόκολλο συνεργασίας που ακόμη ετοιμάζεται».

Οι γιατροί

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΠΦΣ, ορισμένοι γιατροί υπερσυνταγογραφούν πέραν τον υποδείξεων των επισήμων κλινικών πρωτοκόλλων όπως τώρα πχ. για την αζιθρομυκίνη ή απλά συνεχίζουν να συνταγογραφούν φάρμακα σε έλλειψη, καθώς κανείς δεν τους έχει ενημερώσει για την έλλειψη αυτή Πρόσθεσε ότι επίσης κανείς δεν τους ενημερώνει για τις αυξημένες ανάγκες που δημιουργούνται λόγω της πανδημίας και που οδηγούν στην απότομη αύξηση της ζήτησης που προκαλεί πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Η πολιτεία

Ο κ. Βαλτάς εξέφρασε τον προβληματισμό του, για τη δυσκολία της Πολιτείας να εφαρμόσει τους υπάρχοντες νόμους όπως πχ  για την προστασία της Δημόσιας Υγείας ή να νομοθετήσει νέους.

Οι προτάσεις

Ο πρόεδρος του ΠΦΣ παρέθεσε τις προτάσεις του Συλλόγου, επισημαίνοντας ιδιαίτερα τα ζητήματα του ελέγχου. Συγκεκριμένα πρότεινε:

• Απαγόρευση των εξαγωγών σε φάρμακα που έχει διαπιστωθεί η έλλειψή τους για διάστημα πέραν των έξι μηνών, καθώς οι φαρμακαποθήκες στην πρώτη περίπτωση τα κρατούν 2 – 3 μήνες στις αποθήκες τους χωρίς να τα διαθέτουν στην ελληνική αγορά και μετά τα εξάγουν μαζικά.
• Απαγόρευση των πωλήσεων μεταξύ των φαρμακαποθηκών, πέρα από ένα φυσιολογικό ποσοστό που θα επιτρέπει σε μικρές αποθήκες να συνεργαστούν για από κοινού αγορά παραφαρμάκων και καλλυντικών, ώστε να είναι ανταγωνιστικές. Δεν είναι δυνατόν το 50% του τζίρου μιας φαρμακαποθήκης να είναι πωλήσεις σε μια άλλη φαρμακαποθήκη.
• Να υπάρξει εφαρμογή real-time για τις εξαγωγές των φαρμακαποθηκών
• Έλεγχο των κωδικών που διατηρούν οι φαρμακαποθήκες – «Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει φαρμακαποθήκη που να έχει 1000 κωδικούς, όταν το φαρμακείο σήμερα διαθέτει πάνω από 6000 κωδικούς. Αυτές οι αποθήκες δεν είναι αποθήκες που προμηθεύουν φαρμακεία αλλά φαρμακαποθήκες παράλληλων εξαγωγών», επεσήμανε ο κ. Βαλτάς.
• Υλοποίηση, της απόφασης του ΕΟΦ και του ΠΦΣ για την εφαρμογή από την οποία θα ενημερώνεται ο γιατρός για το φάρμακο που τελεί υπό έλλειψη.

Παράλληλα, επισημαίνουν ότι σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Φαρμακοποιών (PGEU), η λύση στις ελλείψεις, σε ποσοστό 80,77% δίνεται με υποκατάσταση γενοσήμων, 50% με εισαγωγή φαρμάκου από άλλες χώρες, 42,31% με παρασκευή γαληνικού σκευάσματος, 34,61% με αλλαγή στην περιεκτικότητα του φαρμάκου και σε ποσοστό 23,08% προχωρούν σε θεραπευτική υποκατάσταση.