Ποια είναι τελικά η σωστή πλευρά της Ιστορίας σε έναν πόλεμο;

Το τηλεοπτικό πλάνο εστιάζει σε μια πρόσφυγα από την Ουκρανία. Ο δημοσιογράφος τη ρωτά: «Τι άφησες πίσω στην πατρίδα σου» και η ταλαιπωρημένη αυτή γυναίκα απαντά: «Εχασα το γιο μου τον Οκτώβριο. Αφήνω πίσω μου ένα διαμέρισμα και τα μνήματα του παιδιού μου και των συγγενών μου».

Το δάκρυ της χαροκαμένης μάνας που τώρα κάποιοι την εξαναγκάζουν να φύγει από την εστία της, να εγκαταλείψει ό,τι έφτιαξε με τους κόπους μιας ζωής. Αλλά το κυριότερο: Να αφήσει το μνήμα του παιδιού της.

Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία: Ο αείμνηστος Γιάννης Μπεχράκης τραβά μια εκπληκτική φωτογραφία με έναν παππού να κρατά ένα τσιγάρο και να κλαίει με λυγμούς.

Ο παππούς αυτός λέει: «Σε ένα πόλεμο οι πολιτικοί δίνουν πυρομαχικά, οι πλούσιοι τροφή και οι φτωχοί τα παιδιά τους… Όταν ο πόλεμος τελειώσει οι πολιτικοί παίρνουν πίσω τα εναπομείναντα πυρομαχικά, οι πλούσιοι παράγουν περισσότερη τροφή και οι φτωχοί ψάχνουν τα μνήματα με τα ονόματα των παιδιών τους…»

Ολη η φρίκη αλλά και το νόημα ενός πολέμου σ’ αυτούς τους δύο πρωταγωνιστές. Δύο φτωχοί άνθρωποι που έπεσαν στις μυλόπετρες μια πολεμικής σύρραξης στον σύγχρονο κόσμο μας.

Αδικοι πόλεμοι, άδικες ζωές χαμένες, αλλά ο παραλογισμός συνεχίζεται.

Η συγκλονιστική φωτογραφία του Γιάννη Μπεχράκη από τη Γιουγκοσλαβία

Στην Ουκρανία αυτή την ώρα σκοτώνονται άνθρωποι, ξεκληρίζονται οικογένειες, εκατομμύρια Ουκρανοί φεύγουν από την πατρίδα τους, εγκαταλείπουν σπίτια, συγγενείς, φίλους αλλά και τα μνήματα των συγγενών τους.

Ισως να μην υπάρχει μεγαλύτερος πόνος για την προσφυγιά όταν πρέπει να εγκαταλείψεις τα νεκροταφεία που έθαψες τους δικούς σου ανθρώπους. Είναι σαν προδοσία, είναι σα να κόβεις με βία το δεσμό σου με τους αγαπημένους σου.

Τα νεκροταφεία, όπου οι άνθρωποι πάνε κι ανάβουν ένα καντηλάκι στο δικό τους αγαπημένο πρόσωπο είναι το σχοινί που κρατά ενωμένους τους νεκρούς με τους ζωντανούς.

Είναι ίσως η άρνηση όσων βρίσκονται στον πάνω κόσμο, να εγκαταλείψουν τους τεθνεώτες. Είναι ίσως η υπενθύμιση ότι κανείς δεν είναι αθάνατος.

Όμως, ο πόλεμος, η φρίκη που δημιουργεί μια σύρραξη που φέρνει χιλιάδες νεκρούς και εκατομμύρια ξεριζωμένους δεν μπορεί να είναι συνηθισμένο γεγονός.

Δεν μπορεί να δικαιολογείται με κανέναν τρόπο. Και δεν μπορεί στις μέρες που ζούμε να φτιάχνουμε «πλυντήρια» για να ξεπλύνουμε τα εγκλήματα του επιτιθέμενου, ούτε να εξομοιώνουμε το θύτη με το θύμα.

Δε μπορεί να μιλάμε για «απελευθερωτικό» ρωσικό στρατό, ούτε για τον μεγάλο ηγέτη τον Πούτιν που βάλλεται από το ΝΑΤΟ.

Ούτε μπορούμε να μιλάμε για «καλό αμερικανικό στρατό» που πήγε να απελευθερώσει το Ιράκ, το Αφγανιστάν ή τη Γιουγκοσλαβία.

Ούτε μπορούμε έτσι… ανάλαφρα να μιλάμε (ή να ακούμε) για Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο και για πυρηνικό όλεθρο όταν ξέρουμε καλά τι θα σημάνει αυτό για τον πλανήτη.

Και σίγουρα δεν μπορούμε όλοι εμείς του… πολιτισμένου κόσμου, να μένουμε απαθείς σε ένα έγκλημα διαρκείας που ακούει στο όνομα «πόλεμος».

Αντιλαμβάνομαι ότι με ευχολόγια και πασιφιστικά τσιτάτα δεν σταματούν οι πόλεμοι.

Σταματούν, όμως, με την ενεργοποίηση όλων μας. Μια φωνή είναι αδύναμη, εκατομμύρια φωνές είναι το σωστό «πυρηνικό όπλο».

Αυτή είναι και η σωστή πλευρά της Ιστορίας με την οποία πρέπει να συνταχθούμε όλοι.

Αλλιώς, απλά θα κλαίμε με τη μάνα που εγκατέλειψε το μνήμα του παιδιού της.

Αλλιώς θα δακρύζουμε με τους πρόσφυγες που συρρέουν στην Ευρώπη, ανεξαρτήτως φυλής κι εθνικότητας, αλλά δεν θα κάνουμε τίποτε για να σταματήσουμε τον πόλεμο στη ρίζα του.

Αλλιώς θα στέλνουμε όπλα σε έναν πόλεμο που δεν μας ανήκει. Οπλα για να σκοτώσουν κι άλλους ανθρώπους, για να ξεριζώσουν κι άλλους Ουκρανούς, για να γεμίσουν και με άλλους νέους τα νεκροταφεία.

Κι όπως έλεγε ο μπάρμπα Κώστας Βάρναλης:

«Και στον πόλεμο όλα για όλα κουβαλούσα πολυβόλα
να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ,
για τ’ αφέντη το φαί»