Πόλεμος στην Ουκρανία: Πόσο πιθανή είναι η διαρροή ραδιενέργειας από το εργοστάσιο της Ζαπορίζια

Παγκόσμια ανησυχία προκλήθηκε από το χτύπημα στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια στην Ουκρανία. Μέρος του εργοστασίου -του μεγαλύτερου στην Ευρώπη- τυλίχθηκε στις φλόγες μετά από βομβαρδισμό του ρωσικού στρατού.

Μετά από παρέμβαση της Πυροσβεστικής η φωτιά έσβησε και ο κίνδυνος προσώρας αποσοβήθηκε. Και λέμε προσώρας διότι οι μάχες στην περιοχή μαίνονται για ακόμη μια ημέρα, τη στιγμή που ο έλεγχος του εργοστασίου φαίνεται να έπεσε σε ρωσικά χέρια.

Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργεια κατέστησε σαφές πως δεν επηρεάστηκε ο βασικός εξοπλισμός του εργοστασίου, ενώ τα επίπεδα ραδιενέργειας στην περιοχή παραμένουν σε φυσιολογικά επίπεδα, δεδομένου ότι -παρά τις αρχικές αναφορές- η φωτιά ξέσπασε σε κτίριο που χρησιμοποιείτο για εκπαίδευση των εργαζομένων, εκτός της περιμέτρου της εγκατάστασης.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας σε μια φορτισμένη συναισθηματικά ομιλία κατά τη διάρκεια της νύχτας, στην οποία προειδοποίησε ότι ενδεχόμενη έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής θα μπορούσε να πυροδοτήσει «την εκκένωση της Ευρώπης», κατήγγειλε τη Ρωσία για «πυρηνική τρομοκρατία» και ζήτησε από την Ευρώπη να λάβει δράση.

«Μόνο η επείγουσα δράση της Ευρώπης μπορεί να σταματήσει τα ρωσικά στρατεύματα. Μην επιτρέψετε τον θάνατο της Ευρώπης από μια καταστροφή σε έναν πυρηνικό σταθμό» ήταν κάποια από τα λόγια του, κάνοντας αναφορές στο Τσερνόμπιλ.

«Ευρωπαίοι, παρακαλώ, ξυπνήστε. Πείτε στους πολιτικούς σας, τα ρωσικά στρατεύματα βομβαρδίζουν [τον] πυρηνικό σταθμό Zaporizhzhia, την πόλη Enerhodar. Υπάρχουν 6 μονάδες ενέργειας. Εξι. Μία μονάδα εξερράγη στο Τσερνόμπιλ».

Ενεργοποιήθηκε η Ομάδα Αντιμετώπισης Πυρηνικών Συμβάντων των ΗΠΑ

Οι ειδικοί στον τομέα της ενέργειας είπαν ότι δεν υπάρχει τίποτα που να δείχνει επικείμενη καταστροφή, με την Αμερικανική Πυρηνική Εταιρεία να τονίζει: «Η πραγματική απειλή για τις ζωές των Ουκρανών συνεχίζει να είναι η βίαιη εισβολή και ο βομβαρδισμός της χώρας τους».

Ο Jon B. Wolfsthal, πρώην ειδικός σύμβουλος του Τζο Μπάιντεν όταν ήταν αντιπρόεδρος, πρόσθεσε: «Όλοι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω και να μην βιάζονται να βγάλουν συμπεράσματα».

Ωστόσο, η επίθεση έφερε αργά το βράδυ το τηλεφώνημα μεταξύ του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και δυτικών ηγετών – με το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ να ενεργοποιεί την Ομάδα Αντιμετώπισης Πυρηνικών Συμβάντων.

Πόσο πιθανή είναι η απελευθέρωση ραδιενέργειας

Πόσο πιθανό είναι, όμως, ένα ατύχημα στο συγκεκριμένο εργοστάσιο, που τυγχάνει να είναι και το μεγαλύτερο στο είδος του της Ευρώπης, και ποιες οι αντοχές του;

Σύμφωνα με ανάλυση του καθηγητή Tony Irwin στον Guardian, οι πιθανότητες έκρηξης, πυρηνικής κατάρρευσης ή απελευθέρωσης ραδιενέργειας από το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ζαπορίζια είναι μικρές.

Ο συγκεκριμένος πυρηνικός σταθμός περιέχει έξι πυρηνικούς αντιδραστήρες νερού υπό πίεση (PWR), ισχύος 950 μεγαβάτ.

Ο Irwin είπε ότι οι αντιδραστήρες PWR είναι «πολύ πιο ασφαλείς» από τους αντιδραστήρες στο Τσερνόμπιλ. Κυρίως γιατί έχουν περισσότερα παθητικά συστήματα ασφάλειας (κοινώς αυτά που λειτουργούν χωρίς ρεύμα για να σταματήσουν την αντίδραση στον πυρήνα) και γιατί, έχοντας διαχωρισμό ανάμεσα στα δύο κυκλώματα του νερού -αυτό που ψύχει τον πυρήνα και αυτό που παράγει ενέργεια- δεν μπορούν να προκαλέσουν την ίδια μόλυνση.

«Προφανώς, δεν είναι καλή ιδέα αν αρχίσουν να εκτοξεύουν τεράστιους πυραύλους σε αντιδραστήρες» πρόσθεσε.

Η πιθανότητα απελευθέρωσης [ραδιενέργειας] από αυτό το είδος αντιδραστήρα είναι πολύ μικρότερη, είπε, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει κίνδυνος, αλλά όχι άμεσος.

Ο Irwin, ο οποίος διαχειριζόταν πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής στο Ηνωμένο Βασίλειο για τρεις δεκαετίες, είναι πρώην διευθυντής του αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος της Αυστραλίας, του μοναδικού πυρηνικού αντιδραστήρα που διαθέτει η χώρα.

Αντέχουν σε έντονα χτυπήματα

Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρει ο διπλωματικός συντάκτης του Guadian, Juian Borger, αναλύοντας τη σημασία της επίθεσης στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, οι θάλαμοι περιορισμού ενός πυρηνικού αντιδραστήρα είναι κατασκευασμένοι για να αντέχουν σε έντονα χτυπήματα, ακόμη και βομβαρδισμούς, ενώ ο ίδιος ο αντιδραστήρας νερού υπό πίεση VVER έχει σχεδιαστεί για να κλείνει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Οι αντιδραστήρες VVER θεωρούνται πολύ πιο ασφαλείς από τον τύπο του αντιδραστήρα που ανατινάχτηκε στο Τσερνόμπιλ το 1986, για παράδειγμα.

Όμως, οι ειδικοί πυρηνικής ασφάλειας προειδοποίησαν ότι οποιαδήποτε διακοπή της παροχής ρεύματος που επηρεάζει το σύστημα ψύξης θα μπορούσε να προκαλέσει μια αλυσίδα γεγονότων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καταστροφή, όπως «πλήγμα» στις δεξαμενές αναλωμένου καυσίμου που δεν προστατεύονται τόσο καλά όσο οι αντιδραστήρες.

«Εάν το κτίριο δεν έχει υποστεί ζημιά και εάν οι αντιδραστήρες έχουν κλείσει με ασφάλεια, τότε υπάρχει μικρός κίνδυνος. Εάν δεν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος» ανέφερε στο Twitter ο Τζον Βόλφσταλ, πρώην ανώτερος διευθυντής για τον έλεγχο των όπλων.