Ελλείψεις δημόσιας υγείας εξουθενώνουν το ΕΣΥ

Στο περιθώριο των εθνικών πολιτικών υγείας βρίσκεται η δημόσια υγεία, γεγονός το οποίο έγινε απολύτως εμφανές με την κρίση της πανδημίας του κοροναϊού.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 25^η θέση από τις 27 χώρες της Ε.Ε. καθώς ξοδεύουμε μόλις το 0,1% του ΑΕΠ ή το 1,27% της συνολικής δαπάνης για την υγεία, όταν στην Ευρώπη διατίθενται 2,5 φορές παραπάνω πόροι, ενώ στη Μ. Βρετανία η δημόσια υγεία απορροφά το 4,5-5% των πόρων για την υγεία.

Το αποτέλεσμα ήταν να αναδειχθούν τα προβλήματα διαχείρισης της πανδημίας από τις χώρες του προηγμένου βορρά σε αντιδιαστολή με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, Αυστραλίας και Ωκεανίας, που εφάρμοσαν πολιτικές με σημαντικές διαφορές και είχαν καλύτερες επιδόσεις.

Στη χώρα μας, ο φραγμός της αρχικής προσέλευσης των ασθενών στο νοσοκομείο οδήγησε σε περισσότερες εισαγωγές σε κλινικές covid και ΜΕΘ, παρότι έχουμε λιγότερες εντατικές από άλλες χώρες, γεγονός που μεταφράστηκε σε εξουθένωση των υπηρεσιών υγείας, με μεγάλο κόστος και όχι ικανοποιητική περίθαλψη αναλογικά ανά εκατομμύριο κατοίκων.

Τα στοιχεία αυτά, ανέφερε ο ομ. Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας Γιάννης Κυριόπουλος σε συνέντευξη Τύπου για τη μελέτη «Η (νέα) Δημόσια Υγεία στον 21^ο αιώνα», η οποία παρουσιάσθηκε από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ). Η μελέτη που έχει εκδοθεί σε ομότιτλο βιβλίο, περιλαμβάνει τεκμηριωμένες προτάσεις για τη δημιουργία ενός φορέα Δημόσιας Υγείας στη χώρα, διασύνδεση με τις περιφέρειες και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και δημιουργία Σώματος Λειτουργών Δημόσιας Υγείας διεπιστημονικά στελεχωμένο, καθώς επίσης και τοποθέτηση υφυπουργού δημόσιας υγείας με ενισχυμένες αρμοδιότητες και αναδιάρθρωση και ενίσχυση σε προσωπικό της γενικής γραμματείας Δημόσιας Υγείας.

Οι προτάσεις

Παρουσιάζοντας τις προτάσεις της μελέτης, ο ομ. Καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και πρόεδρος του ΙΚΠΙ Γιάννης Τούντας, επεσήμανε την ανάγκη ενός ενιαίου φορέα δημόσιας υγείας σημειώνοντας πως η δημιουργία του ΕΟΔΥ αποτελεί μια από τις λίγες θετικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, όμως χρειάζεται επαναπροσδιορισμός του, ώστε να παρέχει επιστημονική υποστήριξη και τεκμηρίωση, χωρίς να λειτουργεί ως επιχειρησιακός βραχίονας. «Η δημόσια υγείας είναι αρμοδιότητα της αυτοδιοίκησης σε συνεργασία με τις περιφέρειες», είπε ο κ. Τούντας και πρόσθεσε την ανάγκη διασύνδεσης των υπηρεσιών δημόσιας υγείας με το ΕΣΥ, την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, τα σχολεία κλπ.

Πρότεινε την επανασύσταση του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας, και με τη συμμετοχή των συναρμοδίων υπουργείων ώστε να χαράσσεται συντονισμένη εθνική πολιτική.

Ανεπαρκής πολιτική δημόσιας υγείας

Αναφερόμενος στον τελευταίο νόμο 4675/2020 για τη Δημόσια Υγεία, είπε ότι δεν είναι επαρκής και δεν αρκεί η πρόληψη και ο προσυμπτωματικός έλεγχος, χρειάζεται να ενισχυθούν και οι υπόλοιποι τομείς.

Σχετικά με το θέμα, ο κ. Κυριόπουλος πρόσθεσε πως δεν προβλέπεται η υποστήριξη των αποτελεσμάτων του προσυμπτωματικού ελέγχου από το Σύστημα Υγείας, ώστε να καλυφθούν οι ασθενείς στους οποίους θα υπάρξουν ευρήματα από τον προσυμπτωματικό έλεγχο.

Φόροι «αμαρτίας» και «αρετής»

Μιλώντας για τη χρηματοδότηση του συστήματος, ο κ. Κυριόπουλος πρόσθεσε ότι σε συνεργασία με το επιτελείο της Τράπεζας της Ελλάδος, διερευνώνται οι επιπτώσεις από ενδεχόμενη εισαγωγή φόρων «αμαρτίας» στα προϊόντα καπνού, αλκοόλ, κόκκινο κρέας κλπ, αλλά και πρόβλεψη για μείωση μέχρι μηδενισμό των φόρων «αρετής» στα λαχανικά, τα φρούτα, τα γυμναστήρια κλπ.

Ο ομ. Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής Τάσος Φιλαλήθης επεσήμανε πως οι υγειονομικές απειλές δεν περιορίζονται σε μια χώρα, αλλά περνούν πολύ εύκολα τα σύνορα όπως είδαμε με την πανδημία.

Κριτική στα κράτη αντί του ΠΟΥ

Εξήρε το επιστημονικό και ηθικό κύρος του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, τόνισε όμως ότι ο Οργανισμός δεν διαθέτει τη δυνατότητα να επιβάλλει τις προτάσεις του στα κράτη, και γι΄ αυτό δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο κριτικής, αντίθετα η κριτική πρέπει να αφορά τα κράτη.

Πρόληψη, προαγωγή, προστασία

Ο ρόλος του είναι η διαμόρφωση στρατηγικών πρόληψης, προαγωγής και προστασίας της υγείας και αυτοί είναι οι τρεις άξονες της δημόσιας υγείας.

Τόσο ο ΠΟΥ, όσο και το Ευρωπαϊκό ECDC παίρνουν θέσεις για τους κοινωνικοοικοομικούς και συμπεριφορικούς προσδιοριστές της υγείας, όπως η αύξηση του καρκίνου, των καρδιαγγειακών νοσημάτων κλπ, δηλαδή όχι μόνο των λοιμωδών, αλλά και των χρονίων νόσων, των οποίων η σημασία αυξάνεται όσο γηράσκει ο πληθυσμός. Και οι δύο φορείς δίνουν έμφαση στην καταπολέμηση των ανισοτήτων.

Παράγοντες επιβάρυνσης

Ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Κυριάκος Σουλιώτης σημειώνοντας πως η μελέτη ανοίγει τον διάλογο για δημόσια υγεία στη χώρα, τόνισε πως η βελτίωση του επιπέδου υγείας αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα για το σύνολο των πολιτών. Οι προσδιοριστές της υγείας όπως ορίζονται από τον ΠΟΥ, αφορούν παράγοντες κοινωνικούς, οικονομικούς, το περιβάλλον και τις συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα, το αλκοολ, η διατροφή, η άσκηση, παχυσαρκία, τα εξαρτησιογόνα, η σεξουαλική συμπεριφορά.

Επεσήμανε πως κατά την αυτοαξιολόγηση της υγείας των πολιτών, αυτοί με εισόδημα κάτω από 1000 ευρώ, δηλώνουν ικανοποιημένοι με την υγεία τους σε ποσοστό 53-64%, ενώ αυτοί με εισόδημα άνω των 1500-2000 ευρώ, είναι ικανοποιημένοι σε ποσοστό 80%. Υψηλότερα είναι τα ποσοστά αυτών με σταθερό εισόδημα, ενώ οι αυτοαπασχολούμενοι, αγρότες κλπ, δεν ξεπερνούν το 60%.

Στην Ελλάδα, το ποσοστό της κατάθλιψης πλησιάζει τον μέσο όρο της Ε.Ε. στο 3,8% αν και με την επίδραση της πανδημίας αναμένεται το ποσοστό αυτό να επιβαρυνθεί περαιτέρω.

Ανώριμοι απέναντι στην απειλή

Ο κ. Σουλιώτης επεσήμανε πως η πανδημία είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα του αιώνα και πρότεινε να ενσωματωθούν σε όλες τις πολιτικές τα ζητήματα της δημόσιας υγείας.

Υπογράμμισε ότι  η δημόσια υγεία έχει υποτιμηθεί εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, η πανδημία χρησιμοποιήθηκε σε πολιτικές αντιπαραθέσεις στα ζητήματα των προστατευτικών μέσων και εμβολίων ενώ διαπιστώθηκε και υπερεθνικά, ότι το σύστημα ήταν ανώριμο να διαχειριστεί τέτοιες απειλές.

Σε εθνικό επίπεδο, όπως είπε, χρειαζόμαστε μηχανισμό έγκαιρης κινητοποίησης και άμεσης παρέμβασης, καθώς η κλιματική αλλαγή είναι εδώ.