Πόλεμος στην Ουκρανία: Η πυρηνική απειλή του Καλίνινγκραντ

«Φυσικά και ο κόσμος φοβάται», λέει στη Welt η Μπριγκίντα Ζιλίνσκα, κάτοικος του Γκόλνταπ. «Ο κόσμος εδώ ξέρει καλά τους πυραύλους»…

Η μικρή τουριστική πόλη της βορειοανατολικής Πολωνίας απέχει μόλις 50 χιλιόμετρα από το Καλίνινγκραντ.

Τον ρωσικό θύλακα μεταξύ της Πολωνίας και της Λιθουανίας, όπου από το 2018 η Μόσχα έχει μεταφέρει άγνωστο αριθμό βαλλιστικών πυραύλων Iskander, μικρού μεν βεληνεκούς, πλην όμως ικανούς να φέρουν πυρηνικές κεφαλές.

Με ακτίνα δράσης έως 500 χιλιομέτρων και εκπληκτικής ακρίβειας, θα μπορούσαν να πλήξουν στόχους στην Πολωνία, στην ανατολική Γερμανία, στη νότια Σουηδία, στη Λετονία, στη Λιθουανία και στην Εσθονία, καθώς και σε μεγάλο μέρος της Βαλτικής Θάλασσας.

Για τη Μόσχα, είναι η ρωσική απάντηση στην αντιπυραυλική ασπίδα του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη και στη στρατιωτική παρουσία της Συμμαχίας στην Πολωνία και στις χώρες της Βαλτικής.

Μέχρι πρότινος, για τον πληθυσμό της περιοχής -που έδειχνε ελάχιστο ενδιαφέρον για ζητήματα στρατιωτικής στρατηγικής πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία- το θέμα της παρουσίας των πυραύλων στο Καλίνινγκραντ ήταν σαν να είχε ξεχαστεί, παρατηρεί η γερμανική εφημερίδα.

Όμως η εντολή του Ρώσου προέδρου Πούτιν να θέσει τις πυρηνικές δυνάμεις της χώρας του σε «υψηλό συναγερμό» και η προειδοποίησή του προς τις χώρες της Δύσης για «συνέπειες που δεν έχετε δει ποτέ στην ιστορία», εάν επιχειρήσουν να αναμειχθούν στον πόλεμο της Ουκρανίας, προκάλεσε κύματα σοκ.

Αναλύοντας τα δεδομένα, το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν σε σχετικά καθησυχαστικούς τόνους ότι δεν θεωρούν πως στην παρούσα φάση υφίσταται λόγος περαιτέρω αύξησης του επιπέδου συναγερμού στις δικές τους πυρηνικές δυνάμεις.

Σε κάθε όμως περίπτωση, το Καλίνινγκραντ συγκαταλέγεται αυτόματα στους υπ’ αριθμόν 1 δυνητικούς στόχους της Συμμαχίας.

Eάν, δε, «η Πολωνία και η Λιθουανία, αμφότερες μέλη του ΝΑΤΟ, αποφασίσουν μονομερώς να αποκλείσουν το λιμάνι του Καλίνινγκραντ», γράφει σε άρθρο του στους Asia Times o Πίτερ Κ. Σέμλερ, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της Capitol Intelligence, «η κρίση θα μπορούσε να ξεπεράσει σε σοβαρότητα την πυραυλική κρίση της Κούβας το 1962»…

Οπλοστάσια του τρόμου

«Κληρονομιά» από την ΕΣΣΔ, το Καλίνινγκραντ -μια μικρή λωρίδα γης που κατέλαβε ο Κόκκινος Στρατός το 1945- αποτελεί ομοσπονδιακό υποκείμενο της Ρωσίας.

Έχει ακτή και λιμάνι στη Βαλτική. Είναι ωστόσο γεωγραφικά αποκομμένο από την υπόλοιπη χώρα.

Έκτασης μόλις 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, «φιλοξενεί» στα εδάφη του μόνο ένα ψήγμα προφανώς του οπλοστασίου της μεγαλύτερης πυρηνικής δύναμης στον κόσμο.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών της Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI), η Ρωσία διαθέτει περίπου 6.250 πυρηνικές κεφαλές: λίγο περισσότερες από όσες έχουν στο οπλοστάσιό τους οι ΗΠΑ, δηλαδή, και σχεδόν τις μισές του συνολικού αριθμού παγκοσμίως.

Υπολογίζεται ότι από τη Μόσχα έχουν αναπτυχθεί 1.588 πυρηνικές κεφαλές, έτοιμες για χρήση με την εκτόξευση πυραύλων από την ξηρά, από υποβρύχια και από αεροπλάνα.

Το δε πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, που ενημερώθηκε τελευταία φορά το 2020, προβλέπει τη χρήση πυρηνικών όπλων σε περίπτωση που η Ρωσία ή σύμμαχοί της δεχθούν πυρηνική επίθεση ή «απειλείται η ύπαρξη του ρωσικού κράτους» από τη χρήση εναντίον του, σε μεγάλη κλίμακα, συμβατικών όπλων.

Μια διαρκής απειλή

Σύμφωνα με Ρώσους εμπειρογνώμονες, αυτή είναι η πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου που οι πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας τίθενται σε κατάσταση υψηλού συναγερμού.

«Πιθανότατα, μιλάμε για τη μεταφορά του συστήματος ελέγχου των πυρηνικών δυνάμεων σε μια κατάσταση, που καθιστά τις δυνάμεις αποτροπής πιο σταθερές σε περίπτωση επίθεσης», λέει στη ρωσική εφημερίδα Kommersant ο Πάβελ Πόντβικ, διευθυντής του Προγράμματος Ρωσικών Πυρηνικών Δυνάμεων και ανώτερος ερευνητής στο Ερευνητικό Ίδρυμα των Ηνωμένων Εθνών για τον Αφοπλισμό (UNIDIR).

«Γενικά, από τη στιγμή που μια δύναμη ανάσχεσης φτάνει σε αυτό το σημείο, γίνεται λιγότερο ευάλωτη σε ένα πρώτο χτύπημα. Ωστόσο, αυτό», παρατηρεί, «δεν σημαίνει ότι η Ρωσία θα επιτεθεί πρώτη».

Όπως και στο ΝΑΤΟ, ορισμένα από τα πυρηνικά όπλα της Ρωσίας είναι σε συνεχή ετοιμότητα και «μπορούν να εκτοξευθούν μέσα σε 10 λεπτά», επισημαίνει ο Μαρκ Φινό, εμπειρογνώμονας  στο Κέντρο Πολιτικής Ασφαλείας της Γενεύης.

«Είτε οι κεφαλές είναι ήδη τοποθετημένες σε πυραύλους», εξηγεί, «είτε οι βόμβες βρίσκονται ήδη σε βομβαρδιστικά και υποβρύχια».

Προς μια νέα κούρσα εξοπλισμών

Σήμερα, έπειτα από μακροχρόνιες προσπάθειες μείωσης των πυρηνικών όπλων, ο πλανήτης οδηγείται σήμερα σε μια νέα κούρσα εξοπλισμών, υπό σκιά του νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, αλλά και των εντεινόμενων γεωπολιτικών εντάσεων μεταξύ των ΗΠΑ και των περιφερειακών συμμάχων της με την Κίνα.

Οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν μακράν τα μεγαλύτερα αποθέματα πυρηνικών κεφαλών. Έπεται η Κίνα, που επεκτείνει διακρώς το δικό της οπλοστάσιο.

Πυρηνικά όπλα διαθέτουν επίσης η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα.

Στην ίδια λίστα θεωρείται ευρέως ότι ανήκει και το Ισραήλ, αν και ουδέποτε το έχει επιβεβαιώσει.

Πάντως, έως τώρα, η μοναδική χώρα που έχει κάνει χρήση πυρηνικών όπλων είναι οι ΗΠΑ, με τις ρίψεις των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας, και δη κατά τις τελευταίες ημέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.